Republika e shqipërisë universiteti I tiranëS FAKULTETI I HISTOrisë dhe I filologjisë DEPARTAMENTI I HISTOrisë
Yüklə 5,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
135 të bashkonte shqiptarët e Italisë me ata të Shqipërisë dhe të mbështeste politikën italiane në Shqipëri e në Ballkan. 585 Ky kongres pati bashkëpunim edhe me komitetin “Pro-Patria‖ të krijuar në San Paolo, Argjentinë, në programin e të cilit theksohej bashkimi i shqipëtarëve në një komb. Në një ndër dokumentet arkivore pasqyrohet veprimtaria e këtij komiteti, roli i R.Garibaldit dhe pjesëmarrësit që morën pjesë në të. Dokumenti vijon si më poshtë: Komunikata Nr.1 Delegacioni i Federatës Nazionale Popullore “Pro Italia Irredenta” komunikon: Gjenerali Garibaldi në cilësinë e delegatit të Federatës, me një mandat të veçantë ka marrë nismën të organizojë lëvizjen e italo-shqiptarëve për të koordinuar lëvizjet e popullit italian dhe shqiptar që përpiqen të ruajnë kombësinë e tyre. Për këtë arsye Garibaldi ka dërguar thirrje për pjesëmarrje personaliteteve të komunitetit arbëresh në Itali në Këshillin Kombëtar Shqiptar (Consiglio Nazionale Albanese). Nismën e Gjeneralit e kanë pranuar: 1 Gjeneral Domenico Damis 2 Markezi Giovani Castriota Skëndërbeg 3 Markezi Francesco Kastriota Skëndërbeg 4 Baroni Filippo Kastriota Skëndërbeg 5 I nderuari Terenc Toccci,ish deputeti parlamentit 6 Kkoloneli Guseppe Skiroi 7 Avokati Luca Cuccia 8 Francesco Musacchia, president i Shoqërisë Shqiptare të Sicilisë 9 Doktor Agostino Ribecco,president i Komitetit Shqiptar në Spezzano 10 Avokati Genaro Placco 11 Avokat Francesco Mauro 12 Avokati Genaro Lusi,drejtor irevistës “Nuova Albania” 13 Profesor Micchele Marchiano 14 Avokat Bernard Bilota 15 Zoti Manilo Benici, etj... Sipas komunikatës, thuhet se në datë 24, në shtëpinë e R. Garibaldit, Via Foro Traino N.25, është mbajtur mbledhja e organizuar nga vetë gjenerali. Këshilli Kombëtar Shqiptar, bazuar në programin e tij të emërtuar ―Albania degli albanesi‖, kishte qëllim të organizonte shqiptarët e Italisë që të bashkëpunonin dhe me shqiptarët jashtë, për të bërë të mundur të afroheshin me shqiptarët e vendit amë dhe të përpiqeshin që Italia të mbështesë aspiratat e popullit shqiptar. Këshilli pasi zgjodhi president të saj R. Garibaldin, i dha një 585 Maserati,‖ Pro Patria" e il Consiglio Albanese d'Italia nelle carte di Ricciotti Garibaldi, 265. 136 mandat të posaçëm për të vepruar sipas asaj që u vendos më lart. Selitë e këshillit gjenden në Romë, Via Foro Traiano,N.25. 586 Nga ana tjetër, në Shqipëri, lëvizja kombëtare shqiptare kishte marrë hov, por edhe këtu kishte përplasje mendimesh rreth formës së aksionit që duhej ndërmarrë për çlirimin kombëtar të vendit. Nga njëra anë është krahu radikal ku bënin pjesë intelektualë, gazetarë, botues të organeve të shtypit, borgjezë e bejlerë patriotë, të cilët deklaroheshin pro një lëvizje të armatosur për të siguruar dhënien fund të sundimit turk. Në anën tjetër, ishte krahu i moderuar që shihnte si zgjidhje më të favorshme për momentin autonominë e Shqipërisë. Ismail Qemali, në 1900, nxori një program politik për Lëvizjen Kombëtare. Në brendësi të programit, paraqiste idenë e konsolidimit të kombësisë shqiptare, afirmimin e shqiptarëve si komb më vete si dhe njohjen e identitetit kombëtar në arenën ndërkombëtare. Krahas këtyre mendimeve, në platformën e programit të tij shprehej pro autonomisë së Shqipërisë. Ai u shpreh hapur dhe në deklaratat për shtyp se nuk e përkrahte shkëputjen e Shqipërisë nga Perandoria Osmane. Këtë qëndrim e lidhte me faktin se një Shqipëri e shkëputur nuk do t'i bënte ballë rrezikut të fqinjëve. Në interes të shqiptarëve, në këtë periudhë, është ruajtja e statusquosë në Ballkan, një gjë e tillë i interesonte si Turqisë dhe Fuqive të Mëdha. ―Për sa i përket shqiptarëve”, deklaronte ai në intervistën që dha në Romë në 1900, ―çdo lëvizje e hapur revolucionare nuk do të sillte gjë tjetër veçse do të bënte të ligjshme ndërhyrjen e huaj”. 587 Duket se qëndrimi i Ismail Qemalit për autonomi, stabilitet, ekuilibër ballkanik nuk gjeti përkrahje të madhe. Kjo lidhet me faktin se shumë palë kishin interesa në këtë çështje. Fuqitë e Mëdha ishin për ruajtjen e statusquosë ballkanike dhe nuk ishte në interes të tyre një lëvizje për pavarësi nga pala shqiptare. Megjithatë, lëvizjet shqiptarëve vazhduan si brenda dhe jashtë vendit. Ndër komitetet më vepruese qenë dhe mbetën deri në fund ato që u krijuan dhe zhvilluan brenda komunitetit arbëresh si në Shën Dhimitër Korona, Specano, Napoli. Komiteti i Napolit, nën udhëheqjen e Françesko Mauros, bëri thirrje të ngriheshin gjithë kolonitë arbëreshe për mbledhjen e ndihmave për të ngritur në këmbë të rinisë arbëreshe ―me qëllim që t`i ndihmojmë vëllezërit tanë të luftojë në malet e Shqipërisë për lirinë e tyre dhe mbrojtjen e të drejtave të tyre të shenjta.‖ 588 Françesko Mauro porositi që, sa më shpejt, të krijoheshin nënkomitete të tjera në kolonitë arbëreshe në mënyrë që të punohej me të shpejtë ―për të ngritur në këmbë rininë tonë heroike e cila dëshmon të japë ndihmën e vet bujare...‖ Midis komiteteve të përbëra kryesisht nga italianë, përmendim nënkomitetin e Torinos. Ai drejtoi një thirrje në përkrahje të popullit kryengritës të Malësisë: ―Nuk është koha për të bërë diskutime por për të vepruar sa më shpejt. Përpara agonisë së një populli duhet të heshtin preokupimet politike, zënkat e përtacisë dhe ligësisë...‖ 589 Veprimtarisë së komiteteve arbëreshe i shtoheshin dhe komitetet ―Pro Patria‖ nën drejtimin e R. Garibaldit, që luajtën një rol të rëndësishëm në mbledhjen e fondeve që do të shërbenin në favor të lëvizjes kryengritëse 586 AQSH,F.98,D.5,F.1 587 Histori e Popullit Shqiptar, vep e cit, f. 301 588 Shpuza, Arbëreshët dhe kryengritja e vitit 1911, 46. 589 Po aty Yüklə 5,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|