Sağlamlıq hür şey deyil, lakin hər şey sağlamlıqsız heç nədir

 
102 
17.Əgər  iradəniz  zəyifdirsə,nəfsinizə  qalib  gələ  bilmir-
sinizsə,orqanizmi  zəhərləyən  əti,yağı,yumurtanı,göbələkləri, 
pendiri,çörəyi,dənləri,paxlalı  bitkiləri  öz  süfrənizdən  çıxarda 
bilmirsinizsə, onları tərəvəzlərə əlavə kimi qəbul edin. 
18.Çox yeməyə can atmayın:çox yemək orqanizm üçün 
lüzumsuz  və  səmərəsiz  əlavə  zəhmət  və  ağır  yükdür.  Unutm-
ayın: çox yeyən az yaşayır, az yeyən-çox!.. 
19.Qidada  xörək  duzunun  miqdarını  azaldın.Ürək-
damar xəstəliyi zamanı ondan tamam imtina edin.Xörək duzun-
da  yalnız  2  mikroelement  var:xlor  və  natrium.Dəniz  duzunda 
isə  bunlar  64-dür,hamısı  da  orqanizm  üçün  çox  faydalıdır. 
Soğan,sarımsaq,  qıtıqotu(xren),turp(həm  kökü,həm  də  gövdəsi 
və yarpağı) xörək duzunu əvəz edə bilir. 
20.Həzmolma  yalnız  qida  “çələngi”  düzgün  tərtib  edil-
dikdə yaxşı gedir.Ona görə də bilməyimiz çox vacibdir:nəyi nə 
ilə  birlikdə  yemək  faydalıdır?Bu  sahədə  uzun  illər  tədqiqat 
aparan  və  qidaların  düzgün  uzlaşdırılması  təlimini  yaradan 
professor Herbert Şelton bunları məsləhət görür: 
-Heç  vaxt  bir  qidada  çox  cəmlənmiş  zülalı  bir  qidada 
çox  cəmlənmiş  karbohidratla  eyni  vaxtda  yeməyin.Yəni,qozu, 
əti,yumurtanı  və  digər  zülalla  zəngin  olan  qidaları  çörəklə, 
dənlərlə,kartofla,pirojnalarla,şirin meyvələrlə eyni vaxtda yemə 
-yin.Bir öynə yumurtanı,yaxud balığı,südü, pendiri yemək olar, 
başqa vaxtda - çörəyi, yaxud sıyığı, lapşanı. 
-Heç vaxt karbohidratlı qidanı turş qida ilə eyni vaxtda 
yeməyin.Yəni:çörəyi,kartofu,noxudu,paxlalı  bitkiləri,bananı  və  
xurmanı pamidor, limon,portaqal,kivi,narıngi,feyxoa,ananas və 
digər turş meyvələrlə eyni vaxtda yemək düzgün deyil. 
-Heç  vaxt  tərkibində  çoxlu  zülal  cəmləşən  iki  qidanı 
eyni  vaxtda  yeməyin.  Çünki  onlar  müxtəlif  həzmetmə  şirəsi 
tələb  edirlər.Mədə  isə  həmin  şirələrin  hamısını  eyni  vaxtda 
ifraz  edə  bilmir.Nəticədə,  qida  növlərindən  yalnız  biri  həzmə 
gedir,qalanları  həzm  olunmamış  kütlə  şəkilində  bağırsağa 
ötürülür.Orada  yanıb  faydalı  maddəyə  çevrilmək  və  qana 

---

 
103 
sorulmaq  əvəzinə,çürüyür,qanı  zəhərləyir,bağırsağın  divarla-
rına yapışıb qalır,onun funksiyasını pozur,müxtəlif bakteriyalar 
və  mikroblar  üçün  gözəl  yem  bazası  yaradır.Yaxşı  qidalanan 
bu  mikrocanlılar  sürətlə  artıb  törəyir  və  qanımızı  zəhərləyir. 
Xəstələnirik,tez  qocajırıq  və  tez  ölürük..Odur  ki,bir  dəfə  bir 
zülallı, başqa bir vaxt o biri zülallı qidanı qəbul etmək lazımdır. 
  
-Heç  vaxt  yağları  zülalla  eyni  vaxtda  yeməyin.Yəni: 
qaymağı,kərə  yağı,  smetanı,bitki  yağını  ətlə,yumurta  ilə, 
pendirlə,qoz-fındıqla  və  digər  zülallarla  bir  vaxtda  yemək 
olmaz:onlarla bir vaxtda yeyilən yağlar mədə vəzilərinin fəaliy 
-yətini məhdudlaşdırır və mədə şirəsi ifraz etməyə mane olur. 
  
