Residivə görə cəza təyin edilməsi barədə Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 26 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə
- A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə
- İstifadə olunmuş ədəbiyyatlar
26 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə Azərbaycan Respublikası Qanununun 33cü maddəsinin I hissəsi sürücüyə dair dörd tələb irəli sürür: 1) müəyyən yaş həddinə çatma; 2) müəyyən olunmuş proqram üzrə nəzəri biliklər; 3) nəqliyyat vasitələrini idarə etmə üzrə təcrübi vərdişlər; 4) sağlamlıq cəhətdən sürücülüyə yararlı olma (2, 179). Sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitmiş şəxs istənilən halda sadalanan tələblərdən ilk üçünə malik olacaqdır: onun artıq sürücülük vəsiqəsi əldə etmiş olması o deməkdir ki, bu şəxs müvafiq yaş həddinə çatmışdır, sürücülük üçün zəruri nəzəri biliklərə və təcrübi vərdişlərə malikdir və uğurlu imtahan vermişdir. Vəsiqənin etibarlılıq müddətinin bitməsi bu üç tələbə təsir edə bilməz. Lakin dördüncü tələb – sağlamlıq vəziyyətinin sürücülük üçün yararlı olması tələbi barədə eyni fikri birmənalı söyləmək mümkün deyildir. Məhz bunu nəzərə alan qanunverici iki halda etibarlılıq müddəti başa çatmış sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi üçün sağlamlıq barədə arayışın təqdim edilməsini zəruri saymışdır («Yol hərəkəti haqqında» Qanunun 35‐ci maddəsinin VIII hissəsinin 4‐cü bəndi): 1) şəxsin yaşı 60a çatdıqda və daha artıq olduqda; 2) şəxsdə müəyyən xəstəliklərin olması səbəbindən ona sürücülük vəsiqəsi daha qısa müddət üçün verildikdə («Yol hərəkəti haqqında» Qanunun 34cü maddəsinin V hissəsinin 2‐4‐cü bəndləri). Bu iki hal istisna olmaqla, sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi üçün sağlamlıq arayışı tələb edilmir. Deməli, arayış tələb edilməyən hallarda sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitmiş olsa da, şəxs sürücülər üçün irəli sürülən 4cü tələbə də cavab verir: ondan sağlamlıq arayışının tələb olunmaması məhz bu deməkdir. Beləliklə, hesab edirəm ki, sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitdiyi halda onun dəyişdirilməsi üçün qanunvericiliyə uyğun olaraq tibbi arayış tələb edilmədiyi hallarda şəxs nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olmayan şəxs sayıla bilməz. Etibarlılıq müddəti bitdikdən sonra sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi üçün tibbi arayış tələb olunduğu hallarda isə məsələ bir qədər fərqli olacaqdır. Belə hallarda nəzəri və təcrübi baxımdan 3 müxtəlif vəziyyət yarana bilər: 1) şəxsin sağlamlığı sürücülük üçün yararlıdır və o, müraciət etdikdə müvafiq tibbi arayışı alır (və ya ala bilər) və sürücülük vəsiqəsini dəyişdirir; 2) şəxs sağlamlığının sürücülük üçün yararsız olduğunu və tibbi arayış ala bilməyəcəyini bilir və tibbi arayış üçün müraciət etmir, deməli, həm də sürücülük vəsiqəsini dəyişməyə də cəhd etmir; 3) şəxs tibbi arayış almaq üçün müraciət edir, lakin müayinə nəticəsində onun sağlamlığının sürücülük üçün yararsız olduğu müəyyən edilərək ona tibbi arayış verilmir və deməli, o, sürücülük vəsiqəsini dəyişə bilmir. Göstərilən vəziyyətlərdən birincisində şəxsin nəqliyyat vasitələrini idarə etmək hüququnun mövcud olduğu heç bir şübhə doğurmur, çünki o, sürücü barəsində irəli sürülən dörd tələbdən hamısına cavab verir. Digər iki vəziyyətdə isə bunun tam əksi mövcuddur: şəxs sürücülük üçün irəli sürülən tələblərdən birinə – sağlamlığının sürücülük üçün yararlı olması tələbinə uyğun deyil. Bu tələb kifayət qədər ciddi tələbdir, çünki sağlamlığın sürücülük üçün yararsız olması o deməkdir ki, ya belə şəxs öz fiziki və psixi vəziyyətinə görə nəqliyyat vasitəsini idarə etmək imkanına malik deyil (məsələn, əlinin birini və ya onun funksiyasını itirmişdir), yaxud hərəkət vaxtı yol hərəkəti şəraitinə nəzarət imkanını itirmişdir və ya belə imkanı qəflətən itirə bilər (məsələn, görmə qabiliyyəti ciddi şəkildə pisləşmişdir və s.). Belə şəxsin nəqliyyat vasitəsini idarə etməsi çox təhlükəlidir. Ona görə də hesab edirəm ki, sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitmiş və sağlamlığı sürücülük üçün yararsız olduğuna görə sürücülük vəsiqəsi dəyişdirilməyən (və ya dəyişdirilməsi mümkün olmayan) şəxs nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olmayan şəxs sayılmalıdır. Bu məsələ ilə bağlı ölkəmizin yol hərəkətinə dair qanunvericiliyində olan mühüm bir boşluğu da qeyd etmək zəruridir. Belə ki, «Yol hərəkəti haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 33cü maddəsinin V hissəsinin 3‐cü bəndində deyilir ki, şəxsdə bu maddənin III hissəsində nəzərdə tutulmuş xəstəliklər və ya fiziki qüsurlar müəyyən edilərsə, xəstəlik müalicə olunanadək və ya fiziki qusur aradan qaldırılanadək şəxsin nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ məhdudlaşdırılır. Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Kollegiyasının 13 dekabr 2012‐ci il tarixli, 46 saylı Qərarı ilə təsdiq olunmuş «İşçilərin icbari tibbi müayinələrinin keçirilməsi tələb olunan işlərin Siyahısı»nın 32.1‐32.6‐cı bəndlərində müxtəlif mexaniki nəqliyyat vasitələrinin sürücüləri üçün tibbi əks‐göstə‐ rişlərin (xəstəliklərin və fiziki qüsurların) siyahısı verilmişdir. Həmin Siyahıda göstərilən əks‐ göstərişlərdən hər hansı biri sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitmiş olan şəxs vəsiqəni
