Rəyçilər: Qasımov Alış Məmiş oğlu hüquq elmləri doktoru, professor Əliyev Mayis Nəbi oğlu
Yüklə 1,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- OS.MƏR Əl.IYKVA
- ƏSMƏR ƏUYEVA
- Hüseynov L.11. Bcynolxalq hüquq. Dorslik. Bakı: Hüquq odobiyyatı, 2004, s. 162 ^ Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi. Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2009, s. 375-377
- ƏSMƏR ƏUYKVA
OS.MƏR Əl.IYKVA - Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının aktivlərində yerləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulan qızılın, habelə valyuta sərvətlərinin, xaricdə istehsal edilmiş Azərbaycan Respublikası pul nişanlarının, yubiley sikkələrinin və bu qəbildən olan digər qiymətlilərin idxalı; - Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş vəzifələrinin yerinə yetirilməsi ilə bağlı mal idxalı.' Bu maddənin təhlili belə bir nəticəyə gəlməyə əsas verir ki, dövlət sifarişi ilə əlaqədar malların idxalı ƏDV-dən azad olunur. Bu isə tamamilə məntiqə uyğundur, çünki tutulan vergi onsuz da son nəticədə dövlət büdcəsinə köçürülür. Bundan başqa, müəyyən növ malların Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilməsi zamanı onlardan ƏDV tutulmur. Həmin malların siyahısı Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyənləşdirilir. ƏDV-dən güzəştlərin digər bir növü verginin «0» dərəcə ilə tutulmasıdır. Bunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, vergitutma obyektində ƏDV adi qaydada alınır, sonradan qanunvericilikdə «0» dərəcə ilə alınması nəzərdə tutulan halların olması sübuta yetirilərsə qanunla müəyyən olunmuş müddətdə və qaydada vergi ödəyicisinə geri qaytarılır. Vergini əvvəlcədən almaqla isə dövlət özünü sığorta etmiş olur, əgər mallar istehsalat binasından çıxarıldıqdan və ya dövlət ərazisinə idxal edildikdən sonra təyinatına uyğun olaraq istifadə edilməzsə, tutulan verginin məbləği ona qaytarılmır. AR VM-nin 165-ci maddəsi «0» dərəcə ilə vergi tutulan əməliyyatların, mal və xidmətlərin siyahısını sadalayır: - Azərbaycan Respublikasında akkreditə edilmiş beynəlxalq təşkilatların və xarici ölkələrin diplomatik və konsulluq nümayəndəliklərinin rəsmi istifadəsi, həmçinin bu nümayəndəliklərin mü- ' Azərbaycan Respublikasının Vergi Mocolbsi. Bakı: Hüquq odobiyyatı, 2009, s. 371-375 107 ƏSMƏR ƏUYEVA vafiq statuslu Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmayan diplomatik və inzibati-texniki işçilərinin, o cümlədən onlarda yaşayan ailə üzvlərinin şəxsi istifadəsi üçün nəzərdə tutulan mallar və xidmətlər; Bu nonua, 1961-ci il Diplomatik münasibətlər haqqında Vyana Konvensiyasında öz əksini tapmışdır və ona qoşulan üzv-dövlətlər onu öz milli vergi qanunvericiliklərinə daxil etmək öhdəliyi götürürlər.' - xaricdən alınan əvəzsiz maliyyə yardımları (qrantlar) hesabına malların idxalı, qrant üzrə resipiyentlərə (qrant alan) malların təqdim edilməsi, işlərin görülməsi və xidmətlərin göstərilməsi; - malların və məeəllədə göstərilən xidmətlərin ixraeı; Malların ixraeı əksər ƏDV tətbiq edən dövlətlərdə «0» dərəeə ilə vergiyə cəlb olunan əməliyyatlar siyahısındadır. Bunun mahiyyəti aşağıdakı kimidir: ölkə ərazisində istənilən topdan və ya pərakəndə satış müəssisələrindən mal alqışını həyata keçirən hüquqi və ya fiziki şəxs, mah istehlak etmədən ölkə ərazisindən çıxararsa, sərhəddə gömrük məntəqələrində onun alarkən ödəmiş olduğu ƏDV geri qaytarılır. Bu, beynəlxalq təcrübədə «tax free» əməliyyatı kimi tanınır (tax frcc-ingilis dilindən təcrübədə «vergidən azad» mənasını verir). Bununla bağlı əsas şərt ondan ibarətdir ki, alqı-satqı zamanı malın ölkə ərazisindən istehlak olunmadan çıxarılaeağı barədə sənəd- tax free sənədi tərtib edilmiş olmalıdır. Gömrük məntəqələrində ödənilən vergi bu sənəd əsasında geri qaytarılır. - 165.1.4. beynəlxalq poçt xidmətləri istisna olmaqla, beynəlxalq və tranzit yük və sərnişin daşınması. Beynəlxalq və tranzit uçuşlarla bilavasitə bağlı olan işlərin görülməsi, xidmətlərin göstərilməsi.^ ' Hüseynov L.11. Bcynolxalq hüquq. Dorslik. Bakı: Hüquq odobiyyatı, 2004, s. 162 ^ Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi. Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2009, s. 375-377 108 ƏSMƏR ƏUYKVA ƏDV-nin «0» ib alınmasının mexanizmi Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyinin 10 oktyabr 2001-ci il tarixli «Əlavə dəyər vergisi ödəyicilərinin qeydiyyatı, ƏDV-nin hesablanması və alınmasına dair» metodik göstərişləri ilə tənzimlənir. 1 ləmin göstərişlərə əsasən, malları idxal edən şəxslər qeydiyyatda olduğu vergi orqanına qanunvericiliklə müəyyən edilən «0» dərəcədə vergiyə cəlb olunmadığını əsaslandıran sənədləri təqdim etdikdən sonra həmin mallara görə alınmış ƏDV-nin məbləği Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsindən geri qaytarılır. AR VM-nin 179-cu maddəsinə əsasən isə dövriyyəsinin ən azı 50 faizi sıfır dərəcə ilə vergiyə cəlb olunan vergi ödəyicisinə verginin artıq hissəsi vergi və ya gömrük orqanları tərəfindən 45 gün ərzində, digər ödəyicilərə isə 3 ay ərzində qaytarılır.' Qeyd edək ki, AR VM-nin 164.2-ci maddəsində düzünə göstəriş vardır ki, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti konkret sahənin inkişafını təmin etməklə konkret dövr üçün nəzərdə tutulan, istehsal ehtiyaclarını yerli xammal hesabına ödəmək mümkün olmadıqda, istehsal təyinatlı xammal və müasir texnologiyanı təmin edən avadanlıqların idxalını ƏDV-dən azad edə bilər. Bu müddəaya əsaslanaraq Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 31 yanvar 2005-ci il tarixli 11 nömrəli qərarı ilə «Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilən, əlavə dəyər vergisindən azad olan malların siyahısı» və «Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilən əlavə dəyər vergisindən azad olunan digər malların siyahısı» təsbit edilmişdir. Fikrimizcə, bu məsələ ilə bağlı qanunvericilikdə ziddiyyətli məqam vardır. Belə ki, vergi hüququna və AR VM-nə əsasən, vergilərin müəyyən edilməsi, dəyişdilinnəsi, ləğv edilməsi yalnız vergi qanunu vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Bundan başqa, AR VM-də ƏDV- ' Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi. Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2009, s. 405 109 Yüklə 1,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|