Resmi İdeoloji ve yargisal aktiVİzm nilüfer coşkun öZ
Yüklə 292,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler
- OFFICIAL IDEOLOGY AND JUDICIAL ACTIVISM ABSTRACT
| Nilüfer COŞKUN DÜHFD, Cilt: 22, Sayı: 36, Yıl: 2017, s. 59-86 59
MAKALE (Araştırma Makalesi) RESMİ İDEOLOJİ VE YARGISAL AKTİVİZM Nilüfer COŞKUN *
Bu makale,
doğal hukuk
anlayışına dayanan
ve devletin sınırlandırılması amacını taşıyan anayasacılık hareketlerinden başlamak üzere, 2. Dünya Savaşı sonrası temel hak ve hürriyetlerin korunması zorunluluğunun bilincine varılması sonucu ortaya çıkan anayasa yargısını ve anayasa yargısının meşruluğu sorununu ele almaktadır. Öte yandan, anayasa yargıcının anayasa normunu anlamlandırması esnasında resmi ideoloji olarak insan haklarını temel alacak şekilde yorumlar yaparak hukuk devletinin ve demokrasinin gelişimine önemli katkısı bulunması gerektiği hususunu incelemektedir. Anayasa yargıcının anayasa ilke ve kuralları anlamlandırırken, hak temelli yorum dışında kalan herhangi bir yorumu benimsemesinin ise yargısal aktivizm tartışmalarına neden olacağı, Türk Anayasa Mahkemesi’nin siyasi parti kapatma davaları konusundaki tutumu üzerinden anlatılmaktadır. Bunun yanında 1982 Anayasası’nın önsözünde ve başlangıç hükümlerinde bulunan belirsiz ve / veya geniş anlamlı ifadelerin, Anayasa Mahkemesi tarafından devletçi genel yapıyı koruma yönünde yorumlanması ve bu kararlarla anayasada bulunan resmi ideolojinin keskin şekilde somutlaştırılması da irdelenen hususlardandır.
yana yorum, yargısal aktivizm, siyasi parti kapatma, devletçi ilkeler.
*
Arş. Gör., Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Anabilim Dalı, E-Mail:
nlfrcskn2179@gmail.com .
Makalenin Gönderim Tarihi : 31.03.2017.
Makalenin Kabul Tarihi : 05.05.2017. Resmi İdeoloji ve Yargısal Aktivizm DÜHFD, Cilt: 22, Sayı: 36, Yıl: 2017, s. 59-86 60
OFFICIAL IDEOLOGY AND JUDICIAL ACTIVISM ABSTRACT In this article, constitutional review and its legitimacy emerged as the result of awareness of fundamental rights and freedoms after World War II is studied beginning with constitution movements which are based on natural law and aim to delimitate the state. On the other hand, the issue of that constitutional court judge should contribute to development of rule of law and democracy via making constitutional norm’s interpretations based on human rights as official ideology is examined. Furthermore, that any other interpretations of judge except those are based on rights will cause discussions of judicial activism is explained through the attitude of Turkey constitutional court about closure of political party. The interpretation of ambiguous phrases and / or those with broad meaning which take place in preamble and preliminary provision of 1982 Constitution in order to protect statist general structure, precise concretization official ideology in constitution via these judgments are the other points which are considered.
