7 0
XƏLFƏLİ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.1
Şahsevənlerin 400 alaçıqdan ibarət Sərxanlı tayfasının Xəlfəli tirəsi
nin adını əks etdirir.
XƏLİLLİ - Babək r-nunda kənd adı. Kənd etnonimdir.
XƏLİLİ - Naxçıvan əyalətinin Azadciran nahiyəsində kənd adı.*
2
XƏLİLXARABASI - Naxçıvan əyalətinin Naxçıvan nahiyəsində
məzrə adı.3
XƏLİFƏ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.4
XƏLİFKƏND - İrəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində (indi Naxçıvan
MR-in Şərur r-nunda) kənd adı.5
XƏLİFƏDÜZƏN - Naxçıvan əyalətinin Naxçıvan nahiyəsində (san
cağında) kənd adı.6 "Hacıabad kəndi yaxınlığında yerləşir" (yenə orada).
XƏLİCƏ - İrəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində (indi Naxçıvan MR-
in Şərur r-nunda) kənd adı.7
XƏTAİ - Şərur r-nunda kənd adı.
XINCAB - Kəngərli r-nunda kənd adı. Mənbədə Naxçıvan əyaləti
nin Qarabağ nahiyəsində Xincab adı kimi qeyd olunur.8
XIZIR - Naxçıvan əyalətinin Əlinco nahiyəsində məzrə adı.‘;
XIZIRXANA - Naxçıvan əyalətinin Mülki-Arslan nahiyəsində məz
rə adı.10
XINZİRƏK - Naxçıvan əyalətinin Dəro-Şahbuz nahiyəsində kənd adı.11
XOK - Kəngərli r-nunda kənd adı. Naxçıvan əyalətinin Qarabağ nahiyə
sində kənd adı.12 "Əhmədağa dizəsi" adı ilə tanınır (yenə orada). Digər
Xok adlı kənd İrəvan əyalətinin Maku nahiyəsində vardı.13 İ.Şopcnin bu
İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 145.
2 Naxçıvan sancağının m üfəssəl dəftəri, s. 31.
3 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 138.
4
Naxçıvan sancağının m üfəssəl dəfləri, s. 30.
5 Yenə orada, s. 38
6 Yenə orada, s. 138.
7 Yenə orada, s. 38.
g
Yenə orada, s. 144 .
9
Yenə orada, 182.
10 Yenə orada, 166.
11 Yenə orada.
P ■
" İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 166.
13
' Yenə orada, s. 41.
71
kəndin adını fars dilində xuk - "donuz" sözü ilə izah etməsi,1 inandırıcı
deyil.
XOK - Kəngərli r-nunda Böyükdüz kəndinin şərqində dağ (1060 m).
XORNİ - Naxçıvan əyalətinin Dərə-Şahbuz nahiyəsində kənd adı.2
XORXAT - Ordubad r-nda Kilit kəndindən şimalda dağ adı.
XOŞKEŞİN - Culfa r-nunda kənd adı. Mənbədə kəndin həm də Fi-
rəng Göy adlandığı qeyd olunur.’
XOŞKEŞİN ÇAYI - Culfa r-nunda Əlincəçayın sol qolunun (uz. 16 km) adı.
XOŞKEŞİN - Culfa r-nunda dağ suayrıcının adı.
XOCAMVERDİ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində məzrə
adı.4 "Nehrəm kəndinin tərəfindədir" (yenə orada).
XOŞLUQIŞLAĞI - Naxçıvan əyalətinin Qarabağ nahiyəsində kənd adı.5
XOŞLUDAĞ - Ordubad r-nunda dağ adı. Qədim türk dillərində xoş
"kəcəbə yeri”, "maldar elin yaylaq yerində düşərgə yeri" sözündəndir.
XUNUT - Şərur r-nunda Künnüt kəndinin şimalında dağ adı. Eramızın
əvvəllərində şimaldan gəlib məskunlaşmış hun etnonimi ilə bağlıdır.
Qədim hun etnoniminin əsl forması məhz Xun olmuşdur." Erkən orta
əsrlərdə Albaniyada, indiki Tovuz r-nun ərazisində, Kürün sol sahilin
də Xunan qalasının adı (V əsrdən məlumdur), Gürcüstanda keçən əsr
də əhalisi azərbaycanlılardan ibarət Xunevi, Xundisubani,7 Gədəbəy
r-nunda Xunus (Novo Spaskoe) adları ilə mənşəcə eynidir. Dağın adı
Xun etnonimindən və qədim türk dillərində cəm bildirən - ut şəkilçi
sindən ibarətdir. Həmin dağın adı təhrif olunmuş şəkildə Künnüt kən
dinin adında əksini tapmışdır. Bax: Künnüt.
XURS - Ordubad r-nunda kənd adı. Qədim türk mənşəli Qorus tayfa
sının adını əks etdirir. Dağıstanın Axtı rayonundakı Quruş kəndinin
adı da türk mənşəli Qorus etnonimindəndir. Ermənistanda Sisyan
r-nunda Gorus və Qarabağda Xoruzlu toponimləri ilə mənşəcə eynidir.
XOŞLUYER - Naxçıvan əyalətinin Qarabağ nahiyəsində qışlaq adı.8
Bu toponim "Xoşlu yer", "xoşa gələn yer", "gözəl yer" mənasındadır.
Şopen
/. Göstərilən osan. s. 330.
2 .
İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 166.
Yenə orada, s. 1.39.
