VİVO
Rəşid bəy və Səadət xanım
15
Yüksək bir hasar o iki bağı bir-birindən ayırırdısa da, Rəşid bəyə
Səadətin nəğmələrini dinləməyə mane olmurdu. Bir dəfə, gecənin qara pərdəsi
bağın üzərinə çəkiləndə Rəşid bəy hasarın üstündən keçib Səadətin bağına
atıldı və səhərə qədər böyük bir kolun arasında gizləndi. Səhər açılacaq, Rəşid
bəyin gözləri qarşısında bir tərəfdən günəş, o biri tərəfdən Səadət göründü.
Rəşid bəy Səadətə baxdı, güc ilə nəfəs alaraq bihuş bir halda ağacın dibinə
yıxıldı.
Səadət bir neçə dəfə bağı dolandıqdan sonra evə qayıtdı. Bizim zavallı
aşiq də huşa gəlib öz bağına qayıdanda orada bağ sahibini gördü. Rəşid bəy
bağda işləmək istədisə də, qıçları titrədi, əlləri hərəkətdən düşdü və gözləri
Səadətin xəyalından başqa bir şey görmədi. Günəşin üfüqdə gizlənməsini
səbirsizliklə gözlədi.
Ulduzlar göy üzündə görünər-görünməz, öz yarını görmək və onun
Şamah ilə Sədinin və başqa şairlərin qəzəllərindən danışmasını dinləmək üçün
Rəşid bəy təkrar eşq yolunu tutdu.
Hər gün Səadətin gözəlliyi, nəzakəti, fərasəti və xoşdilliyi Rəşid bəyin
nəzərində artırdı. Bir gün Rəşid bəy özünü ona təqdim etmək, onun qarşısında
diz çöküb adını söyləmək, ona gəlməyini rica etmək niyyətinə düşdü. Lakin,
təklifinin rədd edilməsindən, həm də Səadətin anasında və qohumlarında
şübhə oyandırmaqdan qorxaraq, yalnız bir neçə qəzəl oxumaqla kifayətləndi.
Səadətə o qədər dərin təsir bağışlayan və nəhayət, bağın qapılarını
bağlatdıran qəzəllər bu qəzəllər idi.
Rəşid bəy hər gün bağa gəlir, ancaq bir daha Səadəti görə bilmir,
darıxır, canı sıxılır, qəm dəryasına qərq olur, gözləri yaş ilə dolurdu. O, bağda
sərgərdan dolanır, sevgilisinin ən çox xoşladığı çiçəkləri bəsləyirdi. Birdən
qapının yanına düşmüş bir qızıl üzük onun gözünə sataşdı, üzüyü götürüb
baxdı və Səadətin adını onun üstündə oxudu. Üzüyü dönə-dönə öpdü və
bağrına basıb bağdan çıxdı.
Rəşid bəy Səadətin bağa gəlməməsinin səbəbini öyrənmək üçün bağban
paltarını çıxarıb şəhərə getdi. Orada əhvalatı öyrəndikdən sonra nökəri Əzizlə,
ata minib öz yurduna qayıtdı. Rəşid bəy dərin iztirab içərisində susurdu. Onun
uzun qara kirpikləri o dərəcədə gözünü qapamışdı ki, yolu güclə görürdü.
VİVO
Rəşid bəy və Səadət xanım
16
Əllərində cilovu tutmağa taqət qalmamışdı. At da sahibinin qəmginliyini hiss
edirmiş kimi, onu atasının evinə tez yetirməyə tələsirdi.
Nəhayət, Rəşid bəy evlərinə yetişdi. Atası onu bağrına basıb öpdü və
qəmginliyinin səbəbini soruşdu. O zaman vəfalı Əziz ta evdən çıxandan bu
günə qədər oğlunun başına gələn əhvalatı bəyə danışdı. Əziz Rəşid bəyin
məhəbbət dərdinə düçar olmasını və Səadət xanımı almaq istədiyini ona xəbər
verdi.
Mehriban ata onlara təsəlli verib, tez Qəbələ şəhərinə elçilər göndərdi.
Elçilər rədd cavab xəbəri gətirdilər. Səadətin anası öz qızını o yerin varlı bir
xanına vermək niyyətində imiş. Bu xəbərin Rəşid bəydə və onun atasında
doğurduğu kədəri təsvir etmək mümkün deyildir. Tutu xanımın sərvəti və
rütbəni Rəşid bəyin alicənablığına tərcih etməsini Rəşid bəyin atası özü üçün
böyük bir təhqir saydı və oğluna bir daha o qızın adını çəkməsini qəti qadağan
etdi. Lakin Rəşiddə eşqin hücumuna müqavimət göstərmək imkanı qalmadı-
ğından gizlincə Qəbələyə qayıtdı.
