S6 hangisi solunabilir tozun özelliği ile ilgili doğrudur?

1083)(ARALIK 2012 B SINIFI)Bir işyerinde iş kazası görülme olasılığını belirten değer aşağıdakilerden hangisidir?
A)Mortalite hızı
B)Prevelans hızı
C)İş kazası ağırlık hızı
D)İş kazası sıklık hızı
CEVAP D.
Önemli yorum:
Kaza sıklık oranı =(Toplam kaza sayısı /Toplam insan saat çalışma sayısı )x 1.000.000
Kaza ağırlık oranı =(Toplam kayıp gün sayısı/Toplam insan saat çalışma sayısı) x 1.000
Formülde görüldüğü üzere
Kaza sıkılık hızı ve kaza ağırlık oranında Toplam insan saat çalışma sayısı ortak.
Diyelim ki bir iişetmede bir yıl öncesine göre kaza sıklık hızı aynı kalmış ve kaza ağırlık oranı artmışsa ne değişmiş denirse
Kaza sıklık oranından Toplam insan saat çalışma sayısı değişmediğini anlarız.o zaman ne artmıştır?
Cevap toplam kayıp gün sayısı.(işe gelmeme,devamsızlık vb)
Bunun gibi yorumları formüle göre yapmanız gerekir
BU KONUDA BİTMİŞTİR.LÜTFEN DİĞER ÇIKMIŞ SORULARADA BAKMAYI İHMAL ETMEYİNİZ.
NOT:iş kazaları ile ilgili 6331,sgk kanunu,risk konuları gibi konularda çözülen sorulara yer vermemeye çalıştım..

KİMYASAL RİSK FAKTÖRLERİ
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelikdaha evvel işlendi ve sorular çözüldü.şimdi eksik kalan kısımları çözeceğiz.aynı soruyu bir daha sorarsak eleştirmeyiniz..bundan sonra ünite ünite gidip eksikleri tamamlayacağız.%80 civarı tüm konular bitti.
1086)Kurşunla yapılacak çalışmalar için hangisi yanlış verilmiştir?
A) Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, adam başına 15 metreküp hacim düşecek ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri bu hesaba katılmayacaktır
B) İşyeri havasından, periyodik olarak numuneler alınarak kurşun miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0, 15 miligram/metreküpü geçmemesi sağlanacaktır
C) Kurşunla çalışan işçiler, her altı ayda bir, sağlık muayenesine tabi tutulacaktır
D) Kurşunla çalışacak işçiler, işe alınırken klinik ve laboratuvar usulleri ile genel muayeneleri yapılacak, kan, kan yapıcı sistem, karaciğer ve böbreğin durumu incelenerek, kurşuna hassas olanlar ve alkolikler, bu işlere alınmayacaktır
CEVAP C
**Kurşunla çalışan işçiler, her üç ayda bir, sağlık muayenesine tabi tutulacaktır
1086)hangisi AB'nin tehlikeli kimyasal sınıflandırmasında yer almaz?
A) Patlayıcı B) Yanıcı C) Kanserojen D) Aşındırıcı
CEVAP B
AB tehlikeli kimyasalları şu şekilde sınıflandırmaktadır;
parlayıcı, patlayıcı, oksitleyici, reaktif, zehirli, aşındırıcı,tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevreye zarar veren kimyasallar.
1087)
Kimyasalların sınıflandırılmasında kimyasalların özelliklerinin ve sebep olabilecekleri fiziksel ve sağlık zararlarının esas alınmasını, taşıma esnasında da Birleşmiş Milletlerin tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili tavsiye kararına uyulmasını öngören İLO sözleşmesinin sayısı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 161 B) 170 C) 165 D) 155
CEVAP B.170
1089)
Organik fosforlu ve karbamatlı ensektisitlere maruz kalanlarda, rutin olarak biyokimyasal testle kolinesteraz aktivitesinin tayini yapılacak, işçi işe girerken ve işin devamı süresince en az ............ ayda bir defa hassas tıbbi kontrole tabi tutulacaktır. Kolinesteraz seviyesi % ..............oranında düşünce işçi, organik fosfor bileşikleri ile temas ettirilmeyecek, işi değiştirilecektir.
