Rəyçilər: Qasımov Alış Məmiş oğlu hüquq elmləri doktoru, professor Əliyev Mayis Nəbi oğlu
Yüklə 1,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏSMƏR ƏLİYF.VA
- Gömrük tarifi. Qanunvericilik toplusu/Tortib cdon A.Əliyev. Bakı: Qanun, 2009, s. 15-23
- «Dövbt rüsumu haqqında» Azorbaycan Respublikasının Qanunu / Dövlol maliyyosi haqqında normativ-hüquqi aktlar toplusu. Bakı: Qanun, 2010
ƏSMƏR ƏLİYF.VA hocmindo ailo üçün zomri olan nıoişot əşyalarını özləri ilə gömrük sərhədindən keçirərək, gömrük orqanlarına bəyan elməklə, müşayiət olunan baqajla və ya müşayiət olunmayan baqajla gətirildikdə (apa- rıldıqda); - Zəruri ehtiyaelarm ödənilməsi üçün şəxsi əşyalar gömrük qaydalarına əməl etməklə, müvəqqəti olaraq gətirildikdə (aparıldıqda); - Açılmış vərəsəlik hüququ əsasında əldə edilmiş malları (gətirilməsi və aparılması qadağan edilmiş mallardan başqa) Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən keçirildikdə.' Beləliklə, gömrük hüquq nəzəriyyəsi baxımından gömrük yığımlarına aşağıdakı kimi anlayış vermək olar: gömrük yığımları gömrük rəsmiləşdirilməsinə görə gömilik orqanları tərəfindən tutularaq büdcəyə köçürülən məcburi ödənişlərdir. «Gömrük tarifi haqqında» AR qanununa əsasən gömrük ödənişlərinin digər növü haqlardır. Bu da gömrük qanunvericiliyində yol verilən çoxlu boşluqlardan biridir. Əgər gömrük yığımlarına hüquq nəzəriyyəsi nöqteyi-nəzərindən yanaşaraq müəyyən mənada aydınlıq gətirmək mümkün idisə, gömrük ödənişlərinin bir növü kimi «haqq» anlayışına tərif vermək nəzəriyyəçilər üçün həddindən artıq çətindir. Bütövlükdə, qanunverici hansı meyarlara əsasən gömrük orqanları tərəfindən göstərilən bu və ya digər xidmətin əvəzi kimi müəyyən etdiyi ödənişlərin bəzilərinin rüsum, bəzilərinin yığım, bəzilərinin isə haqq olaraq təqdim etməsini müəyyənləşdirə bilmir. Ümumiyyəflə «haqq» dedikdə, qanunvericinin nəyi nəzərdə tutması qeyri-müəyyən olaraq qalır. Hər bir halda, qanuna əsasən gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı ödənilən haqlar dedikdə əvvəlki məcəllədən fərqli olaraq yalnız bir ödəməni - gömrük auksionlarında iştirak etməyə görə haqqı nəzərdə tutur. ' Gömrük tarifi. Qanunvericilik toplusu/Tortib cdon A.Əliyev. Bakı: Qanun, 2009, s. 15-23 119 ƏSMƏR ƏLIYP : VA Növbəti gömrük ödənişi kimi dövlət rüsümu çıxış edir. Qanunvericiliyə əsasən, gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı alman dövlət rüsumu dedikdə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən bəzi fəaliyyət növlərinə lisenziyaların verilməsinə görə və beynəlxalq avtomobil daşımalarını yerinə yetirən nəqliyyat vasitələrinə sərhəddə «İcazə blankları»mm verilməsinə görə alınan rüsumlar başa düşülür. «Dövlət rüsumu haqqında» Azərbaycan Respublikasının 28 dekabr 2001-ci il tarixli Qanununun 1-ci maddəsində dövlət rüsumuna belə bir anlayış verilir: «Dövlət rüsumu dövlət orqanları tərəfindən hakimiyyət səlahiyyətlərinin icrası zamanı göstərilən və hüquqi nəticələrin yaranmasına səbəb olan xidmətlərə