Səadət xanım yoxsul və dilənçilərin pənahı idi. O, yoxsullara çoxlu
ehsan verərdi. Səadət xanımın yanına dilənçilərdən başqa kimsənin yolu yox
idi. Ona görə Rəşid bəy Səadət xanımın yanına bir yol tapıb eşqini ona
bildirmək üçün dilənçi paltarı geyinməyi qət etdi.
Vəfalı Əziz də paltarını dəyişib dilənçi paltarı geydi. Hər ikisi ağ, uzun
saqqal qoyub Səadətin evinə gəldilər. Sədəqə almaq üçün onları Səadətin
yanına gətirdilər.
Rəşid evə daxil olub sevgilisini görcək, bütün vücudu titrədi və ondan
sədəqə diləmək əvəzinə camaatın içində onunla sevgisindən danışmaq istədi,
lakin bir söz belə söyləməyə qüdrəti olmadı; əl-ayağı qurudu, dizləri titrədi,
bihuş bir halda Səadətin qabağında yerə yıxıldı.
Səadətin qışqırığına Şamah və başqa qadınlar gəldi. Əziz, yoldaşının
xəstə və zəif olmasını bəhanə edib tez onu yerdən qaldırdı və otaqdan çıxartdı.
Bir neçə gün sonra şəhərdə bir bayram büsatı quruldu. Bu bayramda cavanlar
tüfəng, tapança, ox atmaq və qılınc oynatmaq məharətlərini göstərməli idilər.
Məşq üçün hazırlanmış meydan, bayram paltarı geyinib gözəl atlar
minmiş cavanlar ilə dolmuşdu. Meydanın bir tərəfində qoca kişilər, o biri
VİVO
Rəşid bəy və Səadət xanım
17
tərəfində isə, üzləri ağ rübəndli qadınlar oturmuşdular. Səadət də onların
içərisində idi. Bu zaman Rəşid bəy də bir atın belində meydana daxil oldu.
Onun qızıl yəhər və üzəngisinin, əlvan paltarının parıltısı günəşin işığına üstün
gəlirdi.
Rəşid bəyi camaat böyük bir ehtiramla salamlayır və belə oyunlarda
məharətli olduğu üçün oyunu başlamağı ondan rica edirdilər. Rəşid bəy bir
neçə igidlik göstərdikdən sonra keçib qadınlar tərəfdə atını saxladı. Onun
igidliyinin və gözəlliyinin tərifini eşitmiş Səadət bu dəfə onun boyunu və
gözəlliyini seyr etməyə imkan tapdı.
Bu görüşdən Səadət öz qəlbində gələcəyini həll edəcək bir sevgi
doğduğunu duydu. Gün batdıqdan sonra camaat dağılıb getdi. Səadət də evə
qayıdandan sonra ürəyi Rəşid bəyin fikri və xəyalilə çırpınmağa başladı.
Gecə yatağa girdikdə, Səadət tez-tez dərin «ah» çəkib Şamah ilə Rəşid
bəydən danışırdı. Şəfəqin parlaq ziyası qarşısında gecənin pərdəsi məhv
olmaqda idi. Günəşdən bütün təbiətə həyat yayılırdı. Günəşin şüaları Səadətin
otağına düşür, divarlara parlaq işıq saçırdı. Pəncərədəki ətirli çiçəklər gənc
qıza tərəf əyilmişdi, güllər sanki yaz yarpaqları tək onun lətif əllərini öpmək
və şəbnəmlərilə onun üzünü sərinlətmək istəyirdi. Lakin pəncərənin qabağında
oturub dərin sükuta dalmış Səadət yalnız Rəşid bəyin xəyalilə yaşayırdı.
Şamah Səadətin kədərinin səbəbini bilsə də, yenə ondan: «Nə üçün bu
qədər məhzun və qəmginsən?» - deyə soruşdu. Səadət iztirab içində ona cavab
verdi:
-Ah, əzizim Şamah! Bütün dünya Rəşid bəyin tərifini söyləyir, mən o
gözəllikdə və qoçaqlıqda bir qardaşım, ya bir sevgilim olmasını nə qədər arzu
edərdim. Mən onu da düşünürəm ki, bu yaxın zamanda mən öz nəcabəti və
sərvətilə məğrur olan Əsgər ağanın arvadı olmalıyam. Mən onun xasiyyətinə
bələd deyiləm, bəlkə o heç məni sevmir. Ah! Elə bir uşağa ərə getməkdənsə,
mən daim anamın və sənin yanında yaşamağı nə qədər xoş bir səadət hesab
edərdim! Elə bir adam məndən nə məhəbbət, nə də həssas bir könül uma
bilməz. Gənc xanın ata-anası öz oğullarını evləndirmək istəyirlər, lakin fikir
eləmirlər ki, bu işdə iki şəxsin bədbəxtliyinə səbəb olurlar: biri öz oğulları, o
Dostları ilə paylaş: |