A)3 ay-%25 B)3 ay-%50 C)12 ay-%25 D)6 ay-%25 
CEVAP D. 6 ay-%25 
1090)hangisi ILO'nun kimyasal sınıflandırmasında yer almaz?
A) Parlayıcı B) radyoaktif maddeler C) Aşındırıcı D) Tahriş edici 
CEVAP B
**ILO, tehlikeli kimyasalları parlayıcı, patlayıcı, oksitleyici, reaktif, zehirli, aşındırıcı, tahriş edici, hassasiyet oluşturucu, kanserojen, mutajen ve üremeyi etkileyen kimyasallar olarak sınıflandırmaktadır.
** Çevreye zarar verenler,sıkıştırılmış gazlar, radyoaktif maddeler, enfeksiyona neden olanlar ve diğerleri bu sınıflandırma içinde yer almamaktadır.
1091)
Kadmiyum oksit tozu ve dumanının, çevre havasına yayılması önlenecektir. Kaplama tanklarının kenarlarına, sıvı seviyesine yakın, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, çevre havasında kadmiyum miktarı hangi değeri geçmeyecektir?
A) 0,1 mg/m3 B) 0,15 mg/m3 C) 0.2 mg/m3 D) 0.5 mg/m3
CEVAP A. kadmiyum miktarı, 0,1 mg/m3 geçmeyecektir
1092) BM tarafından hazırlanan tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili tavsiye kararı kimyasalları kaç sınıfa ayırmaktadır?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9
CEVAP D
BM kimyasalları 9 sınıfa ayırmaktadır.
Patlayıcı maddeler
* Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış basınç altında yoğunlaştırılmış parlayıcı, parlayıcı olmayan ve zehirli gazlar
*Kolaylıkla parlayabilen sıvılar
* Kolaylıkla parlayabilen katılar
*Oksidan maddeler, organik peroksitler
* Zehirli ve enfeksiyona neden olabilecek maddeler
* Radyoaktif maddeler
* Aşındırıcı maddeler
* Diğer zararlı maddeler
1093)Aşağıdaki kimyasallardan hangisi deride renk değişimine neden olmaz?
A) Gümüş B) Civa C) Asitler D) arsenik
CEVAP C
Gümüş, cıva, arsenik gibi ağır metallerden kaynaklanan kronik zehirlenme, deride renk değişimi oluşturabilir.
1094)Pestisit ve asit temizleme havuzlarında bulunan ve normal şartlarda sıvı olan metal aşağıdakilerden hangisidir?

A) benzen B) Civa C) Amonyak D) Arsenik

Cevap B. CIVA
1095)Kimyasalların vücuda giriş yollarından hangisi yanlış verilmiştir?
A)dolaşım B) Sindirim C) Absorbsiyon D) Solunum
CEVAP A.
Kimyasalların sağlık zararları vücuda bilinen üç yoldan girmekle meydana gelir
• Solunum
• Absorbsiyon (deri veya gözlerden absorbe edilerek)
• Sindirim (yiyerek, içerek)

1096)Aşağıdakilerden hangisi kimyasal boğucu gaz değildir?
A) Karbon monoksit B) Hidrojen sülfür
C) Metan D) Hidrojen siyanür
CEVAP C
Kimyasal boğucu gazlar:Karbon monoksit, hidrojen sülfür, hidrojen siyanür bu tip gazlardır
Basit boğucu gazlar:Karbondioksit, metan, etan, propan,hidrojen
1097) Aşağıdakilerden hangisi kandaki hemoglobin ile birleşerek karboksihemoglobin oluşturur?
A) Hidrojen sülfür B) Karbon monoksit C) Karbondioksit D) Karbon sülfür
CEVAP B.
1098)Karbon monoksit ve karbondioksit gazlarının özellikleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A)Karbon monoksit kandaki hemoglobin hücresinin oksijen taşıma kabiliyetini azaltır.
