Sağlamlıq hür şey deyil, lakin hər şey sağlamlıqsız heç nədir



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə38/98
tarix10.11.2017
ölçüsü2,8 Kb.
#9618
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   98

 
118 
dərin  zəka  bəxş  elə.Allahım,sən  mənim  bütün  düşmənlərimi 
dosta  çevir”...Son  diləyim  kiməsə  qəribə  görünə  bilər:necə 
yəni,düşmənlərimi dosta çevir?..Biz görmüşük ki,hamı öz düşmə 
-ninin  məhv  olmasını  istəyir,ümumi  axının  tərsinə  üzən  Ərşad 
Əzimzadə  isə  Allaha  yalvarır  ki,düşmənlərinin  canını  almasın, 
sadəcə,onu dosta çevirsin.Düşməndən dost olar?Kiçicik bir şərh 
verim.Məsələ  bundadır  ki,mənim  bircə  nəfər  də  olsun  şəxsi 
düşmənim yoxdur.Potensial düşmənim isə... Oy,oy,oooyy!..Mən 
deyim,siz  sayın:xəstələrə  “kliyent”  kimi  baxan  bütün  tibb 
işçiləri+zəhərli dərmanları icad və istehsal edənlər,satanlar+tibbı 
avadanlıqları,cihazları  icad  və  istehsal  edənlər,satanlar+təhsil 
ocaqlarında dərs deyən təbib alimlər+orqanizmi zəhərliyən çürük 
qidaları insanlara sırıyıb varlanan işbazlar+bütün bunları reklam 
edərək  kalan  pul  qazanan  böyük  jurnalistlər  ordusu...Yadıma 
düşənlər  bunlardı.Təkrar  edirəm:onlar  şəxsən  mənim  düşmənim 
deyil,təbliğ  etdiyim  sağlam  həyat  tərzinin  düşmənləridi.Əlinin 
üstündə  əl  olmayan  qadir  Allah    bir  gecənin  içində  onları  haqq 
yoluna  qaytarsa,hamısı,avtomatik  olaraq,dönüb  olacaq  mənim 
dostum.Bizə  çox  çətin  görünən  bu  iş  böyük  Allahın  əlində    heç 
nədir:ya yolunu azmış bəndələri islah edib düz yola qaytarar,ya 
da,planetimizi,bütün Kainatı mütəmadi olaraq korlayan, zəhərlə-
yən   mutant-insanları bircə anın içində silib Yer üzündən atar 
və dünyanı mikrobdan təmizlər.  
Sən  də  mənə  qoşul,əziz  oxucum,Rəbbimizə  yalvar,sənə 
və  əzizlərinə  möhkəm  iradə  versin  ki,özünüzü  pis  vərdişlərin 
caynağından qurtara biləsiniz.  
Sonuncu dəfə ölüm yatağına düşəndə(2005-2008-ci illər) 
sözün şəfa vermək qüdrətinə bir daha inandım.Həyat yoldaşımın 
təsirli sözləri,mənə tez-tez baş çəkən  dost-tanışin ürəkdən gələn 
“sən  xalqımıza  lazımsan,səni  fayda  verdiyin  minlərlə  insanın 
duası yaşadacaq” kəlmələri məni Əzrayilin caynağından qopart-
dı.Dar  günümdə  mənə  dayaq  duran,ümid  şəmini  sönməyə 
qoymayan imanlı insanların hamısına minnətdaram!..  
 


