S6 hangisi solunabilir tozun özelliği ile ilgili doğrudur?

Hata ağacına bir örnek

Hata ağacının görünüşü basit bir örnekle gösterilebilir. Bir lamba Şekil 2’de gösterildiği gibi devreye bağlanmıştır. Bir güç kaynağı lambayı besler, ve bir pil güç kaynağının arızası durumunda güç sağlar. Sistemin açılmasında rağmen lambanın ışık vermemesi durumu bir hata ağacı ile analiz edilmek istenmiştir.
Burada tepe olay lambanın ışık vermemesidir. Bunun nedeni lambaya akım gelmemesidir.Bu lambanın hatalı veya lambaya güç kaynağının ulaşmaması nedeniyle oluşabilir. Güç beslemesi, hem güç biriminin ve hem de pilin arızalanması durumunda hata verir (VE kapısı).


Şekil 2 Lamba devresi örneği

Ağaç üç temel olay içerir, ve aynı zamanda üç tane “tamamlanmamış olay” vardır. Sigorta eskinesi veya başka etmenler nedeniyle hasalıdır. Fakat aşırı yüklenme sonucu oluşabilir, örneğin, geçici kısa devre durumu. Bu daha d geliştirilebilir. Benzer şekilde, neden gücün pil veya güç kaynağından gelmediğini de araştırmak mümkündür.

Lamba ışık vermez

devresi için hata ağacı

9.3 HATA AĞACI ANALİZİ PROSEDÜRÜ

Hata Ağacı Analizi önceki bölümlerde açıklanan yöntemler gibi direk olarak yürütülemez. Ağacı oluşturmak bir bina inşaatı gibi bir sanat eseridir. Başarı analizi yapan kişinin yeteneklerine bağlıdır. Bu nedenle, nasıl kurulacağı hakkında evrensel ve açık tanımlama yapmak zordur.
Olasılık uygulamaları çoğunlukla 4 ana aşamayı içerir, sistem tanımı, hata ağacı inşası, nitel değerlendirme ve niceliksel değerlendirme. Değişik bir biçim, inşa aşamasını vurgulayan, Şekil 4’te’te gösterilmiştir.

HAZIRLA

Güvenlik analizinde olağan olduğu gibi, analizin yürütülmeden önce ön-koşulların belirlenmesi gereklidir. Hata ağacının inşaatı ayrıntılı analiz gerektirir ve geniş kapsamda varsayıma gerek duyulabilir. Bunlar, örneğin, çalışılan sistemin sınırlarına ve geçerli olacağı varsayılan operasyon durumlarına uygulanabilir. Aynı zamanda ne tür hatalar oluşabileceği ve analizden çıkarılması gerekenler hakkında varsayımlar yapılabilir.

1. TEPE OLAYI SEÇ
İlk aşamada analiz edilecek istenmeyen olay seçilir. Eğer tepe olay kabaca belirlenmişse, muhtemelen birkaç farklı olaya bölünebilir. Daha sonra her durum için ayrı hata ağacı üretilebilir.
2. BİLİNEN SEBEPLERİ BİRLEŞTİR
Hata ağacı oluştururken, mevcut hatalı durumlar ve hata olayları hakkındaki bilgi birikiminden yararlanılmalıdır. Ortaya çıkabilecek hataların başlangıç tetkiki analizin yürütülmesine olanak sağlar. Alternatif şekilde, sapmanın veya HAZOP analizi sonuçları kullanılabilir. Bu malzeme ağacın bir kısmının oluşturulmasında kullanılabilir.
Bu basamaktan sonra, tepe olayın oluşmasında katkı yapabilecek hataların bir listesi elde edilmiş olur. Genel olarak hata listesi tam değildir, fakat ağacın oluşturulmasındaki önemi hala büyüktür.
3. HATA AĞACI İNŞA ET
Hata ağacının inşası tepe olay ile başlar. İlk basamak tepe olayın birden çok bağımsız yolla oluşup oluşmayacağına göz önüne alınmasıdır. Bu durumda, sistem VEYA kapısı ile bölünmelidir. Analiz aşağı yönde hareket ederek ve daha fazla temel neden arama ile devam eder. Bunların bazıları biraz önce değinilen ön listeden elde edilebilir.

Şekil 4 Hata Ağacı Analizindeki yöntemin ana aşamaları

4. GÖZDEN GEÇİRME, İLAVE VE TEST
İnşa bir deneme yanılma sürecidir. İyi ve daha eksiksiz bir ağaca ilerleme aşama aşama olur. Bunu yerine getirmek için bazı ana kurallar aşağıda verilmiştir.
Ağacın tamam olarak kabul edileceğini kesin olarak bilmek zordur. Hataya neden verebilecek hiçbir önemli neden atlanmamalıdır. Ön listenin bütün noktaları kapsayıp kapsamadığını görmek için ilk kontrol yapılmalıdır.
5. SONUÇLARI DEĞERLENDİR
Tamamlanmış ağaç değerlendirilir, ve kararlar verilir. Analizin amacına göre, bu aşama birkaç farklı basamak içerebilir. Bunlardan bazılarına Bölüm 9.4’te daha geniş değinilmiştir.

