Republika e shqipërisë universiteti I tiranëS FAKULTETI I HISTOrisë dhe I filologjisë DEPARTAMENTI I HISTOrisë

 
163 
Stamboll  një  mbledhje  e  një  grupi  personalitetesh  shqiptare,  ku  u  vendos  që  Shqipëria  të  fillonte 
kryengritjen e përgjithshme të armatosur.  
Në pranverë të vitit 1912, kryengritja e armatosur përfshiu gjithë Shqipërinë. Ajo mori hov në 
fund të qershorit dhe fillim të korrikut të vitit 1912. Perandoria Osmane, në këtë periudhë, u gjend 
në  një  krizë  serioze.  Lufta  me  Italinë,  vala  kryengritëse  në  Shqipëri  dhe  Jemen  si  dhe  të  qenit  në 
prag të një lufte me vendet e Ballkanit, e vështirësonte më tej situatën e saj. Në këto kushte, qeveria 
osmane  u  detyrua  të  pranonte  kërkesat  e  shqiptarëve.  Kjo  solli  përfundimin  e  Kryengritjes  së 
Përgjithshme  të  vitit  1912.  Ismail  Qemali,  së  bashku  me  patriotë  të  tjerë,  mblodhën  delegatë  nga 
gjithë  Shqipëria  në  kuvendin  e  Vlorës  dhe,  më  28  nëntor  1912,  shpallën  Shqipërinë  të  lirë  dhe  të 
pavarur.  Situata  ballkanike  qe  e  favorshme,  sepse  lëvizjet  kryengritëse  ndaj  Perandorisë  Osmane 
nuk mungonin. Nga ana tjetër, mbështetja që i erdhi nga Italia dhe Austro-Hungaria, ndikuan në të 
mirë të çështjes shqiptare, se këto vende u shprehën zyrtarisht në favor të shtetit të pavarur shqiptar. 
Një  rol  të  madh  në  këtë  drejtim  luajti  dhe  komuniteti  arbëresh  në  Itali,  përmes  shtypit,  shoqatave 
dhe veprimtarive konkrete në organizimin e italo-shqiptarëve në shoqatën ―Pro Albania‖. Finalizimi 
i  këtij  bashkëveprimi,  së  bashku  me  shqiptarët  e  diasporës  në  Amerikë,  Rumani,  Bullgari,  Egjipt, 
solli pavarësinë dhe krijimin e shtetit shqiptar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
164 
BIBLOGRAFIA 
 
I. Burime arkivore 
1. AQSH (Arkivi Qëndror i Shtetit) 
Fondi Nr. 44 (Nikolla Ivanaj) 
Fondi Nr. 98 (Koleksioni i shoqatave italo-shqiptare në Itali) 
Fondi Nr.132 (Arqipeshkëvisë Shkodër) 
Fondi Nr.143 (Koleksioni i dokumenteve) 
Fondi Nr.24( Jeronim De Rada) 
Fondi Nr.6 (Anselmo Lorekio) 
Fondi Nr.77 (Terenc Toçi) 
 
II. Dokumenta arkivorë të botuara 
1.  Documenti  Diplomatici  Italiani.  Seria  2,  Vol.  9  (Agosto  1877-23  marzo  1878)  Edit.  1901  Edit. 
Enrico Serra, Rome: Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato, 1979, 1912 
2. Documenti Diplomatici Italiani, Seria 3, Vol. III: (4 - 26 luglio 1900-15 febbraio 
3.  The  memoirs  of  Francesco  Crispi.  Vol  1,  Edit.  Thomas  Palmenghi-Crispi,  London:  Hodder  and 
Stoughton, 1910 
4.  Francesco  Crispi:  Politica  estera,  Memorie  e  documenti.  Fratelli  Treves  Editori  A.  Tamborra, 
Roma: Instituto Poligrafico e Zecca dello Stato, 1985 
5. Nika, Nevila. Përmbledhje dokumentesh mbi kryengritjet shqiptare (1910-1912). Prishtinë: Instituti 
i Historisë, 2003 
6. Francesco Crispi, Questioni internazionali: Diario e documenti, Milano:Fratelli Treves Edt., 1927 
 
 
I.
 