fundamental rights, judicial activism, closure of political party, statist principles. I. GİRİŞ Hukukla siyasetin kesiştiği alanda görevli olan anayasa yargısının demokratik meşruluğu konusunda farklı görüşler mevcuttur. Çoğunluk görüşüne göre, anayasanın üstünlüğü ilkesinden hareketle kanunların anayasaya uygunluğunun yargı organlarınca denetlenmesi meşru iken, diğer
görüşe göre
bu ilkenin
nasıl ve
kim tarafından müeyyidelendirileceği, yani bir kanunun anayasaya aykırı olduğuna kimin karar vereceği sorunu anayasa yargısının meşruluğu konusunda temel alınması gerektiğinden anayasa yargısının meşruluğu oldukça şüphelidir. 1 Çoğunluk görüş gerekçe olarak, Anayasa Mahkemesi’nin 1 Çoğunluk görüşü hakkında bkz. Özbudun, Ergun: Türk Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve Siyasi Elitlerin Tepkisi, AÜSBF Dergisi, C. 62, S. 3, Y. 2007, s. 258-260; Işık, Hüseyin Murat: Anayasa Mahkemesi Kararlarında Devletin Resmi İdeolojisi, Adalet Yayınevi, 1. Baskı, Ankara 2012, s. 76-81, 414-421; Turhan, Mehmet: Anayasanın Hak Temelli Yorumu ve Anayasa Yargısı, AÜSBF Dergisi, C. 62, S. 3, Y. 2007,
Nilüfer COŞKUN DÜHFD, Cilt: 22, Sayı: 36, Yıl: 2017, s. 59-86 61
irade işleminin (veya yorumunun) insan hakları merkezli olması durumunda, yargısal denetimin demokrasinin vazgeçilmez unsuru haline gelecek olmasını göstermektedir. Diğer görüş ise, bir yasanın anayasaya aykırı olup olmadığının anlaşılması için Anayasa Mahkemesi tarafından yapılacak yorumun yasama organının yorumlarından daha doğru olacağının ispatlanmasının mümkün olamamasını dayanak olarak göstermektedir. Anayasa yargısının meşruluğu tartışmaları yargısal denetimle görevli mahkemenin yorum yetkisi ile ilgili olduğundan, beraberinde yargısal aktivizm tartışmasını da getirir. Esas itibariyle tanımı üzerinde uzlaşı olmayan bu kavram, “Anayasa Mahkemesi üyelerinin kanunların anayasaya uygunluk denetiminin sürecinde anayasa hükümlerini anlamlandırma konusunda, bu anlamlandırmanın kendini sınırlandırmaktan ziyade, kendi yetkilerini genişletmek ve anayasa hükümlerini zorlamak doğrultusunda kullanmak durumunda ortaya çıkabilecek bir durum” olarak açıklanabilir. 2 Bu terimle ilgili tartışmalar, zaman zaman anayasa yargısının gerekliliğini sorgulayacak dereceye varmakta ve bu sorun da mahkemenin önüne gelen sorunların veya mahkeme tarafından verilen kararların siyasi niteliğinden ötürü mahkemelerle yasama organı arasında çatışmalara sebebiyet vermektedir. Anayasa yargısı, anayasanın somutlaştırıp güncellenerek gelişimine katkıda bulunması ve böylece hukuksal uzlaşının sağlanması görevini üstlenmektedir. Bu görevi kullanımı sırasında çoğu zaman siyasal güçler tarafından, devlet iradesinin oluşumuna katılmamasına rağmen iradeye müdahale bağlamında yorumlar yapma yetkisi verildiği şeklinde eleştirilere ve tartışmalara maruz kalmaktadır. Türkiye’de de bu tartışmalar mevcut olmakla birlikte, anayasa yargısının mevcut olduğu diğer ülkelerden daha yoğun şekilde yargısal aktivizm tartışmaları mevcuttur. Bunun nedeni 1982 Anayasası’nın yargısal aktivizme elverişli hükümler içermesinden ve bu hükümleri Anayasa Mahkemesi’nin Cumhuriyetin temel değerlerini esas alacak şekilde anlamlandırmalar yapmasından, kendisine resmi ideolojinin koruyucusu olma görevini addetmesinden kaynaklanmaktadır.
s. 380; diğer görüş için bkz. Gözler, Kemal: Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu, AÜSBF Dergisi, C. 61, S. 3, Y. 2006, s. 131-166. 2 Hakyemez, Yusuf Şevki: Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Yetkin Yayımcılık, 1. Baskı, Ankara 2009, s. 35-36. Yüklə 292,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|