 
119 
QAN  DÖVRANI  HAQQINDA  
YENİ FİKİR 
Professor  K.Nişi  bir  sıra  tibbi  məsələlərə  tamam  başqa 
gözlə  baxıb.Onun  fikirincə,qanı  bədənə  vuran  “baş  mühərrik” 
ürəkdə deyil, balaca kapilyarlarda qurulub.Bu baxış qan dövranı 
haqqında mövcud olan klassik baxışdan köklü şəkildə fərqlənir. 
Yeri  gəlmişkən,  qeyd  edək  ki,ürəyin  funksiyası  və  fəaliyyəti 
haqqında fikirlər zaman-zaman dəyişib.Hələ 1628-ci ildə Vilyam 
Harvinin əsəri işıq üzü görəndən sonra hamı ürəyin qanı bədənə 
vuran  “nasos”  olması  fikirini,bir  növ,mütləq  həqiqət  kimi  qəbul 
etmişdi.Tədqiqatçıların çox cuzi bir hissəsi bu nəzəriyənin səhih-
liyinə şək gətirdi.Lakin fakt budur ki,həmin nəzəriyyə qan döv-
ranı mexanizmini və digər oxşar fizioloji hadisələri şərh və izah 
etmirdi.Üstəlik,bu  nəzəriyyə  ürəyin  əsl  həqiqətdə  nə  olması 
barədə  tam  aydın  təsəvvür  yaratmırdı.Bu  nəzəriyyə  çoxdan,lap 
çoxdan  köhnəlmişdi!Məhz  bu  yanlış  nəzəriyyənin  təqsiri  üzün-
dən  ürək  sirri  indiyəcən  açılmamış  qalıb  və  indinin  özündə  də 
ürək-tibb aləmində “öz sirrini verməyən” bir orqan kimi tanınır. 
Ürək-damar  xəstəlikləri  isə  bir  nömrəli  qatil kimi,  bəşəriyyətə 
bu  günün  özündə  də  divan  tutmaqda  davam  edir.K.Nişi  bu 
barədə yazırdı:“Nə qədərki müasir tibb elmi öz ənənəvi baxı-
şından  əl  götürməyib,o,heç  vaxt  “sirr”  deyilən  mətləbi  aça 
bilmə-yəcək,ürək-damar  xəstəliklərinin  bəşəriyyətə  vurduğu 
ağır itkinin qarşısını ala bilməyəcək”.Professor Nişi təklif edir 
ki,  ürəyə  yalnız  nəzarətçi  çən,  yaxud  qan  axınını  tənzimlə-  yən 
aparat  kimi  baxmaq  lazımdır.Qəbul  etməliyik  ki,  qanı  hərəkətə 
gətirən mexanizm kapilyarların özündədir. 
Nişinin bir çox baxışları və mövqeləri o dövrdə yaşamış 
mütərəqqi rus təbiblərinin ideyaları və baxışları ilə üst-üstə düşür. 
A.Speranski ilə A.Zalmanov da, Nişi kimi,belə hesab edirdilər ki, 
müalicə  vaxtı  orqanizmi  müdafiə  edən  resursların  fəaliyətini 
yaxşılaşdırmağa  xüsusi  fikir  vermək  çox  vacibdir.  A.Zalmanov 
“İnsan  orqanizminin  sirli  müdrikliyi”  adlı  dahiyanə  əsərində 
“kapilyaro-terapiya”,yəni  kapilyarlara  dərin  təsir  göstərmək 


 
120 
ideyasını  irəli  sürmüş,bu  metodla  müalicə  apararaq,  gözəl 
nəticələr əldə etmişdir. 
Rusiyada,  Almaniyada  və  İtaliyada  3  dəfə  tibb  elmləri 
doktoru  elmi  adını  müdafiə  edən,bolşevik  rejiminin  dar  düşün-
cəli  məmurlarının  və  siyasiləşdirilmiş  tibb  elminin,onun  “baş 
qərərgahı”  olan  “Minzdrav”ı  əlində  möhkəm  saxlayan  dayaz 
alimlərin  təqibinə  tab  gətirə  bilməyib,xaricə  köçən  və  ömrünü 
qürbətdə başa vuran bu dəyərli təbibin müalicə metodu haqqında 
ayrıca  bir  fəsil  verəcəyik.  İndi  isə  qan  dövranı  haqqında  fikir 
tarixinə nəzər salaq. 
Qeyd edək ki, qanın hərəkəti problemi ta 1930-cu ilədək, 
yəni, tanınmış təbib Laubri Fransa Akademiyasında qan dövranı 
mexanizminə  dair  öz  parlaq  əsəri  barədə  məlumat  verənə  qədər 
toxunulmaz,“bağlı”  qalmışdı.Laubri  təsdiq  etdi  ki,ürək  qanı 
hərəkətə gətirən yeganə qüvvə deyil,ürək -qanı yalnız arteriya və 
kapilyar sistemində irəli itələyən hərəkətverici qüvvədir.Vena isə 
ikinci  ürək  kimi  fəaliyyət  göstərir,qanın  venoz  hərəkətini,  yəni 
qanın  ürəyə  qayıtmasını  təmin  edir.Nişi  bu  məsələyə  öz  müna-
sibətini  belə  bildirmişdir:“Əlbəttə,Laubrinin  nəzəriyyəsi-qan 
haqqında elmdə irəli atılmış  mütərəqqi addımdır.Lakin onun bu 
yeni nəzəriyyəsi, nə qədər parlaq olur-olsun, qan dövranı barədə 
həqiqətin  yalnız  yarsını  açıqlamışdır.  Çox  təəssüf  ki,  o,  yalnız 
bununla  kifayətlənmişdir”.Belə  bir  qənaətə  gələn  Nişi  tam 
müstəqil şəkildə öz qan dövranı nəzəriyəsini hazırlamağa başladı. 
Məlumdur ki,arteriya həm quruluşuna görə,həm də funk-
siyasına  görə  venadan  seçilir.Arteriya  qalın  və  elastik  daxili 
örtüyə(divara)  malikdir,dartıla  və  genişlənə  bilir.Venanın  isə 
nazik divarı və klapanı vardır.Bu klapan ona xidmət edir ki,vena 
boyunca üzü yuxarı, bu və ya digər orqandan ürəyə qalxan qan 
geri qayıdıb, aşağı tökülə bilməsin (şəkilə bax). 
Vena  maksimum  darala  və  vakuum  (tam  boşluq)  yarada 
bilir.Əgər biz qan dövranı mexanizmini nasosla müqayisə etsək, 
deməliyik  ki,arteriya  sorucu  borucuğu  xatırladır,çünki  sorucu 
borucuq,itələyən borucuğa nisbətən,daha yoğun və elastik divara 


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   98




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə