ümumi yayılmış faydalı qazıntıların siyahısım müəyyənləşdirir; yer təkinin geoloji
öyrənilməsi ile əlaqədar işləri dövlət qeydiyyatma almaq; faydalı qazıntıların çıxarılması üçün və
faydalı qazıntıların çıxaniması ilə əlaqədar olmayan yeraltı qurğulann tikilməsi üçün istifadə
edilən yer təki sahələrini dövlət qeydiyyatına almaq;
yerin təkindən istifadə ilə əlaqədar elmi-tədqiqat və təcrübi-konstruktor işlərini
əlaqələndirmək və qeydiyyata almaq;
yer təkinin öyrənilməsində elmi-təcrübi əhəmiyyətə malik kem və nümunələrin saxlanılması
və qorunması qaydasım müəyyənləşdirmək;
yerin təkindən səmərəli və təhlükəsiz istifadəyə, onun mülıafızəsinə və geoloji öyrənilməsinə
dövlət nəzarətini həyata keçirmək;
dövlət təhlükəsizliyi, əhalinin, təsərrüfat subyektlərinin və ətraf mühitin mühafizəsi
məqsədilə yerin təkindən istifadəyə məhdudiyyətlər qoymaq.
n f ə s i l
Yerin təkindən istifadənin əsasları
Maddə 7. Yerin təkindən istifadənin növləri
Yerin təkindən istifadənin növləri aşağıdakılardır:
geoloji və geoekoloji öyrənmə; faydalı qazıntıların
çıxarılması;
dağ-mədən işləri ilə əlaqədar istehsal tullantılanndan istifadə; faydalı qazıntılann çıxarılması
ilə əlaqədar olmayan yeraltı qurğulann tikilməsi və is- li.sman;
elmi, mədəni, estetik, müalicə-sağlamlıq əhəmiyyətlərinə malik xüsusi mühafizə edilən
geoloji obyektlərin (elmi və tədris sınaq raeydanlan, geoloji qoruqlar, yasaqlıqlar, təbiət abidələri,
mağaralar və digər yeraltı boşluqlar) yaradılması;
mineraloji, paleontoloji və digər geoloji kolleksiya materiallannın toplanması, arxeoloji
qazıntılann aparılması.
Yerin təki onun geoloji öyrənilməsi (axtarış, kəşfiyyat) vo faydalı qazıntılann çıxarılması
məqsədilə eyni zamanda istifadəyə verilə bilər. Bu halda faydalı qazıntılar həm yer təkinin geoloji
öyrənilməsi prosesində, həm də bu işlər qurtardıqdan sonra çıxanla bilər. Radioaktiv xammalın
çıxaniması və radioaktiv tullantıların, zərərli maddələrin basdırılması üçün yer təkinin istifadəsi
Azərbaycan Respublikasınm müvafiq qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.
Maddə 8. Yer təkinin istifadəçiləri
Azərbaycan Respublikasmın, habelə xarici ölkələrin hüquqi və fiziki şəxsləri
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikasında yer təkinin istifadəçiləri
ola bilərlər.
Yer təki istifadəçilərinin hüquqları və vəzifələri yerin təkindən istifadəyə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada xüsusi razılıq almdığı andan yaranır.
30
Maddə 9. Yer təki İstifadəçilərinin hüquqları və vəzifələri
Yer təki istifadəçiləri aşağıdakı hüquqlara malikdirlər;
ayıraıa hüdudlan daxilində yerin təkindən xüsusi razılıqda göstərilmiş fəaliyyət növü üçün
istifadə edilməsi;
xüsusi razılıqda göstərilmiş məqsədə uyğun olaraq yer təki sahəsində qanunvericiliyə zidd
gəlməyən hər hansı fəaliyyət formasının sərbəst seçilməsi;
xüsusi razılığa və qanunvericiliyə uyğun olaraq fəaliyyətinin nəticələrindən, o cümlədən
çıxanimış mineral-xammaldan istifadə edilməsi:
xüsusi razıbqda başqa hallar nəzərdə tutulmayıbsa, dağ-mədən işləri ilə əlaqədar istehsal
tullantılarından istifadə edilməsi;
əlavə icazə olmadan dağ-mədən ayırması sahəsində öz vəsaiti hesabına yer ləkinin xüsusi
razılığa uyğun geoloji öyrənilməsi;
xüsusi razılıq şərtlərindən fərqli hallar meydana çıxarsa, xüsusi razılıq şərtlərinə yenidən
baxılması üçün xüsusi razıüq verən müvafiq icra hakimiyyəti orqanına müraciət edilməsi.
xüsusi razılıq müddətinin uzadılmasında yer təkinin istifadəçisinə başqa iddiaçılara
nisbətən üstünlük verilir.
Yer təki istifadəçilərinin vəzifələri aşağıdakılardır;
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə, habelə yerin təkindən istifadə üzrə
standartlara (normativlərə və qaydalara) riayət edilməsi, faydalı qazmtılann normadan artıq
itkisinə, keyfiyyətinin aşağı düşməsinə yol verilməməsi;
yer təkinin geoloji öyrənilməsi, mineral-xammal ehtiyatlarından kompleks istifadə; yerin
təkindən istifadə prosesində geoloji, markşeyder və digər sənədlərin aparılması, həmin sənədlərin,
keri və nümunələrin qorunması;
geoloji məlumatların dövlət geoloji informasiya fonduna təqdim edilməsi; emal
məhsullarından və tullantılarından tam istifadə olunması, faydalı komponentlər saxlayan və
müvəqqəti istifadə edilməyən istehsal mohsullanmn ve tullantılannın yığılmasının, uçotunun və
qorunmasının təmin edilməsi;
kəşf olunmuş, çıxanla bilən və yerin təkində qalan faydalı qazıntıların və onlann tərkibində
olan komponentlərin ehtiyatlan, faydalı qazmtılann çıxanlması ilə əlaqədar olmayan başqa
məqsədlərlə yerin təkindən istifadə haqqında məlumatlarm dövlət geoloji infonnasiya fonduna
təqdim edilməsi;
yerin təkindən istifadə ilə əlaqədar işlərin təhlükəsiz görülməsinin təmin edilməsi; yer
təkinin, atmosferin, torpağın, meşələrin, sulann, binaların və qurğuların yerin təkindən istifadə ilə
əlaqədar işlərin zərərli təsirindən qorunmasını reqlamentləşdirən standartlara (normativlərə,
qaydalara) riayət edilməsi;
yerin təkindən istifadə zamanı torpaq sahələrinin rekultivasiyasmm təmin edilməsi; faydah
qazıntı yataqlannm işlənməsi və başqa təsərrüfat məqsədləri üçün istifadəsi mümkün olan
kəşfiyyat dağ-mədən qazmalarının və buruq quyulannm saxlanılması;
istifadəsi mümkün olmayan dağ-mədən qazmalarmın və buruq quyularının
müəyyənləşdirilmiş qaydada konservasiya və ya ləğv edilməsi;
xüsusi razılıq ilə müəyyənləşdirilmiş şərtlərin yerinə yetirilməsinin, yerin təkindən istifadə
üçün ödənişlərin vaxtmda və düzgün verilməsinin təmin edilməsi.
Müvafiq fəaliyyət növünün həyata keçirilməsi (geoloji planaalma, faydalı qazmtılann
axtarışı, kəşfiyyatı, müxtəlif üsullarla çıxanlması, yeraltı qurğulann tikintisi və istismarı.
31