Rəyçilər: Qasımov Alış Məmiş oğlu hüquq elmləri doktoru, professor Əliyev Mayis Nəbi oğlu

ƏSMƏR
 ƏLIYEVA
 
iyun 1997-ci ildo qəbul edildi. 14 bölmədən, 61 fəsildən və 450 maddədən 
ibarət  olan  Məcəllə  gömrük  işi  sahəsində  yaranan  ictimai  münasibətləri 
tənzimləyən  əsas  qanun  kimi  çıxış  edir.  Qüvvədə  olduğu  müddətdə  AR 
GM-nə  26-dan  çox  əlavə  və  dəyişikliklər  edilmişdir.  Gömrük 
rəsmiləşdirilməsində  «vahid  pəncərə»  sisteminə  keçilməsi,  Azərbaycan 
Respublikasının  gömrük  sahəsində  bır  çox  beynəlxalq  konvensiya  və 
sazişlərə qoşulması, ÜGT-na qoşulması və s. nəticəsində yaranan gömrük 
hüquq  münasibətlərinin  inkişafının  hazırkı  mərhələsi  yeni  gömrük 
məcəlləsinin qəbul edilməsini şərtləndirdi. 
24 iyun 2011-ci il tarixli qanunla təsdiq olunan və 01 yanvar 2012-ci il 
tarixində  qüvvəyə  minən  AR-mn  yeni  GM  əvvəlkindən  kifayət  qədər 
fərqlənir. İlk növbədə qeyd etmək lazımdır ki, əvvəlki  məcəllədə gömrük 
siyasətinin məqsədləri və istiqamətləri açıqlansa da hazırkı layihədə belə bir 
müddəalara rast gəlinmir. Filcıimizcə, bu yeni məcəllənin qüsurlu tərəfidir, 
çünki istənilən normativ akt tənzimlədiyi münasibətlərin xarakteri, fəaliyyət 
istiqamətləri barədə bəyancdici normaları özündə əks etdirməlidir. Ona görə 
ki,  məhz həmin fəaliyyət istiqamətləri əsasında gömrük-tarif fəaliyyətinin 
funksiyalarını  müəyyən  etmək  mümkün  olur.  Funksiyaların  müəyyən 
edilməsi isə gömrük-tarif fəaliyyəti kimi  mürəkkəb təsisatın mahiyyətinin 
başa düşülməsinə köməklik göstərir. 
Hesab edirik ki, gömrük orqanlarının vahid sisteminin verilməsi (maddə 
7) AR yeni GM-nin müsbət yeniliklərindən biri kimi qiymətləndirilməlidir. 
Ən  təqdirəlayiq  yeniliklərdən  biri  şübhəsiz  ki,  gömrük  ödəmələrinin 
siyahısının dəqiqləşdirilməsidir. Məcəllə gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı 
ödənilməli  olan  pul  ödəmələrinin  adlarını  sadalamaqla  siyahını  bağlayır. 
Əvvəlki  məcəllənin  eyni  adlı  maddəsində  sonda  genişləndirici  təfsiri 
nəzərdə tutan «digər gömrük 
159 

---

OSMOR ƏLIYRVA 
ödomolori»  ifadosinin  yeni  mocolbdo  işbnmomosi  do  sonuncunun 
nailiyyotbrindon biri kimi qiymotbndirilmolidir. 
AR GM gömrük işinin hüquqi, iqtisadi vo toşkilati osaslarım müoyyon 
edir, Azərbaycan Respublikasının iqtisadi tohlükosizliyinin, suverenliyinin 
vo  maraqlarının  qorunmasına,  Azərbaycan  iqtisadiyyatının  dünya 
təsərrüfatı ilə əlaqələrinin genişlənməsinə, gömrük işi sahəsində təsərrüfat 
subyektlərinin,  fiziki  şəxslərin  və  dövlət  orqanlarının  hüquqlarının 
müdafiəsinin təmin olunmasına, onların öz vəzifələrini yerinə yetinnəbrinə 
yönəlmişdir. 
Məcəlləyə  görə  Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  orqanları 
aşağıdakı əsas funksiyaları yerinə yetirirlər; 
-
 
