Şahlar Əsgərov Təhsilimiz: Dünən, bu gün, sabah
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “təhsilin ali məqsədi bilik toplamaq deyil, hərəkətdir”
- Təhsilin ali məqsədi cəmiyyəti dövrün tələbləri səviyyəsinə qaldırmağı və milli mənafeyimizi qorumağı bacaran vətəndaşlar yetişdirməkdir.
- «Yapon insanına yapon əxlaqı verməkdir».
- Bu, cəmiyyətin xüsusi, intellektual cəhətini əks etdirən sahədir». Heydər Əliyev
21 ABŞ-ın Priston Universitetinin sabiq prezidenti C.Hibben: “təhsilin ali məqsədi bilik toplamaq deyil, hərəkətdir”- demişdir. Bu deyiləndən aydındır ki, bilik toplamaq məqsəd deyil vasitədir, məqsəd biliyin həyatda tətbiqidir, hərəkətidir. Həqiqətən cənab Hibben çox düz deyibdir. Təhsil bizim dinamikliyimizi artırmalıdır. Sükunətə reaksiya yoxdur, reaksiya hərəkətədir. Təhsilin ali məqsədi cəmiyyəti dövrün tələbləri səviyyəsinə qaldırmağı və milli mənafeyimizi qorumağı bacaran vətəndaşlar yetişdirməkdir. ABŞ alimi C. Konat ötən əsrin ortalarında sübut edib ki, hər 100 gəncin 15-i istedadlı, bu 15 faizin 3 faizi yüksək dərəcədə istedadlıdır. Yeni təhsil sisteminin ali məqsədlərindən biri bu istedadları zaman-zaman aşkarlayıb təhsilləndirmək, sonra onları cəmiyyətin xidmətinə verməkdir. Dövlət təhsil sistemində böyük bürokratik aparatı məhz bu məqsədlə saxlayır ki, belə istedadlı gənclər təhsildən kənarda qalmasınlar. Bu talantlı insanları erkən müəyyən etmək mümkün olsaydı, təhsil sisteminin bürokratik aparatını bir neçə dəfə ixtisar etmək mümkün olardı. «Təhsil qanunu» layihəsində təhsilin məqsədi qısaca aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilib: 1. Hər bir fərdin potensial imkanlarının hərtərəfli açılmasına və inkişafına nail olmaq, milli-bəşəri dəyərləri və bilikləri mənimsəyən, gələcəkdə qarşıya çıxa biləcək problemləri uğurla həll etmək qabiliyyətinə malik, fiziki və mənəvi cəhətdən sağlam, özünə güvənən peşə sahibi və mütəxəssis hazırlamaq; 2. Cəmiyyətin təhsil səviyyəsini yüksəltməyi, milli- mənəvi dəyərlərini qorumağı və inkişaf etdirməyi bacaran, xalqını dünya iqtisadiyyatının, mədəniyyətinin yaradıcı iştirakçısına çevirməyi bacaran ümumxalq mənafeyini şəxsi mənafelərdən üstün tutan vətənpərvər vətəndaş yetişdirmək; 22 3. Dövlət qarşısında vəzifə və məsuliyyətini dərk edən və onları fəaliyyətində rəhbər tutan, müstəqil Azərbaycan dövlətini dövrün tələbləri səviyyəsində saxlamağı bacaran və onun dövlətlər sırasında layiqli yer tutmasına çalışan, dövləti mənafeləri şəxsi mənafelərdən üstün tutan şəxsiyyət yetişdirmək. Beləliklə, təhsilimizin əsas məqsədi fərdin, kütlənin və dövlətin iqtisadi, siyasi, sosial və mədəni inkişafını təmin edə biləcək nəsili yetişdirməklə bərabər, təhsilin başlıca və qısaca məqsədlərindən biri də öyrənməyi öyrətməkdir. Təhsil işçiləri təhsilin qarşısında duran bu məqsədləri aydın bilməli və fəaliyyətlərində əsas götürməlidirlər. Paraqrafın sonunda Şərq təhsil sistemində (həm də dünya təhsil sistemində) özünəməxsus yeri olan Yapon təhsilinin məqsədinin bir məqamını oxucuların diqqətinə çatdıraq: «Yapon insanına yapon əxlaqı verməkdir». Bu əxlaq Qərbdən fərqli olaraq azadlıq üzərində deyil, vəzifə və məsuliyyət üzərində qurulur. İnsanın özünə, ailəsinə, tanıdığı və tanımadığı hər kəsə və bütün insanlığa qarşı borcları, yəni vəzifələri vardır. İnsan bu borclara sadiq və vəzifələrə vəfalı olmalıdır. Bunu edən insan xoşbəxt və azad olar. Yəni Yapon təhsilində azad insan haqları yerinə vəzifələrini yerinə yetirən insan haqlarına üstün yer verilir. 23 5. Sosial təhsil institutu «Təhsil mürəkkəb bir sahədir. Təhsil sahəsi nə sənayedir, nə kənd təsərrüfatıdır, nə də ticarətdir. Bu, cəmiyyətin xüsusi, intellektual cəhətini əks etdirən sahədir». Heydər Əliyev İnsanların tələblərini ödəyən qurumlar sosial institutlar adlanır. Sosiologiya elminə görə (A.Kravçenko “Soüioloqiə”, M. 2002, str.46) təhsil cəmiyyətin fəaliyyətini tənzimləyən və inkişafını təmin edən beş fundamental sosial institutlardan (ailə, din, dövlət, istehsal, təhsil) biridir. Alimlərin fikrinə görə istehsalın 2 milyon il, ailənin 500 min il, insan cəmiyyətinin 40 min il, dövlətin 10 min il yaşı vardır. Təhsilin yaşı 10 min ildən çoxdur. İlk dövlət, ordu yarananda təhsil müəsisələri də yaranıbdır. Sosial institutlar öz-özünə yox, cəmiyyətin inkişafının məntiqi nəticəsi kimi törəyir və onlar ehtiyacdan yaranır. Bu ehtiyacları ödəmək mexanizmi sosial institutlar tərəfindən həyata keçirilir. Sosiologiyaya görə fundamental sosial institutların hər biri çoxlu sayda qeyri-əsas institutlardan təşkil olunur. Bu institutlar sosial praktiklər adlanırlar. Misal üçün, dövlət (əsas) sosial institutuna prezident institutu, parlament institutu, ordu, məhkəmə və s. qeyri-fundamental sosial institutlar daxildir. Sosial təhsil institutu – çoxlu sayda status, rol, sosial norma və təşkilatları əhatə edən nəhəng bir sistemdir. Orta təhsil müəssisələri, peşə məktəbləri, texnikumlar, ali məktəblər, təhsil nazirliyi, onun aparatı və təhsillə məşğul olan digər müəssisələr, elmi-tədqiqat institutları, qəzet və jurnal redaksiyaları, nəşriyyatlar və bunun kimi pedaqogika ilə bağlı hər şey sosial təhsil institutunun tərkib hissələridir. Qərb dövlətlərindən fərqli Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|