30
Stenokardiya və mədəcik
disfunksiyası olan üç damar
xəstəliyi
A
1
A
1
Stenokardiya ilə proksimal sol
ön enən arteriyanın ciddi
zədələnməsi daxil olmaqla iki
və ya üç damar xəstəliyi
A
1
A
1
Çoxdamar zədələnməsi ilə
I – IV sinif stenokardiya
(diabetli xəstələr)
B
1
B
1
Çoxdamar zədələnməsi ilə
I – IV sinif stenokardiya
(diabetsiz xəstələr)
A
1
Dərman müalicəsinə
baxmayaraq I – IV sinif
stenokardiya və proksimal SEA-
nın ciddi xəstəliyi daxil olmaqla
tək damar zədələnməsi
B
1
Dərman müalicəsinə
baxmayaraq I – IV sinif
stenokardiya və proksimal
SEA-nın ciddi xəstəliyi
olmayan tək damar
zədələnməsi
C
1
Dərman müalicəsi altında I
sinif stenokardiyanın minimal
simptomları və bir, iki və ya üç
damar zədələnməsi, lakin
obyektiv olaraq sübuta
yetirilmiş əhəmiyyətli işemiya
D
1
*Proqnoz – ürək və ya ürək-damar və ya Mİ ilə kombinə edilmiş
ölüm göstəricisinə təsirlə əlaqəlidir
*Simptomlar – stenokardiya sinfində dəyişiklik, fiziki yükün
müddəti, FYS-da stenokardiyanın meydanaçıxma müddəti,
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
31
stenokardiyaya görə xəstəxanaya təkrar qəbul, həyat keyfiyyəti və ya
digər parametrlər ilə əlaqəlidir.
Revaskulyarizasiya üsulunun seçilməsi aşağıdakılara əsaslanmalıdır:
1.
Periprosedural xəstələnmə və ölüm göstəriciləri
2.
Damar zədələnmələrinə müdaxilənin angioplastika və ya
cərrahi şuntlama əməliyyatlarına texniki uyğunluğu kimi
amillər də daxil olmaqla müvəffəqiyyət ehtimalı
3.
Restenoz və ya koronar şuntun okklüziya riski
4.
Tam revaskulyarizasiya
5.
Diabetik
status
6.
Ürək cərrahiyyəsi və invaziv kardiologiyada yerli xəstəxananın
təcrübəsi
7.
Xəstənin istəyi
“Normal” koronar arteriyalar ilə stenokardiyaya aid
xüsusi diaqnostik müzakirələr
Döş qəfəsindəki ağrı simptomlarına görə koronar arterioqrafiyaya
məruz qalan xəstələrin, xüsusilə qadınların əksər hissəsində
əhəmiyyətli koronar arteriya xəstəliyi aşkar edilmir. Bu xəstələrdə
döş qəfəsindəki ağrının xüsusiyyətləri aşağıdakı səbəblərlə əlaqədar
ola bilər:
1.
Qeyri - ürək mənşəli döş qəfəsi ağrısı
2.
Vazospastik stenokardiyanın da daxil olduğu atipik anginoz
ağrı
3.
Kardioloji X sindromu
X sindromu və vazospastik stenokardiyanı qeyri-ürək mənşəli
döş qəfəsi ağrısından fərqləndirmək vacibdir. Əgər angioqrafik
təsvirlərdə obstruktiv zədələnmə ehtimal olunursa, belə zədələnmələr
damardaxili ultrasəs və koronar axın ehtiyatı və ya hissəvi koronar
axın ehtiyatının qiymətləndirilməsi vasitəsi ilə aşkarlana və
işemiyanın geniş sahəsi stress təsvir texnikaları ilə tanına bilər. Əgər
angioqramın təsviri normaldırsa, vazospazmı və ya endotelin
funksiyasını qiymətləndirmək üçün koronar angioqrafiya zamanı
intrakoronar asetilxolin və ya erqonovin təyin edilə bilər.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
32
X sindromu
“X sindromu”nun klassik təsviri aşağıdakı triadadan ibarətdir:
1.
Fiziki yük zamanı meydana çıxan tipik stenokardiya (sakitlik
stenokardiyası və təngnəfəslik də ola bilər).
2.
Müsbət cavablı fiziki yük sınağı və ya digər stress təsvir üsulu.
3.
Normal koronar arteriyalar.
SM hipertrofiyası
və/və ya diastolik disfunksiyanın
mövcudluğunu aşkar etmək üçün sakitlik ExoKQ aparılmalıdır.
X sindromlu xəstələrdə sağqalma ilə bağlı proqnozun əlverişli
olmasına baxmayaraq xəstələnmə göstəricisi yüksəkdir. X
sindromunun müalicəsi simptomların yüngülləşməsinə
yönəldilməlidir. Xəstələrin təqribən yarısında nitratlar effektivdir.
Bunlar effektiv olmadıqda KA və ya BB əlavə olunmalıdır (B)
3
. Bəzi
hallarda trimetazidin effektiv ola bilər.
Endotelin disfunksiyası ilə əlaqəli olan və simptomlar törədə
bilən hipertenziya və hiperlipidemiya kimi risk amilləri müvafiq
olaraq müalicə edilməlidirlər. AÇFİ və statinlər (B)
3
endotelial
disfunksiyanı azaltdıqlarına görə, onların təyini tövsiyə olunur.
Vazospastik / Variant stenokardiyası
Tez-tez “Prinsmetal stenokardiyası” adlandırılan bu forma tipik
yerləşən ağrı ilə səciyyələnir. O, adətən sakitlik vaxtı baş verir, lakin
bəzən fiziki gərginliklə də əlaqəlidir və nitratların təsirindən bir neçə
dəqiqəyə yüngülləşir. Ağrı klassik olaraq ST seqmentinin qalxması
ilə müşayiət olunur.
Vazospastik stenokardiya ilə yanaşı koronar zədələnmənin
mövcudluğu tipik SS-yə da səbəb ola bilər. Vazospazm
siqaretçəkmə, elektrolit (kalium, maqnezium) mübadiləsinin
pozulması, kokaindən istifadə, soyuqla stimulyasiya, autoimmun
xəstəliklər, hiperventilyasiya və ya insulinə rezistentliyə cavab
nəticəsində baş verə bilər. Vazospastik stenokardiyanın proqnozu
koronar arteriya xəstəliyinin ağırlıq dərəcəsindən asılıdır. Proqnozun
müəyyənləşdirilməsi üçün ST seqmentinin ambulator
monitorlanması faydalı ola bilər. Vazospastik stenokardiyanın
müalicəsi provakasiyaedici amillərin aradan qaldırılmasına, kalsium
kanal blokatorları və nitratlarla müalicəyə əsaslanır.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.