• 
  Sonuçların direk değerlendirmesi. Ağaç tepe olayın hangi değişik şekillerde oluşabileceği hakkında sıkıştırılmış bir görüntü sağlar. Aynı zamanda mevcut koruyucular (güvenlik koruyucuları) hakkında bilgi verir. Tepe olayın oluşmasına direk neden olabilecek bazı hatalar için kontrol yapılabilir.
  
• 
  
  Minimum kesme setlerinin bir listesinin hazırlanması. Bölüm 4’te gösterildiği gibi, kesme seti birlikte tepe olaya neden olabilecek temel olay yığınıdır. Minimum kesme seti kendi içinde başka kesme seti bulundurmayan settir.
  
• 
  
  Minimum kesme setlerinin derecelemesi. Özel ilgi gösterilmesi gereken hata kombinasyonları, minimum kesme setleri temelinde değerlendirilebilir ve derecelendirilebilir.
  
• 
  
  İhtimallerin hesaplanması hata ağacının klasik uygulamasıdır. Dip olaylar için ihtimaller hakkında bilgi varsa, veya tahmin edilebiliyorsa, tepe olayın olma olasılığı minimum kesme setleri listesinden hesaplanabilir.
  

SONLANDIR

Sonuç varsayımlar hakkında bili veren bir özet ile sonuçlanır. Sadece hata ağacı, anlaması ve yorumlamak zor olabileceği için yeterli değildir. Muhtemelen analiz üzerine kurulu birkaç sonuç yazılabilir.

Ana Kurallar

Hata ağacını oluştururken, Tablo 1’de gösterilen ana kurallardan faydalanılabilir. 1-7 arasındaki kurallar ağacın inşa aşamasında uygulanır. 8-10 arasındaki kurallar zaman zaman ağacın geçerli mantıksal yapısı olup olmadığını test etmek için kullanılır. Kurallar listesinin bir kısmı Henley ve Kumamoto (1981) tarafından yapılan açıklama üzerine kuruludur. Diğer kaynak ise acemilerin Hata Ağacı Analizi üzerine ilk çalıştıkları zaman karşılaşacakları sorunların yazarın deneyimine göre yazılması ile oluşmuştur.

Tablo 9.1 Hata ağacını inşa ve test etmek için genel kurallar Sağlam olaylar ve durumlar ile çalış. Bunlar, ya doğru ya da yanlış olabilen olay anlatımlarının formunda gösterilmelidirler. Olayı daha sağlam ve temel olan başka bir olay olarak oluştur. Olayı daha basit olaylara böl (VEYA kapısı). Üzerinde çalışılan olayın oluşması için etkileşmesi gereken nedenleri belirle. Tetikleyici olayı güvenlik fonksiyonu ile ilişkilendir (VE kapısı). Sık şekilde alt gruplar oluştur, tercihen çiftlere bölerek. Her kapının üzerine başlık yaz. Kaba varsayımlar yapma, ve az inandırıcı olan düşüncelerin (açık olmayan varsayımlar) analizi kontrol etmesine izin verme. Mantıklı ve yapı açısından düşün. İnşa aşamasında zaman zaman ağacın mantığını test et. Dipteki olaylardan başla ve onların oluştuğunu varsay. Sonuçlar ne olacaktı

Şekil 5 Bu genel kuralların bazılarının nasıl kullanılabileceği hakkında örnekler verir. Dört girdisi olan bir VEYA kapısı vardır. Birkaç kapıya bölünmüştür, fakat ağacın mantıksal fonksiyonunu aynıdır. Herhangi temel olay oluşursa A olay ifadesi doğrudur. Bu tür ara bölme daha sistemli analiz yapılmasını sağlar. Diyagramın daha fazla yer kaplaması ise dezavantajıdır.

Kural 8’in örneği ihmal etme düşüncesinin çizgisini gösterir. Makinenin beklenmedik zamanda çalışmaya başlaması ancak direk tehlikeli bölgede bir kişi varsa kazaya neden olur.

1. 
   ve 10. kuralların birleştirilmiş örneği neden ve etkinin karışık durumunu gösterir. Motorun fazla uzun süredir çalıştığını varsayalım. Bu akımın uzun süre akmasına neden olmaz. Bu durumda bir dizi hata oluşacağı açıktır, fakat daha karmaşık bağlamda bu tür mantıksal hareketi uygulamak kolaydır. Nedenlerin dipten başladığını hatırlayın!
   
2. 
   Motor çok uzun süre çalışmış
   

1 
Yetersiz çalışma
2 
Motora akım çok uzun zamandır gelmekte
Tank patlar
Patlama

34 

Aşırı basınç

Hatalı tank

Patlayıcı karışım

Ateşleme

5 

Aşırı basınç

Pompalama durmaz

Basınç tahliye açılmaz



Şekil .5a Hata Ağacı Analizinde genel kuralların uygulamasına örnekler (1. parça)