Rəy verən: f.ü. f d. dos. Fazil Rüstəmov


Mttltikulturalizm - fəlsəfi lüğət



Yüklə 2,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/144
tarix30.10.2018
ölçüsü2,71 Mb.
#76105
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   144

 

Mttltikulturalizm - fəlsəfi lüğət 

-

 



Multikulturalizm mədəniyyətlərin assimilyasiya (birləşmə) 

olmadan inteqrasiyasım (qovuşma) təklif edir. 

-

 

Ötən  əsr  boyunca  assimilyasiya  Avropanın  bir  çox 



dövlətləri 

tərəfindən 

gəlmə 

(imiqrant) 



mədəniyyətlərə 

münasibətdə istifadə edilən strategiya kimi bir çox hallarda özünü 

doğrultmadı. 

-

 



Multikulturalizmi gücləndirmək, dəstəkləmək üçün həyata 

keçirilməli iki əsas istiqamət var: 

*

 

birincisi, zəngin mədəni irsi, maddi və qeyri-maddi mədəni 



irsi qorumaq; 

*

 



ikincisi,  isə  müasir  mədəniyyətdə  həmin  izləri  qoruyub 

saxlamaqdır. 

-

 

Multikulturalizm elə bir siyasətdir ki, o: 



*

 

mədəni  plüralizmi  qəbul  edir,  onun  inkişafına  şərait 



yaradır; 

*

 



ölkə  əhalisinin  etnik,  irqi  və  dini  müxtəlifliyindən  asılı 

olmayaraq, 

*

 

onlann  hamısının  hüquq  və  azadlıqlarına  hörmətlə 



əlaqədardır. 

-

 



Multikultural cəmiyyətdə hər bir vətəndaş: 

*

 



öz  mədəniyyətini,  dilini,  ənənəsini,  etnik  və  dini 

dəyərlərini inkişaf etdirmək

*

 

ana dilində məktəb açmaq, qəzet və jurnal dərc etdirmək 



sahələrində bərabər hüquqlara malikdir. 

-

 



 Multikulturalizm  siyasəti  assimilyasiyanı  inkar  edən 

inteqrasiyaya aparır, məhz buna görə də bu siyasəti təkcə siyasi 

elita deyil, eyni zamanda: 

*

 



millətin yüksək vəzifə tutmayan digər nümayəndələri

*

 



milli və dini azlıqlar da dəstəkləyirlər. 

-

 



 Multikulturalizm  termini  çoxlarına  tanış  olmasa  da, 

əslində, hər gün qarşılaşdığımız və bəhrəsini gördüyümüz həyat 

tərzidir: 



Yaşar Əhmədov AzərHətəmov 

*

 



məsələn,  hər  hansı  bir  əcnəbi  vətəndaş  Azərbaycan 

haqqında  fikir  söyləyərkən  ilk  olaraq  buradakı  ideal  tolerantlıq 

mühitindən, qarşılıqlı anlaşma və qonaqpərvərlikdən danışır; 

*

 



bütün  bunlar  hamısı  multikulturalizmdir  -  yəni  çox 

mədəniyyətinik,  fərqli  mədəniyyətlərə  hörmətdən  yaranan 

münasibətdir. 

-

 



‘'The  Harper  Colins”  sosiologiya  lüğətində  (1991)  multi- 

kulturalizmin belə bir tərifi verilir: 

*

 

multikulturalizm - bir çox cəmiyyətlərin xüsusiyyəti kimi 



plüralizmin mövcudluğunun etiraf olunması və inkişafı deməkdir; 

*

 



multikulturalizm 

mədəni  müxtəlifliyin,  məsələn 



azlıqların dilinin müdafiəsi məsələsini öz qarşısına qoyur; 

*

 



multikulturalizm  -  azlıqların  mədəniyyəti  ilə  əsas 

mədəniyyətin qeyri- bərabər münasibətlərini nəzərdə saxlayır. 