Azərbaycan 
Respublikasının 
gömrük 
siyasətinin 
işlənib 
hazırlanmasında iştirak edir vo bu siyasəti həyata keçirirlər; 
-
 
icrasına  nəzarət  Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  orqanlarına 
həvalə  olunmuş  qanunvericilik  aktlarına  riayət  edilməsini  təmin  edirlər; 
gömrük  işini  həyata  keçirərkən  müəssisələrin,  idarələrin,  təşkilatların  vo 
fiziki şəxslərin, həmçinin sahibkarların hüquq və mənafelərinin müdafiəsi 
üzrə tədbirlər görürlər; 
-
 
öz  səlahiyyətləri  daxilində  Azərbaycan  Respublikasının  iqtisadi 
təhlükəsizliyini təmin edirlər; 
-
 
Azərbaycan Respublikasının iqtisadi mənafeyini qoruyurlar; 
-
 
ticarət-iqtisadi  münasibətlərdə  gömrük  tənzimlənməsi  vasitələrini 
tətbiq edirlər; 
-
 
gömrük rüsumları, vergilər və digər gömıük ödənişləri alırlar; 
-
 
Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  sərhədindən  keçirilən  mallar 
barədə iqtisadi siyasət tədbirlərinin işlənib hazırlanmasında iştirak edir və 
bu tədbirləri həyata keçirirlər; 
-
 
Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  sərhədindən  malların  vo 
nəqliyyat  vasitələrinin  keçirilməsi  qaydalarına  riayət  olunmasını  təmin 
edirlər; 
160 

---

OSMƏR ƏL,
1
YEVA 
-
 
gömrük işi sahosinciə cinayotloro, həmçinin gömrük qaydalarının və 
vergi  qanunvericiliyinin  pozulmasına  qarş;  mübarizə  aparırlar,  narkotik 
vasitələrin,  silahın,  Azərbaycan  xalqının  və  xarici  ölkə  xalqlarının  bədii, 
tarixi  və  arncoloji  sərvətləri  olan  əşyaların,  intellektual  mülkiyyət 
obyektlərinin,  yox  olmaq  təhlükəsi  altında  olan  heyvanların  və  bitki 
növlərinin,  digər  malların  Azərbaycan  Respublikası  gömrük  sərhədindən 
qanunsuz  keçirilməsinin  qarşısını  alırlar;  beynəlxalq  terrorçuluqla 
mübarizəyə  və  Azərbaycan  Respublikasının  təyyarə  limanlarında 
beynəlxalq mülki aviasiyanın fəaliyyətinə qanunsuz müdaxilənin qarşısının 
alınmasına köməklik göstərirlər; 
-
 
gömrük  nəzarətini  və  gömrük  rəsmiləşdirilməsini  həyata  keçirir  və 
təkmilləşdirir,  Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  sərhədindən  mal 
dövriyyəsinin sürətləndirilməsi üçün şərait yaradırlar; 
-
 
xarici  iqtisadi  fəaliyyətin  gömrük  statistikasını  və  Azərbaycan 
Respublikasının xüsusi gömrük statistikasını aparırlar; 
-
 
xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomcnklaturasım aparırlar; 
-
 
müəssisələrin, idarələrin, təşkilatların və fiziki şəxslərin xarici iqtisadi 
əlaqələrinin inkişafına kömək edirlər; 
-
 
dövlət  təhlükəsizliyinin,  ictimai  asayişin,  əhalinin  mənəviyyatının, 
insanların  həyat  və  sağlamlığının,  heyvan  və  bitkilərin,  ətraf  mühitin 
qorunması,  gətirilən  malların  Azərbaycan  istehlakçılarının  mənafeyinin 
müdafiəsi sahəsində tədbirlər həyata keçirilməsinə kömək edirlər; 
-
 
rezident və qeyri-rezident tərəfindən milli və xarici valyutanın, eləcə 
də  digər  valyuta  sərvətlərinin  müvafiq  qanunvericiliyə  uyğun  olaraq 
Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən keçirilməsinə, habelə bu 
Məcəllə  ilə  nəzərdə  tutulmuş  digər  hallarda  valyuta  nəzarətini  həyata 
keçirirlər; 
-
 
Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  işinə  aid  beynəlxalq 
öhdəliklərinin yerinə yetirilməsini təmin edir; Azərbaycan Respub- 
161 

---