ƏSMƏR
ƏLIYEVA
rük-tarif foaliyyotinin idaro edilməsi əsaslarını müəyyən edən inzibati
hüququn normaları daxildir.
Gömrük qanunverieiliyinin sistemi ilə bağlı qeyd etmək lazımdır ki,
gömrük-tarif fəaliyyəti sahəsində yaranan münasibətləri tənzimləyən
nomıalann sistemi aşağıdakılardan ibarətdir:
-
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası;
-
beynəlxalq
hüquqi aktlar;
-
Qanunlar (Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi,
Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi, «Gömrük tarifi haqqında»
Azərbaycan Respublikasının Qanunu və s.);
-
Qanun qüvvəli aktlar (Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
fəmıanları, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyinin və Azərbaycan
Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinin nonnativ-hüquqi aktları və
s.).
Gömrük-tarif
fəaliyyətinin
hüquqi
tənzimlənməsi
sahəsində
qanunvericilik sisteminə daxil olan əsas nonnativ hüquqi aktların sistemli
təhlilinin aparılması üçün ilk növbədə həmin nomıativ hüquqi aktların
əsaslandırılmış təsnifatının aparılması məqsədəraüvafıq olardı. İndi isə
həmin normativ hüquqi aktların təsnifatının aparılmasının əsası olan
meyarlara nəzər salaq.
İlk növbədə gömrük-tarif fəaliyyətinin tənzimlənməsi sahəsində
qanunvericiliyin beynəlxalq və milli qanunvericilik normalarından təşkil
edildiyini göstərmək lazımdır. Bu baxımdan həmin normaların
fərqləndirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Respublikamızın dünya
iqtisadiyyatına inteqrasiyası gömrük-tarif fəaliyyəti sahəsində də özünü
büruzə verir. Lakin hələlik bu sahədə beynəlxalq qanunvericiliyin
normalarının milli qanunvericiliyimizə implementasi- yasının çox ləng
getdiyini göstərmək olar. Bunun bir sıra obyektiv səbəblərlə bağlı olduğunu
qeyd etmək olar. Belə ki,
bu sahədə
154
OSMvlR
ƏLIYEVA
beynəlxalq qanunvericiliyin əsas və birbaşa normaları kimi Avropa
I3irliyinin direktivlərini göstərmək olar. Azərbaycan Respublikasının isə
həmin birliyin üzvü olmaması bu aktların respublikamızda ratifikasiya
olunması imkanlarını məhdudlaşdırır. Bununla belə, respublikamızda
gömrük-tarif fəaliyyətinin inzibati-hüquqi tənzimlənməsi sahəsində
müəyyən bcynəlxalq-hüquqi aktlara istinad edilməsi hallarına rast gəlmək
olar. Belə ki, «Gömrük tarifi haqqında» Azərbaycan Respublikası
Qanununun 2-ci maddəsində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasının
xarici iqtisadi fəaliyyətinin Əmtəə No- menklaturası malların beynəlxalq
təcrübədə qəbul olunmuş təsnifat sisteminə uyğun olaraq Azərbaycan
Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən olunur. Həmçinin
göstərilən qanunun 24-cü maddəsinə görə malın mənşə ölkəsinin təyin
edilməsinin bu Qanunda göstərilən prinsipləri mövcud beynəlxalq
təcrübəyə əsaslanır. Yaxud həmin qanunun 31-ci maddəsinin tələbinə görə
Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanı malın buraxılmasından
0
vaxt
imtina edə bilər ki, həmin malın Azərbaycan Respublikasının iştirakçısı
olduğu beynəlxalq sazişlərə və ya Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyinə müvafiq olaraq, malları buraxılmayan ölkəyə mənsub
olmasını təsdiq etmək üçün kifayət qədər əsas olsun. Adı çəkilən qanunun
37-ci maddəsinin tələbinə görə əgər Azərbaycan Respublikasının
beynəlxalq müqavilələrində bu Qanundan fərqli başqa normalar müəyyən
edilmişsə, bu zaman beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulan nonndlar
tətbiq edilir.'
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 148-ci maddəsinin
ikinci hissəsinə uyğun olaraq AR-nın tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələr AR-nın qanunvericilik sisteminin ayrılmaz tərkib hissəsidir. 1.
AR-nın qanunvericilik sisteminə
daxil olan normativ hü-
' «Gömrük tarifi haqqında» Azorbaycan Respublikasının Qanunu/Azərbaycan
Respublikası qanunlar Külliyyalı (1993-1995) 11 kilab. Bakı; Qanun, 1997
155