B)Yanma reaksiyonlarında yeterli oksijen varsa karbon monoksit yerine karbondioksit oluşur.
C)Karbondioksit havadan ağırbirgazdır.
D)Karbondioksit yanıcı birgazdır.
Karbonun yetersiz oksijenle birlikte yanmasıyla açığa çıkan gaz karbon monoksittir.Yanma reaksiyonlarında yeterli oksijen varsa karbon monoksit yerine karbondioksit oluşur.
Karbon monoksit
** çok zehirli bir gazdır. Yetişkin bir insan, yarım saat boyunca, % 1 oranında karbon monoksit içeren bir odada kapalı kalırsa kısa sürede yaşamını yitirir.
** kandaki hemoglobin hücresinin oksijen taşıma kabiliyetini azaltır.
** Karbon monoksitin % 13 - 75 arasında havayla karışımları patlayıcıdır
Karbondioksit
**Havadan ağır olduğu için, bulunduğu kapalı ortamın tabanında toplanır.
**Karbondioksit miktarının artması oksijeni azaltacağından solunum sayısı ve sıklığı artar. % 1 - 3 yoğunluğunda orta sürede tehlikesizdir. % 3 - 6 yoğunluğunda baş ağrıları başlar. % 6 -10 yoğunlukta baş dönmesi, görme bozuklukları ve şuursuzluk başlar. % 10'dan fazla yoğunlukta narkotik etki görülür.
1099) Karbondioksit, karbon monoksit ve metan gazlarının özellikleri için aşağıda yazılış sırasına göre verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Patlayıcı - Patlayıcı - Patlayıcı
B) Patlayıcı -Yanıcı - Patlayıcı
C) Yanmaz - Patlayıcı - Patlayıcı
D) Yanmaz - Yanmaz – Patlayıcı
CEVAP C.
1100)Aşağıdakilerden hangisi tahriş edici gazlardandır?
A) hidrojen sülfür B) Amonyak
C) Karbondioksit D) Karbon monoksit
CEVAP B
Tahriş edici gazlar:Amonyak, kükürtdioksit, fosgen, klor, azot oksitleri ve asit buharları
1101)Endüstride bazı sentez İşlerinde, gübre ve bazı boyaların imalatında ve soğutucu olarak kullanılantahriş edici gaz aşağıdakilerden hangisidir?
A) Amonyak B) azot oksit C) hidrojen sülfür D) Formaldehit
CEVAP A.
Amonyak, dağlayıcı ve yakıcı bir gaz olup müsaade edilen azami konsantrasyon değeri 25 ppm 'dir.
1102)Aşağıdaki tozlardan insan sağlığı acısından en zararlı olanı hangisidir?
A) Silis tozu B) Demir oksit tozu C)Kömürtozu D)Pamuk tozu
Daha önce verdim ama tekrar olsun
Akciğerlerde tozun birikimi sonucu doku hasarı ile seyreden hastal ığa genel ol arak pnörnokonyoz denir.
Pnömokonyoz yapan tozları n etki düzeyleri şu şekildedir:
• Ağır hastalık yapanlar: silis tozu, asbest tozu
• Orta derece ağır hastalık yapanlar:kömürtozu,silikattozu
• Minimal dokusal değişik yapanlaremiroksit, baryum bileşikleri
Pnömokonyoz yapmayan tozların etki düzeyleri şu şekildedir:
• Ağır hastalık yapanlar: inorganik kurşun bileşikleri, berilyum
• Ortaderece ağır hastalıkyapanlar: pamuktozu,kuruottozu
• Minimal değişik yapanlar: çimento tozu, mermer tozu, tütün tozu, odun tozu
1103)Aşağıdakilerden hangisi parlayıcı bir katı maddedir?
