Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
217
gedib- gəlməsinə icazə verməzdi. Qeyd edilənlərə əsasən, onun söz-söhbətinin əsas hissəsini qadın və yeyib-içmək təşkil edərdi. Hak
imiyyətə gəldiyi ilk vaxtlarda əhali ilə mülayim davranmış, Həccac tərə- fin
dən həbs edilmiş minlərlə insanı azad buraxmışdır. Vaxtilə xəlifə I Vəlidin döv
ründə Quteybə ibn Müslimin Həccacın əmrilə həbs etdiyi Yezid ibn Muhəl- ləb həbsdən qaçaraq xəlifə Süleymana sığındı. Xəlifə Süleyman ibn Əbdülməlik onunla birlikdə Əməvi dövlətində çoxdan unudulmuş qəbilələr arası düşmən- çiliyi yenidən canlandırıb Əməvi dövlətinin yıxılmasını daha da tezləşdirdi. Sü- ley manın Kufə valisi təyin etdiyi Yezid ibn Muhəlləb Həccac ibn Yusif əs-Sə- qəfi ilə düşmən idi. Buna görə də o Həccacın qohumlarından intiqam almaq üçün hərəkətə keçdi. İlk olaraq 715-ci ildə Sind fatehi Məhəmməd ibn Qasimi Həcca- cın qohumu olduğu üçün heç bir günahı olmadan həbs etdirdi. 716-cı ildə isə Tür
kistan fatehi Quteybə ibn Müslimi və qardaşlarını edam etdirib, kəsik başla- rını Şama xəlifə Süleymana göndərdi. 315
lidin dövründə Şama çağırılan iki Əndəlüs fatehi Musa ibn Nusayr və Tariq ibn Ziyadı da heç bir günahları olmadan edam etdirdi. Musa ibn Nusayrın ardınca Mərakeş və Əndəlüsdə vali olan oğlu Əbdüləzizdə edam olunmuşdur. 316
İstanbulun mühasirəsi hicri 97-99 (miladi 715-718) Süleymanın xilafəti dövründə baş verən əhəmiyyətli hadisələrdən biri də İstanbulun mühasirəsidir. 715-ci ildə Süleyman ibn Əbdülməlik qardaşı Məslə- mə ibn Əbdülməlikin başçılığı altında olan böyük bir ordu və donanmanı İstan- bula göndərdi. Çanaqqala boğazını keçən müsəlmanlar 716-cı ildə İstanbula ya xınlaşdı. Həmin vaxt III Teodorsun ölümündən sonra Bizans taxtını ələ keçi- rən Leon (717-741) şəhəri yaxşı müdafiə etdiyi üçün şəhərin mühasirəsi uzanır və İstanbul 718-ci ilə qədər müsəlmanlar tərəfindən mühasirədə qalır. Bu müd- dət ərzində xəlifədən heç bir yardım almayan İslam ordusu aclıq və vəba xəstə- li yi nəticəsində xeyli itki verdi. Eyni vaxtda Bulqarların hücumuna məruz qa- lan İslam ordusu daha çox itki verdi. Bundan xəbər tutan xəlifə Süleyman mü- səlman ordusuna yardım etmək üçün 717-ci ildə yola düşür. Lakin həmin ildə Mərci-Dabıq adlı məntəqədə çox yemək yeməkdən ölür və onun yerinə Ömər ibn Əbdüləziz Əməvi xəlifəsi təyin edilir. 317
Mu həlləb Curcan və Təbəristanı fəth etmişdir. 318
oğlanları öldüyü üçün ölümündən əvvəl yerinə əmisi oğlu Ömər ibn Əbdüləzizi 315
Tarixi-Yəqubi, II cild, səh-294-296. 316
İbn Kəsir, əl-Bidayətu vən-Nihayə, IX cild, səh-171-174. 317
Tarixi- Təbəri, IV cild, səh-48; Tarixi-Yəqubi, II cild, səh-294-299. 318 Tarixi-Təbəri, IV cild, səh-49-56; Tarixi ibn Əsir, V cild, səh-29-36.