Periodikë 
1.
 
―Albania‖, Roma, janar nr.19, 1941. 
2.
 
―Albania‖, Roma, nr.1, janar 1941 
3.
 
―Albania‖Tiranë,29 janar 2005 
4.
 
―Ballkan‖, Tiranë, 17 tetor 2014 
5.
 
―Bashkimi,‖ Tiranë, 21 tetor1995 
6.
 
―Flamurii i Arbrit‖, Nr.7, V.II, Cozenca, 2 nëntor 1885 
7.
 
 ―Jeta Arbëreshe‖, nr.70 / aprile-giugnio 2011-2013 
8.
 
―Klan‖, Tiranë, Nr.198, 4 mars 2001 
9.
 
―Kultura Popullore‖, Tiranë, nr.1, 2004 
10.
 
―Kultura Popullore‖, Tiranë, nr.1, 2004 
11.
 
―La Nazione Albaneze‖ Pellagario – Katanzaro,  Nr 1,1913 
12.
 
―La Nazione Albaneze‖, Pellagario – Katanzaro, 1923 

---

 
165 
13.
 
―La Nazione Albanese‖, Pellagario – Katanzaro,  Dhjetor  – Janar, Nr. 1-24, 1913 
14.
 
―Leka,‖Shkodër,1937. 
15.
 
―Leka‖, viti VI, Shkodër, 1934 
16.
 
―Leka‖, viti VII, nr,1, Shkodër,1935 
17.
 
―Rilindja", Prishtinë, 1976 
18.
 
―Rilindja‖, Prishtië, 3 gusht 1970. 
19.
 
―Shkëndija‖, Prishtinë, 1974 
20.
 
―Tribuna e Gazetarit‖, nr.1, 1973 
21.
 
―Tribuna e Gazetarit‖, nr.4,1998 
22.
 
―Tribuna e Gazetarit‖, nr.5,1983 
23.
 
―Tribuna Gazetarit‖,nr.1,1972 
24.
 
―Ylli‖,Tiranë, nr.7,1983 
25.
 
―Zjarri", Nr.27, 1981 
26.
 
Flamuri i Arbrit, Pellagario – Katanzaro,  Nr.1, 20 shkurt 1888 
27.
 
Flamuri i Arbrit, Pellagario – Katanzaro,  Nr.10,V.III, 20 shkurt 1888 
28.
 
Flamuri i Arbrit,Nr1,Coriliano Calabro, 20 korrik 1883 
29.
 
Flamuri i Arbrit,Nr12,Coriliano Calabro, 30 tetor 1887 
30.
 
Gazeta Shqiptare, 4 dhjetor, 2011 
31.
 
Jehona, Nr.6, Shkup,1969 
32.
 
Jetarbëreshe, nr. 75, gennaio-giugno 2013 
33.
 
Jetarbereshe, nr.77, janar-shkuart, 2014 
34.
 
La Nazione Albaneze , Pellagario – Katanzaro, 1923 
35.
 
The Albanian Life, Nr.1,1990 
36.
 
Tribuna e Gazetarit,Nr.1,1972 
37.
 
Ylli,Tiranë,Nr.8,11, Nëntor, 1985 
38.
 
―Albania‖, Roma, janar nr.19, 1941. 
39.
 
―Albania‖, Roma, nr.1, janar 1941 
40.
 
―Albania‖Tiranë, 29 janar 2005 
41.
 
―Ballkan‖, Tiranë, 17 tetor 2014 
42.
 
―Bashkimi,‖ Tiranë, 21 tetor1995 
43.
 
―Flamurii i Arbrit‖,Nr.7,V.II,Cozenca, 2 nëntor 1885 
44.
 
 ―Jeta Arbëreshe‖, nr.70 / aprile-giugnio 2011-2013 
45.
 
―Klan‖, Tiranë, Nr.198, 4 mars 2001 
46.
 
―Kultura Popullore‖,Tiranë, nr.1, 2004 

---