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə 27 dəyişdirmək üçün arayış almaq məqsədilə tibbi müayinədən keçərkən aşkar edildikdə (yəni şəxsin sağlamlığının sürücülük üçün yararsız olduğu aydın olduqda), şəxsə tibbi arayış verilmir və yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi bu şəxsin sürücülük vəsiqəsi dəyişdirilmir. Lakin həmin əks‐göstərişlər sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitənədək, habelə etibarlılıq müddəti bitdikdən sonra vəsiqəni dəyişdirmək üçün tibbi arayış tələb olunmayan hallarda da yarana bilər (məsələn, aldığı travma nəticəsində şəxsin qolunun biri amputasiya olunur, lakin onun sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddətinin başa çatmasına hələ bir neçə il var). Belə hallarda sağlamlığı sürücülük üçün aşkar yararsız olan sürücü barəsində hansı tədbir görülə bilməsinə dair ölkəmizin qanunvericiliyində hər hansı müddəa yoxdur. Hesab edirəm ki, «Yol hərəkəti haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununa və Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsinə dünya təcrübəsi nəzərə alınmaqla müvafiq müddəaların əlavə edilməsi ilə bu boşluğu aradan qaldırmaq olar. Bunun üçün yol hərəkəti təhlükəsizliyinə nəzarət edən orqanın (yəni Dövlət Yol Polisinin) vəzifəli şəxslərinə belə bir səlahiyyət vermək olar ki, onlar sürücünün sağlamlığının sürücülük üçün yararsız olmasına əsaslı şübhələr aşkar etdikdə, bu şəxsə məcburi tibbi müayinədən keçərək tibbi arayış təqdim etməsi barədə göndəriş versinlər. Bundan sonra həmin sürücü dəqiq müəyyən olunmuş müddət ərzində müvafiq tibbi arayışı təqdim edə bilmədikdə onun nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ sağlamlıq vəziyyətinə əsasən məhdudlaşdırılmalıdır. Belə halda həmin şəxs təkrar müayinədən keçərək müvafiq tibbi arayış təqdim etməklə öz sürücülük vəsiqəsini geri almayanadək (yaxud onu dəyişdirməyənədək) nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olmayan şəxs sayılmalıdır, çünki bu şəxs də sürücülük üçün irəli sürülən tələblərdən birinə cavab vermir. Aparılmış təhlilə yekun vuraraq qeyd etmək istəyirəm ki, «nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olmayan şəxs» ifadəsinə normativ anlayış verilməsi zəruridir. Qeyd etdim ki, Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun «Yol hərəkəti və nəqliyyat vasitələrinin istismarı qaydalarının pozulmasına dair cinayət işləri üzrə məhkəmə təcrübəsi haqqında» Qərarında bu ifadənin kimləri ehtiva etməsinin dəqiqləşdirilməsi istiqamətində mühüm addım atılmışdır. Lakin Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun qərarlarının normativhüquqi akt olmadığını (tövsiyə xarakteri daşıdığını), habelə istinad olunan Qərardakı anlayışın natamamlığını nəzərə alaraq hesab edirəm ki, CM‐in 263‐1‐ci maddəsinə bu ifadənin normativ anlayışını təsbit edən aşağıdakı məzmunda «Qeyd» əlavə olunmalıdır: «Nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olmayan şəxs dedikdə, həmin hüququ ümumiyyətlə əldə etməmiş və ya ondan qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məhrum olunmuş və ya bu hüququ müvəqqəti məhdudlaşdırılmış və ya sürücülük vəsiqəsinin kateqoriyasına uyğun olmayan nəqliyyat vasitəsini idarə edən şəxslər, habelə sağlamlıq vəziyyəti sürücülük üçün yararsız olduğuna görə nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ məhdudlaşdırılmış, yaxud sürücülük vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitdikdən sonra sağlamlıq vəziyyətinə görə vəsiqəsi dəyişdirilməmiş və dəyişdirilə bilməyən şəxslər başa düşülür». Hesab edirəm ki, nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olmayan şəxsə belə bir normativ anlayış verilməsi CM‐in 263‐1‐ci maddəsində göstərilən cinayətin subyektlərinin dairəsinin dəqiqləşdirilməsi ilə bağlı nəzəri və təcrübi problemlərə son qoya bilər. İstifadə olunmuş ədəbiyyatlar: 1. Abdullayev F.S. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin hüquqi mövqeləri. Bakı, «Zərdabi» nəşriyyatı, 2013. 664 s.; 2. Hüseynov Ə. H. «Yol hərəkəti haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun kommentariyası. II kitab. Bakı, «Digesta» nəşriyyatı, 2014. 304 s.; 3. Səməndərov F.Y., Cinayət hüququ. Ümumi hissə. Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı, «Digesta» nəşriyyatı, 2013. 720 s.; 4. Vəliyev S.Ə. Azərbaycan Respublikasının cinayət hüququ. Ümumi hissə. Dərslik. Bakı. «Elm və təhsil» nəşriyyatı, 2012. 552 s.; 5. «Yol hərəkəti haqqında» BMTnin 1968‐ci il Vyana Konvensiyası; Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|