218
vəliəhd təyin etmiş, ondan sonra da qardaşları Yezid ibn Əbdülməlik və Hişam ibn Əbdülməliki bir-birinin ardınca vəliəhd təyin etmişdir. 319
Ömər ibn Əbdüləziz hicri 99-101 (miladi 717-720) Ömər ibn Əbdüləziz hicrətin 99-cu ili səfər ayının 19-da miladi 717-ci ilin no yabrında Süleymanın vəfatından sonra Əməvi xəlifəsi təyin edilmişdir. Ömər qısa müddət ərzində xeyli işlər görmüşdür. O, xalqa zülm edən valiləri dəyişmiş, özünün təyin etdiyi valiləri də daim nəzarətdə saxlayırdı ki, xalqa zülm etməsinlər. Zalım vali və məmurları vəzifəsindən azad edərək yerlərinə ədalətli məmurlar təyin edirdi. Məşhur fəqihlərdən Şabini Kufəyə, Həsən Bəs- rini də Bəsrəyə qazi təyin etmişdi. Xəlifə Süleymanın dövründə Kufə, Xorasan və Maveraunnəhr valisi olmuş Ye zid ibn Muhəlləbi vəzifəsindən çıxararaq həbs etmişdir. Çünki Yezid ibn Muhəlləb, İraq valisi olarkən fəth etdiyi ərazilərin qənimətlərindən beytul-mala pay ayırmamış, hökumətə hesabat verməmişdir. Müaviyə ibn Əbu Süfyan tərəfindən birləşdirilən Bəsrə və Kufə valiliyini ye nidən iki vilayətə ayırmışdır. Eyni zamanda xəlifə Süleymanın xilafəti döv- rün dən İstanbulu mühasirədə saxlayan Məsləmə ibn Əbdülməlikin başçılığı al- tında olan İslam ordusunu 718-ci ildə geri çağırmışdır. Xəlifə Ömərə görə İslam dövlətinin əldə etdiyi torpaqlar kifayətdir, yeni tor paqlar qazanmaqdansa, bu torpaqlarda adil bir idarə təşkil etmək lazımdır. Ömər ibn Əbdüləziz I Yezidin xilafəti dövründə Mədinədə anadan olmuşdur. 704-
cü il atası Əbdüləziz ibn Mərvanın ölümündən sonra Şama gəlib əmisi Əbdülməlik ibn Mərvanın qızı Fatimə ilə evlənmişdir. Sonralar xəlifə I Vəlid tərəfindən Mədinəyə vali təyin edilsə də, qısa müddət sonra 712-ci ildə Həc- cac ibn Yu sifin israrı ilə vəzifəsindən kənarlaşdırılmışdır. Çünki Həccacın zül
mündən cana doymuş insanlar qaçaraq əmin-amanlıq yeri olan Mədinəyə sığınırdılar. Ömər ibn Əbdüləzizin həyata keçirdiyi islahatlar 1. Hədislərin yazılıb və camaat arasında söylənməsi üzərində qoyul- muş qadağanın qaldırılması: Hz.Peyğəmbərin (s) hədis və buyuruqlarının Qu randan sonra ikinci yerdə olduğuna, asimani kitabdan sonra İslam mədəniy- yətinin ən böyük mənbəyi sayılmasına və bu iki şeyin bir-birindən ayrılmasının qeyri-m
ümkün olmasına baxmayaraq, Əbu Bəkr və Ömər hədis toplamağın əleyhinə çıxıb əsassız bəhanələrlə, həqiqətdə isə siyasi məqsədlərlə müsəlman- lara hədis yazıb söyləməyi qadağan etdilər. Xəlifə Əbu Bəkr belə dedi: “Alla- hın Rəsulundan heç bir şey söyləməyin! Əgər sizlərdən bir nəfər bir məsələ barədə sual etsə, ona deyin ki, Allahın kitabı olan Qurani-Kərim bizim və sizin 319
Tarixi-Təbəri, IV cild, səh-59-61.
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|