-Heç  vaxt  turş  meyvələri  zülalla  eyni  vaxtda  yeməyin. 
Yəni portağalı,limonu,narıngini,feyxoanı,kivini,turş almanı,turş 
gavalını,pomidoru,ananası,albalını ətlə,pendirlə,qozla, yumurta 
və s. ilə eyni vaxtda yemək zərərlidir. 
Yadda  saxlayın:qida  qarşığı  nə  qədər  azdırsa,  həzm-
olma prosesi bir o qədər yaxşı gedir,qanımız bir o qədər təmiz, 
orqanizmimiz  bir  o  qədər  sağlam  olur.Qidaları  ayrı-ayrı  vaxt-
larda yemək iqtisadi cəhətdən çox  sərfəlidir:orqanizm az qida-
dan  daha  çox  enerji  və  həyat  gücü  ala  bilir,ərzağa  az  pul 
xərclənir,  ən  başlıcası  isə  biz  xəstələnmirik,  dərmana,həkimə, 
pirlərə,dələduz  “şəfaverənlərə”  pul  xərcləmirik.Həm  də  iş 
qabiliyyətiniz və qazanmaq imkanınız yüksək olur. 
  
-Heç  vaxt  nişastalı  qidaları  şəkərlə  eyni  vaxtda  qəbul 
etməyin.Yəni:cemlər,meyvə,kərə  yağı,şəkər,sirop  və  s.  sıyıqla, 
kartofla  yola  getməz.Yaxud  da  şəkəri  dənli  bitkilərlə  eyni 
vaxtda qəbul etmək olmaz;çürümə baş verər.Tort,konfet, piroj-
na ilə müşayət edilən şənliklər,əksər hallarda,qusmaqla, zəhər-
lənməklə  və  müxtəlif  fəsadlarla  bitir.  Belə  qidalar  uşağa  daha 
pis təsir edir. 
  
-Nişasta  ilə  zəngin  olan  qidaları  ayrıca  yeyin.İki  nişas-
talı  qida  növündən  eyni  vaxtda  istifadə  olunanda(məsələn, 
kartofla,yaxud sıyıqla çörək yeyiləndə) biri həzm olunur,o biri 
ağır  yük  kimi  yığılıb  mədədə  qalır,yoğun  bağırsağa  keçmir, 

---

 
104 
qidaların  həzminə  maneçilik  törədir,onları  da  çürüdür.Mədədə 
turşuluq artır,gəyirmə başlayır və digər fəsadlar baş verir. 
Bəs  əti  çörəklə  yeyəndə  nə  baş  verir?  Bilmək  lazımdır 
ki,  mədəyə  zülal  daxil  olarkən  mədə-bağırsaq  traktı  turş  şirə 
buraxır  və  nişastanın  həzmi  dərhal  dayanır.Şelton  yazırdı: 
“Nişastaların  və  zülalların  ilk  həzmolma  prosesi  müxtəlif 
kimyəvi  maddələr  mühitində  gedir:  nişasta-qələvi  mühiti 
tələb edir, zülal isə-turşu mühiti ”. 
          - Qovunu həmişə ayrıca yemək lazımdır. 
          - Südü qatığa,süzməyə, ayrana, şora, pendirə çevirdikdən 
sonra ayrıca qəbul etmək nisbətən az fəsad verir.Çünki süddəki 
yağ  müəyyən  müddət  ərzində  mədə  şirəsi  ifrazına  mane  olur. 
Odur  ki,süd  mədədə  deyil,12  barmaq  bağırsağında  həzm  olu-
nur.Mədə  südə qarşı  heç bir reaksiya  vermir və  şirə  buraxmır, 
Onununla bir vaxtda qəbul olunan  qidalar da həzm olunmur. 
Düzgün  qidalanma  qaydasının  ən  ümdə  vəzifəsi-on  iki 
barmaq bağırsağında qidaların  çürüyərək  zəhərli  maddələrə 
parçalanmasının  qarşısını  almaqdır.Buna nail olan hər kəs- 
ən  ulu  məqsədə  çatır:sağlam  və  gümrah  yaşayır,mənən  və 
ruhən güclü,təmkinli, gülərüz,nikbin, xoşrəftar, xeyirxah olur. 
Təkrar  edirəm:gündəlik  qidanın  canını  çiy  meyvə  və 
tərəvəz təşkil etməlidir.Əgər köhnə vərdişlərdən əl çəkə bilmir-
sinizsə,onda  yediyiniz  qidanın  dörddə  üçünü  çiy  meyvə  və 
tərəvəz  təşkil  etməlidir.Əks  halda,xəstəlik  yaxanızdan  əl 
götürən deyil,gününüz ahu-zarla keçəcək,qazandığınızı dərma-
na xərcləməli olacaqsınız,həkimlərin daimi “kliyentinə” çevrilə 
-cəksiniz,dələduz adamlar sizi inək kimi sağacaqlar.  
Tərəvəzə  duz  vurmaq,meyvə  və  tərəvəzi  bişirmək  -
vitaminləri  və  mikroelementləri  məhv  etmək  deməkdir.Salata 
bitki  yağı,smetan,mayanez  qatmaq-zərərli  vərdişdir.Salatın 
üstünə bir qədər tərəvəz şirəsi tökmək çox faydalıdır. 
Yadda  saxlayın:qidadan  həzz  almaq  bir  şeydir, 
fayda  almaq-tamam  başqa  şey.  Dadlı  qida-faydasız,hətta, 
zərərli də ola bilər. Çox vaxt məhz belə də olur. Qidanı həzz 

---