A) karpit B) benzen C) Asetilen D) Flor
Parlayıcı maddeler:
CEVAP A
 Katılar: Fosfor pentaklorür, zirkon, magnezyum, betanaftilansin, karpit
• Sıvılar:Aseton, benzen, hegzan, toluen, ksilen, karbon sülfür, etil alkol, benzin
• Gazlar: Asetilen, metan, etan, propan, flor, hidrojen
1104)Sodyum ve kalsiyum karpitin suyla temasından aşağıdaki gazlardan hangisi çıkar?
A) Karbondioksit/hidrojen
B) oksijen/Hidrojen
C) Asetilen/oksijen
D) Hidrojen/Asetilen
CEVAP D
Sodyum metalinin su ile hızlı reaksiyonunun sonucunda renksiz sodyum hidroksit çözeltisi ve hidrojen gazı oluşur.Kalsiyum karpit suyla temas ederse, çok parlayıcı olan asetilen gazı açığa çıkar
1105)a.Çok hızlı bir gaz genişlemesiyle ve genellikle ısı açığa çıkmasıyla meydana gelen kimyasal reaksiyon veya değişim
b. Yanıcı maddenin oksijenle birleşmesi sonucunda dışarıya ısı vermesi
c. Kolay alev alabilen maddelerin hava ile belli orandaki homojen karışımlarının çok kolay alev alarakhızla yanması
verilen tanımlar sırasıyla aşağıdakilerden hangisine aittir?
A) Patlama-Yanma- Parlama
B) genleşme - Yanma- Parlama
C) Yanma - Parlama - Patlama
D) Parlama - genleşme – Patlama
CEVAP A
1106)Alevin sürekliliğini kendi kendine sağladığı sıcaklığa ne denir?
B) Parlama noktasıA) Patlama C) Yanma noktası D) tutuşma sıcaklığı
CEVAP C.yanma noktası
1107)Kimyasal madde tehlike derecelendirmesinde kullanılan indekslerden AB' nin 94/9/EC Direktifi (ATEX 100A) hangi tehlike derecelendirme sınıflamasında kullanılır?
A)Patlayıcı ortamların
B)Tehlikeli kimyasal maddelerin
C)Yanınıcı maddelerin
D)Kimyasal maddelerin
CEVAP A
1108)NFPA Tehlike İşaretleme Sisteminde kullanılan mavi, kırmızı, sarı ve beyaz renkler sırasıyla aşağıdakilerden hangisini ifade eder?
A)Sağlık- Yanıcılık- Reaktiflik-Özel notlar
B)Yanıcılık-Özel notlar-Sağlık-Reaktiflik
C)Reaktiflik-Özel notlar- Yanıcılık- Sağlık
D)Özel notlar- Yanıcılık- Reaktifiik- Sağlık
CEVAP A
NFPA Tehlike Derecelendirme Endeksinde özel notlar şu kodlar ile ifade edilir:
• OX-Oksitleyicimadde
• W-Su ile reaksiyona giren madde
• P-Polimerizasyon
• ACI D-Asit
• ALK-Alkali
• COR-Korozif
NFPA Tehlike Derecelendirme Endeksinde sağlık şu kodlar ile ifade edilir:
• 4-Öldürücü
• 3-Çok tehlikeli
• 2-Tehlikeli
• 1-Az tehlikeli
• O-Tehlikesiz
NFPA Tehlike Derecelendirme Endeksinde yanıcıhk şu kodlar ile ifade edilir:
• 4 * Parlama noktası 22,8 °C'nin altında
• 3 *Parlama noktası 37,8 "C'nin altında
• 2* Parlama noktası 93,3 °C'nin altında
• 1 *Parlama noktası 19,3 °C'nin altında
• O*Yanmaz
NFPA Tehlike Derecelendirme Endeksinde reaktiflik şu kodlar ile ifade edilir;
• 4-Patlayabilir
• 3-Şok ve ısıda patlayabilir
• 2-Şiddetli kimyasal reaksiyon
• 1 –Isındığında stabil değil
• 0-Stabil
Detalylı bilgi: bakanlığın sayfasında mevcut

http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/S...y/itkb/dosyalar/yayinlar/yayinlar2013/edud_16

1109)Tehlikeli maddelerin eti ketle rindeki "R" sembolü neyin kısaltmasıdır?