-

 

Multikulturalizm  liberal  eqalitarian  və  kommunitarian 



yanaşmalar vasitəsilə əsaslandırılır: 

*

 



liberallara  (Kimlika)  görə,  fərdin  özü  istədiyi  dəyərləri 

seçir  -  o,  icma  həyatına  münasibətdə  öz  hüquq  və  azdlıqlarını 

daha uca tutur; 

*

 



liberallar muxtariyyət və bərabərlik kimi liberal dəyərlərə 

əsaslanır. 

-

 

Kimlika  kommunitarianizm  və  millətçilik  nəzəriyyələrini 



tənqid edir: 

*

 



liberalizm insanın özünə hörmət ilə onun mənsub olduğu 

qrupun mədəniyyəti arasında dərin əlaqənin olduğunu göstərir. 

-Kimlikaya  görə,  azlıqlar  öz  mədəniyyətlərini  qorumaqda 

çətinlik çəkdiklərinə görə onlara xüsusi qayğı göstərilməlidir. 

-

 

Kommunitarianlar  (Çariz  Teylor)  fərdin  cəmiyyətə 



münasibətdə əsas olduğuna dair ideyanı təkzib edirlər, atomizmin 

yerinə onlar holizmi müdafiə edirlər. 

-

 

Teylorun  “tanıma  siyasəti”  holizmin  kollektiv  mədəni 



dəyərlərin vacibliyini göstərir: 


Multikulturaiizm - fəlsəfi lüğət 

*

 



müxtəlif  mədəniyyətlərə  bərabər  əhəmiyyətin  verilməsi 

ənənəvi  liberal  cəmiyyətin  azlıqlara  xüsusi  hüquqların 

verilməsini istəyən cəmiyyətlə əvəz olunmalıdır. 

-

 



Sosial elmlər sahəsində çalışan müəlliflərin mübahisələrinə 

səbəb olan elmi debatlar arasında: 

*

 

sivilizasiyaların  insan  şüurunun,  cəmiyyətlərin,  eləcə  də 



dövlətlərin inkişafında rolunun mühümlüyü mövzusu xüsusi yer 

tutur. 


-

 

Samuil  Hantinqtonun  “Sivilizasiyaların  toqquşması”  adlı 



məşhur məqaləsindən sonra: 

*

 



bu  nəzəriyyə  təkcə  alimlərin  deyil,  bir  çox  nüfuzlu 

siyasətçilərin  də  gündəliyində  prioritet  məsələlərdən  birinə 

çevrildi. 

-

 



Multikulturaiizm  mədəniyyətlərin  və  sivilizasiyalann 

dialoqunun zəruri alətidir. 

-

 

Digər  mədəniyyətlərin  mahiyyətini,  xüsusiyyətlərini, 



tarixini və nailiyyətlərini öyrənmədən: 

*

 



onlara qarşı tolerant münasibət

*

 



onlann nümayəndələrinə hörmət, qarşılıqlı anlaşma, 

*

 



mədəniyyətlərin  və  sivilizasiyalann  dialoqonu  qurmaq 

mümkün deyildir. 

-

 

Multikulturaiizm  anlayışı  dünya  siyasətində  gənc  bir 



anlayış olmasına baxmayaraq, bu siyasətlə bağlı müxtəlif fərqli 

fikirlər və fikir aynlıqlan mövcuddur: 

*

 

bir  sıra  dövlətlər  bu  siyasəti  dövlət  siyasəti  kimi  həyata 



keçirir və onun inkişafı üçün daim islahatlar apanrlar

*

 



digər  qrup  dövlətlər  isə  ümumiyyətlə  multikulturaiizm 

siyasətindən  imtina  edir  və  onun  uğurlu  gələcəyinin  olmadığını 

iddia edirlər; 

*

 



başqa bir tərəfdən də aydındır ki, hər hansısa cəmiyyətin 

mövcud  olması  üçün  çox  əhəmiyyətli  olan  bir  multikulturaiizm 

modeli digər bir cəmiyyət üçün uyğun model olmaya bilər. 

-

 



Multikulturaiizm siyasətinin təməlində: 

*

 



xalqların  qarşılıqlı  əməkdaşlığı,  tolerantlıq  ideyaları  və 

münaqişələrə yol verməmək prinsipləri dayanır. 




Yüklə 2,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   144




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə