sah
ələrdə daha çox və qatı olmaqla lokalizə olurlar. Boy atıb endarterial
böyüy
ən ateromalar, damarın keçiriciliyini
onun içini daraltmaqla pozur
v
ə qanın cərəyanına maneçilik göstərir. Ateromatoz düyün ətrafı spazm
v
ə əmələ gələn trombositar-fibrinli tromb damarın keçiriciliyini daha da
pozur v
ə damardaxili qan cərəyanını mümkünsüz edir, çünki bütün
bunlar d
amarın daha da daralmasına gətirib çıxarır. Damarın keçiriciliyi
75%-d
ən çox pozulduqda, daha doğrusu damarın daxili dörddə üçə qədər
tutulduqda, işemiya əlamətləri özlərini biruzə verməyə başlayırlar.
Prosesin gedişində ateromatoz düyün partlaya bilər və bu zaman onun
üz
ərində tromb əmələ gəlir. Vazotromboz qeyri-stabil stenokardiya və
miokard infarktının patogenezində başlıca rol oynayır.
Hazırda ÜİX-in aşağıdakı formalarını ayırd edirlər:
- stenokardiya (stabil g
ərginlik və qeyri-stabil, vazospastik,
mikrosirkulyar);
-
ağrısız və ya simptomsuz miokardial işemiya;
-
miokard infarktı (ST seqmentinin yüksəlməsi və
yüks
əlməməsi ilə);
-
işemik kardiomiopatiya və ya infarktdan sonrakı
kardioskleroz, ür
ək çatışmazlığı;
- ür
ək ritminin və keçiriciliyin pozulmaları;
- q
əfləti koronar mənşəli ölüm.
Onu da qeyd ed
ək ki, cari zamanda ilkin və proqressivləşən
stenokardiya ayırd edilmir. Onları stabil və qeyri-stabil olmaqla,
aparılacaq müalicəyə uyğun yanaşma üzrə təsnif edirlər. Əslində ÜİX-in
əsas iki forması stenokardiya və infarktdır. Ürək çatışmazlığı, ritm və
keçicirilik pozğunluqları çox vaxt müştərək olurlar və ya müşayiət
edirl
ər.
Stenokardiya
Döş sümüyünün arxasında lokalizə olunan, çiyinə, boyuna, ələ,
arxaya, epiqastral nahiy
əyə yayılan sıxıcı və təzyiqedici ağrı stenokardiya
adlanır. O, ürək əzələsinin fəallıqla əlaqədar olaraq irəli sürdüyü
t
ələbatla, onun qan və oksigenlə təchizatı arasında baş verən uyğunsuzluq
n
əticəsində meydana çıxan, miokardın tranzitor işemiyasının
klinik
t
əzahürüdür. Belə hal, əsasən tac arteriyaların stenozlaşdırıcı
aterosklerozundan ibar
ət orqanik zədələnmə və ya koronar arteriyaların
distonusu v
ə spazm şəkilində disfunksiyası nəticəsində qeyd edilir.
Stenokardiya q
əfil tutmalarla meydana çıxır. Bu tutmaları ürəyin
vurğularını və arterial qan təzyiqini yüksəldən fiziki yüklənmə, stress,
qorxu, cinsi akt kimi miokardın oksigenə tələbatını artıran fəallıqlar
70
tör
ədir. Stabil stenokardiya tutmaları, adətən gəziş zamanı meydana çıxır,
dayandıqda və sakitlik vəziyyətində, nitroqliserinin qəbulundan sonra
keçib gedir.
Onun funksional sinifl
əri I,II, III və IV olmaqla ayırd edilir.
Stenokardiya klinik sindromudur v
ə o, döş qəfəsində diskomfort,
ağrı ilə səciyyələnir; ağrı çox vaxt döş sümüyü arxasında yerləşir,
ç
ənəyə, sol çiyinə, sol ələ, arxaya yayılır; fiziki yüklənmə və ya
emossional stressin t
əsiri altında meydana çıxır; sakit vəziyyətdə və ya
nitroqliserinin q
əbulundan sonra keçib gedir; stenokardik ağrı adətən 1-
10 d
əqiqə ərzində davam edir.
Qeyd etm
ək lazımdır ki, döş qəfəsində stenokardiyadan başqa,
aşağıdakı hallarda ağrı baş verə bilər:
- d
əri, əzələ, sinir, oynaq və sümük
xəstəlikləri və patoloji
halları;
-
miokard infarktı, perikardit;
- damar x
əstəlikləri (aortanın laylanan anevrizması, ağciyər
arteriyasının trombemboliyası);
-
ağciyər və plevra xəsətlikləri (pnevmoniya, plevrit,
pnevmotoraks, ağciyər infarktı);
- m
ədə-bağırsaq sistemi xəstəlikləri (aerofagiya, ezofagit,
ezofaqospazm, yem
ək borusunun cırılması, mədə, 12
barmaq bağırsaq, öd kisəsi,
pankreas xəstəlikləri,
diafraqmaaltı abses);
- dig
ər xəstəliklər (məsələn, kəmərləyici dəmrov və s.).
Praktik olaraq stenokardiya
tutmasını vegetativ nevroz,
neyrosirkulyator distoniya, isteriya, emossional labillik, qabırğaarası
nevralgiya, nevrit, boyun v
ə döş hissələrinin radikuliti, qabırğa xondriti
(Tittse sindromu), döş qəfəsinin ön divarı venalarının varikozu və iltihabı
olan Mondor sindromu (pektoral trombovarikoflebit),
VIII-X
qabırğalarının hərəkiliyi və ya Siriaks sindromu, pleksit, əlavə boyun
qabırğası sindromu, ön pilləli əzələ sindromu, diafraqmal yırtıq,
kardiospazm, yem
ək borusunun axalaziyası, xora xəstəliyi, xolesistit, öd
kis
əsi, öd yolları, bağırsaq diskineziyaları, pankreas kistaları, plevranın
z
ədələnmələri, miokardit, perikardit, ürəyin alkoqol və ya narkotik
m
ənşəli zədələnmələri kimi hallardan diferensasiya etmək lazım gəlir.
X
əstəliklərin 10 saylı beynəlxalq təsnifatında stabil stenokardiya
120.0, variant stenokardiya (vazospastik) 120.1, stabil v
ə mikrovaskulyar
stenokardiya 120.8, mü
əyyən olunmamış stenokardiya 120.9, işemik
kardiomiopatiya 125.5, miokardın simptomsuz işemiyası 125.6 saylı
kodla, ÜİX-in formaları kimi təsdiq edilmişdir.
ÜİX özünü stabil stenokardiya tutmaları və ya əlamətləri
ilə biruzə
verdiyi t
əsadüflərdə, həm də xəstənin yaşı, cinsi, risk amilləri
71