A) Güvenlik ibareleri B) Kullanım şartlan
C) Risk ibareleri D) Radyoaktivite
CEVAP C
RİSK:R
SAFETY:S (Güvenlik ibareleri)
1110) Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmeliğe dayanarak yapılan etiketlemede tehlike sembolleri hangi renkte olmalıdırlar?
A)Yeşil üzerine beyaz sembol
B)Sarı zemin üzerine siyah sembol
C)Turuncu zemin üzerine siyah sembol
D)Kırmızı üzerine beyaz sembol
CEVAP C
* Etikette bulunması gereken sembol, etiketin en az onda birini kaplamalıdır
*Etiketler bu yönetmeliğe göre Türkçe olacaktır
1111) Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmeliğe göre kanserojen, mutajen ve üreme sistemine toksik maddeler kaç kategoriye ayrılmaktadır?
A) 3 B) 4 C) 7 D) 8
CEVAP A
Yönetmeliğe göre; kanserojen, mutajen ve üreme için toksik maddelerin üçer kategoriye ayrılmaktadır.
1112) Tehlikeli maddelerin ve müstahzarların, özelliklerine ilişkin ayrıntılı bilgileri, bulunduğu işyerlerinde madde ve müstahzarın tehlikeli özelliklerine göre alınacak güvenlik Önlemlerini insan sağlığı ve çevrenin, tehlikeli maddelerin ve müstahzarların olumsuz etkilerinden korunmasına yönelik gerekli bilgileri içeren belgeye ne denir?
A)Tehlike Bilgi Formu
B)Müstahzar Sertifikası
C)Malzeme Sağlık Bilgi Formu
D)Malzeme Güvenlik Bilgi Formu
CEVAP D
**Malzeme güvenlikbilgi formlarını hazırlamaya yetkililer:
Akredite olmuş kuruluş taraf ından belgelendirilmiş kişiler
** Malzeme güvenlik bilgi formlarında bilgiler 16 standart başlık altında verilir
1113) "CAS" kısaltması aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir?
A)Kimyasal maddelerin servis kayıt numarası
B)Tehlikeli kimyasal maddelerin servis kayıt numarası
C)Mutajen maddelerin servis kayıt numarası
D)Kanserojen maddelerin servis kayıt numarası
CEVAP A
EINECS: Kimyasal maddelerin Avrupa envanterini
CAS: kimyasal maddelerin servis kayıt numarasını
TWA: 8 saatlik referans zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalamayı
STEL: Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık sürede maruz kalınan, aşılmaması gereken limildeğeri
TLV = ESD (Eşik Sınır Değer)Günde 8 saat ve haftada 40 saat çalışma ile çalışanlara zararlı etki göstermeden çalışılabilecek ortalama kimyasal madde konsantrasyonudur
MAC: Müsaade edilen azami konsantrasyon
1114)Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları hangi gruptadır?
A)A B)B C)C D)D
CEVAP A
Meslek Hastalıkları Listesi:
** A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,
** B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları,
** C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları,
** D Grubu: Meslek bulaşıcı hastalıklar,
** E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları,
1115)Akut arsenik zehirlenmesinde yükümlülük süresi ne kadardır?
A)1 ay B)6 ay C)1 yıl D)2 yıl
CEVAP A
Yükümlülük süreleri:
*akut arsenik.....1 ay
* Kronik kurşun zehirlenmesi.............3 yıl
1116) İşyeri havasındaki civa miktarı kaç mg/m3 olmalıdır?
A)0,075 B)0,15 C) 0,5 D) 0,75
CEVAP A
civa seviyesi 0,075mg/m3
kurşun seviyesi 0.15 mg/m3
arsenik seviyesi 0.5 mg/m3
berilyum seviyesi 2 mg/m3
1117)Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için aşağıda belirtien uyarı işaretinin belirleyici özellikleri hangisidir?