4
Y enə orada, s. 145.
5 Naxçvan sancağının m üfəssəl dəftəri, s. 29.
6
Qumilynv L.N.
Xuntu. M., I960, s. 48.
7
Paqityev D.O.
Göstərilən əsəri.
8 •
İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, 145.
7 2
XUZMƏRƏK - 1590-cı ildə Naxçıvan şeherinin məhəllələrindən
birinin adı.' Qədim türk dillərində küz - "dağın gündüşən tərəfi",
"payız otlağı", "qoyunların payızda olarıldığı yer" və mərək - "nəza
rət məntəqəsi"*
2 sözlərindən ibarətdir,
İBADULLA - Şərur r-nunda kənd adı. Kəndin əsasını qoymuş şəxsin
adındandır.
İQAN-KİT - Ordubad r-nunda çay adı.
İKİNCİ QARAXANBƏYLİ - Naxçıvan əyalətinin Naxçıvan şəhə
rinin yaxınlığında kənd (dizə ) adı.3
İK İNCİ DƏRƏŞAM - Babək r-nunda İkinci dünya müharibəsindən
sonrakı illərdə yaranmış qəsəbənin adı. Bax: Dərəşam.
İLANDAĞ - Culfa r-nunda dağ adı. Mütləq yüksəkliyi 2412 m.-dir.
Kəlbəcər r-nunda İlandağ, Şamxor r-nunda İlancadağ adları ilə mənaca
eynidir.
İLƏXBAŞI - Şahbuz r-nunda dağ suayrıcının adı.
İLƏ Çİ - Naxçıvan əyalətinin Azadciran nahiyəsində kənd adı.4
İMAMQULU QIŞLAĞ I - Naxçıvan əyalətinin Şərur nahiyəsində
qışlaq adı. İmamqulu şəxs adındandır.
İMAMQULUÇAY - Şahbuz r-nunda Keç i 1 i kəndinin cənubundan
axan çay adı.
İM ƏŞCƏ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.5
ISAXAN - İrəvan əyalətinin Sədərək nahiyəsində kənd adı.6 Mən
bədə kəndin Dünbili tayfasının məskunlaşması nəticəsində yarandığı
qeyd olunmuşdur.7
İSACAN - Naxçıvan əyalətinin Şərur nahiyəsində kənd adı.R
1 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 19.
2
Raıllov V. V.
Göstərilən lüğəti, IV, 2. s. 2025.
Naxçıvan sancağının m üfəssəl dəftəri, s. 49.
4
Yenə orada, s. 168.
5 Yenə orada, s. 145.
6 Yenə orada, s. 324.
7 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 20.
g
Yenə orada, s. 140.
7 3
İSLAM KEÇİDİ - 1728-ci ildə Naxçıvan əyalətinin Sair-Məvazi
nahiyəsində kənd adı.1 İslam şəxs adındandır.
İSLAMİ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.2
İSHAQLI YÜZBAŞI QIŞLAĞI - Naxçıvan əyalətinin Şərur nahiy
əsində qışlaq adı.3 İshaq şəxs (mülkədar) adındandır.
İSFƏNDİYAR ZAVİYASI - Naxçıvan əyalətinin Mülki-Arslan na
hiyəsində zaviya adı.4
İTQIRAN - Şərur r-nunda Malxan dağında xaraba kənd adı. XIX
əsrdə İrəvan quberniyasının Dorələyəz qəzasındakı İtqıran kənd adı
ilə eyni mənşəlidir. Qıpçaqların Ete tayfasının adından5 və türk dillə
rində kuran, kuren - "hərbi düşərgə", "maldar elin müvəqqəti daya
nacaq yeri" sözündən ibarətdir.
HUŞTƏRƏNGƏ - Ordubad şəhərində bir məhəllənin adı.6
KABUDLAR - Naxçıvan əyalətinin Əlincə nahiyəsində kənd adı.7
Mənası məlum deyil.
KAHAÇAY - Babək r-nunda Nəcəfqulu-Dizə kəndinin şimalından
axan çayın (uzunluğu 21 km) adı.
KAZIMBULAQ - Şahbuz r-nunda Nurs kəndinin şimal-şərqində göl
adı.
KAZIMDƏHNƏ - Ordubad r-nunda çaylardan birinin sol qolunun
adı.
KARAMOLIX - Şahbuz r-nunda təbii mərz adı.
KARVANSARAY - Şahbuz r-nunda Keçiii kəndinin şimal-şərqində
təbii mərz adı.
KAHALAR - Naxçıvan əyalətinin Mülki-Arslan nahiyəsində məzrə adı.R
KEVtKSU - Culfa r-nunda Qavaxsu çayının sol qolu. Türk dillərində
keyik, kcvik ("Kitabi-Dədə Qorqud" eposunda - Kcyik) "ceyran" və su
sözlərindən ibarətdir. "Ceyranların su içdiyi çay" mənasındadır.
KELA QEYMAR - Culfa r-nunda kənd adı. Ərəb dilində kelye müqəd
dəslərin məbəddə evi, "ziyarətgah" və Qeymar toponimindən ibarətdir.
İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 129.
2 Naxçıvan saııcağınn m üfəssəl dəftəri, s. 30.
Y enə orada, s. 129.
4 Yenə orada, s. 28.
5
Поппе А И.
Начпания народов СССР, Л., 1973, с. 129.
6 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s, 20.
7 Yenə orada.
g
Yenə orada, s. 165.