və hüquqi hərəkətlərə görə (sənədlərin tərtibi, qeydiyyatı, razılıqların verilməsi və s.) ödənilən haqdır (ödənişdir)».' Qeyd edək ki, qanunvericilikdə, gömrük ödəmələrinin siyahısını «digər gömrük ödənişləri» termini tamamlayır. Bu, o nəticəyə gəlməyə əsas verir ki, qanunverici ödəmələrin siyahısını məhdudlaşdırmır, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinə və digər səlahiyyətli orqana öz səlahiyyətləri çərçivəsində gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı əlavə ödənişlər müəyyən etmək hüququ verir. Bu isə, hər şeydən əvvəl sahibkarların mənafeyinə ziyan vurur və qeyri-müəyyənliyə səbəb olur. Beləliklə, gömrük ödəmələrinin digər növləri olan vergilər və sair gömrük ödəmələrini tədqiq edərək belə bir nəticəyə gəldik ki, dövlət büdcəsində payı kifayət qədər çox olan idxalda ƏDV, aksiz və yol vergisi gömrük ödəmələri içərisində gömrük rüsumlarından heç də az əhəmiyyət daşımır. Filcı-imizcə, dövlətimiz dünyaya və Avropa Birliyinə inteqrasiya çərçivəsində gömrükdə ödənilən ödəmələrin unifıkasiya edilməsi məqsədilə ƏDV-nin dərəcəsinin əksər Avropa ' «Dövbt rüsumu haqqında» Azorbaycan Respublikasının Qanunu / Dövlol maliyyosi haqqında normativ-hüquqi aktlar toplusu. Bakı: Qanun, 2010 120 ƏSMƏK ƏUYEVA Birliyi ölkolorindo olduğu kimi 18%-don 17%-o endirilməsi daha məqsodəmüvafıq olardı. Ölkoyo idxal olunan mobil telefonların da aksiz vergisinə cəlb edilməsi ölkənin fıskal maraqları baxımından kifayət qədər müsbət səmərə verə bilər. Digər gömrük ödəmələrinə gəldikdə isə fıkrimizeə, qanunverici həmin ödəmələrin hər birinin dəqiq anlayışını veıiTiəli, digər ödəmələrdən fərqləndirən spesifik xüsusiyyətlərini aydın şəkildə əks etdirməlidir. 121 III FƏSIL AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ GÖMRÜK-TARİF SİYASƏTİNİN ƏSAS İSTİQAMƏTLƏIÜNİN HÜQUQİ TƏNZİMLƏNMƏSİ 3.1. Dövlətin gömrük-tarif fəaliyyəti üzərində nəzarətinin gücləndirilməsi üsulları Artıq qeyd edildiyi kimi dövlətin gömrük fəaliyyəti istər onun xarici ticarət əlaqələrinin, istərsə də daxili iqtisadiyyatının tənzimlənməsində ən əhəmiyyətli təsir vasitələrindən biridir. Odur ki, gömrük siyasətinin düzgün qurulması, dövlətin gömrük-tarif fəaliyyətinin hüquqi və siyasi mənada düzgün tənzimlənməsi istənilən dövlət üçün ən vacib məsələlərdən biridir. Bu paraqraf çərçivəsində gömrük siyasətinin nə olması, onun istiqamətləri, ölkəmizdə gömrük siyasətinin inkişaf perspektivləri və qüsurları barədə araşdırmalar apamrağa çalışacağıq. İlk öncə qeyd etmək lazımdır ki, gömrük siyasəti bəlkə də yeganə istiqamətdir ki, onu dövlətin daxili və ya xarici siyasətinin tərkib hissəsinə aid etmək mümkün deyil. Gömrük fəaliyyəti xarici siyasətin ayrılmaz tərkib hissəsidir, çünki onun vasitəsilə dövlət xarici iqtisadi əlaqələrini istədiyi kimi istiqamətləndirir. Gömi'ük fəaliyyəti daxili siyasətin tərkib hissəsidir, çünki dövlət onunla daxili bazarını, iqtisadiyyatını tənzimləyir. 122 Yüklə 1,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|