A)Üçgen şeklinde siyah kenarlar ve sarı zemin üzerine siyah yazı
B)Üçgen şeklinde sarı kenarlar ve siyah zemin üzerine sarı yazı
C)Daire şeklinde siyah kenarlar ve sarı zemin üzerine siyah yazı
D)Kare şeklinde sarı kenarlar ve siyah zemin üzerine sarı yazı
CEVAP A
Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için
**Üçgen şeklinde,
**Siyah kenarlar ve sarı zemin üzerine siyah yazı,
**Sarı zemin işaret alanının en az %50' si kadar olacaktır.
1118)Parlayıcı sıvıların depolandığı tankların etrafında tank kapasitesinin .......... hacminde taşma havuzu bulunmalıdır.
A) 1/5 katı B) 1/4 katı C) 1/2 katı D) 1 katı
CEVAP C
sıvıların toplanması için, tesis hacminin en az 1/2 oranında, sızdırmaz duvarla, geniş toprak set veya sütre ile çevrilmesi gereklidir
KİMYASALLARDA TAMAMEN BİTMİŞTİR.DAHA EVVEL YÖNETMELİĞİ İŞLEMİŞTİK.ŞİMDİ EKSİK KALAN YERLERİ..
İYİ GECELER

KORUNMA POLiTiKALARI ilaveler
1120) ILO verilerine göre gelişmekte olan ülkelerin iş kazası ve meslek hastalıkları sonucu meydana gelen ekonomik kayıplarının gayrisafi yurtiçi hâsılalarının yaklaşıkyüzde kaçı olduğu tahmin edilmektedir?
A)4 B)3 C)2 D)1
CEVAP A .%4
1121) Hangisi Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi'ne göre Türkiye'nin 2009 – 2013 döneminde ulaşmayı planlandığı hedeflerden biri değildir?

A)Yüz bin işçide iş kazası oranının % 20 azaltılması
B)İSGKanunu'nun yürürlüğe girmesi ve ilgili mevzuat çalışmalarının tamamlanması
C)Sunulan İSG laboratuar hizmetlerinin ulaştığı çalışan sayısının % 100 arttırılması
D)Ulusal Konsey üyesi kurum ve kuruluşların yürüttükleri İSG proje, eğitim ve tanıtım faaliyetlerinin %20 artırılması
CEVAP C
Türkiye'nin iş sağlığı ve güvenliği konusunda 2009 - 2013(beş yıllık) döneminde ulaşılması planlanan hedefler
**İSG Kanunu'nun yürürlüğe girmesi ve ilgili mevzuat çalışmalarının tamamlanması
** Yüz bin işçide iş kazası oranının % 20 azaltılması
**Beklenen ancak tespit edilememiş meslek hastalığı vaka sayısı tespitinin % 500 artırılması
**Sunulan İSG laboratuar hizmetlerinin ulaştığı çalışan sayısının % 20 artırılması
**Ulusal Konsey üyesi kurum ve kuruluşların yürüttükleri İSG proje, eğitim ve tanıtım faaliyetlerinin % 20 artırılması
**Çalışmaların yıllık değerlendirilmesi
1122) Aşağıdakilerden hangisi kaynağında korunma yöntemleri arasında yer almaz?
A)Bertaraf etme
B)İzole etme
C) İkame etme
D) Makine koruyucuları kullanma
CEVAP B
Tehlike kaynağına yönelik koruma uygulamaları: işyerindeki emniyetsiz durumların ve tehlike kaynaklarının ortadan kaldırması
Ortama yönelik koruma uygulamaları: Ortadan kaldırılamayan tehlike kaynaklarının, çalışma ortamından ayrılması, izole edilmesi ve emniyetsiz davranışların Önlenmesi
Kişiye yönelik koruma uygulamaları: işe uygun kişi seçimi, eğitim, denetim ve gerekli yerlerde uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılma
Kaynağında korunma İçin üretim yöntemlerinde değişikliğe gidilerek tehlike bertaraf edilebilir, bu mümkün değilse,daha az zararlısı ile ikameedilebilir ya da makine koruyucuları kullanılabilir.