Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov

  

299 

sə,  onda  mən  heç  Peyğəmbər  deyiləm”.  Məndə  sizə  deyirəm  ki,  əgər  Harun 

mənim başımdan bir tük əskik edərsə, onda mən heç İmam deyiləm.”

453

 

Harundan  sonra  hakimiyyətə  gələn  oğlu  Əminin  dövründə  İmamla  (ə) 

dövlət məmurları arasında heç bir toqquşma tarixi mənbələrdə qeyd olunmayıb. 

Bu dövr

də Abbasi xəlifələri daxili ixtilaflara, Əminlə Məmun arasındakı müna-

qi

şələrə, Məmunun vəliəhdlikdən çıxarılıb Əminin oğlu Musanın vəliəhd seçil-

məsi kimi çəkişmələrə məruz qaldıqları bir müddətdə İmam Rza (ə) və ümu-

miy

yətlə Hz.Əlinin (ə) nəslindən olanlara əziyyət etməyə vaxt tapa bilməmişdi-

lər. Bu dövr İmam Rzanın (ə) nisbi azadlıq və mədəniyyət təbliğləri apardığı 

dövr hesab edilir.

454

 

Əmindən  sonra  Məmunun  hakimiyyətə  gəlişi  ilə  İmam  Rzanın  (ə) 

həyatında yeni bir səhifə açılır. Bu elə bir səhifə idi ki, başdan-başa İmamın (ə) 

qəmli-qüssəli  illəri  ilə  dolu  idi.  Xəlifəliyi  qəsb  edənlərin  ən  çox  qorxduqları 

şəxslər Hz.Əlinin (ə) övladları olmuşdur. Çünki, camaatın böyük bir qismi xi-

la

fəti onların haqqı bilirdi. Elə bu səbəbdən də, Hz.Əli (ə) övladları daim işgən-

cələrə məruz qalır, sonda da xəlifələrin əli ilə şəhid edilirdilər. 

Büt

ün bunları götür-qoy edən xəlifə Məmun belə qərara gəlir ki, İmama (ə) 

ya

xın  olmaq  üçün  onu  Mərv  şəhərinə  gətirib  onunla  mülayim  rəftar  etsin  və 

onun elmi-

ictimai mövqeyindən istifadə etməklə yanaşı bütün işlərini nəzarət 

al

tına alsın. Məmunun təkidindən sonra İmam Rza (ə) Mərvə doğru hərəkət et-

di.

455

 

Məmun İmam Rzanın (ə) karvanını gətirməyi İsa ibn Cəludi və Rəca ibn 

Zəhhaqa tapşırmışdı. Xəlifə Məmunun göstərişinə əsasən İmam Rzanın (ə) kar-

va

nının  Mərvə  gəldiyi  yol  Bəsrə,  Əhvaz  və  Fars  şəhərlərindən  keçirdi.

456

 

Xəlifə  bu  yolu  seçmişdi  ki,  karvan  şiələrin  mərkəzi  olan  Cəbəl,  Kufə, 

Kirmanşah və Qum şəhərindən keçməsin. 

İmam Rzanın (ə) keçdiyi şəhərlərdən biri də Nişapur oldu. Nişapurda yaşa-

yan  bütün  şiələr  İmamın  (ə)  oradan  keçəcəyini  biləndə  onu  qarşılamağa  çıx-

dılar. Onlar imamla (ə) qarşılaşarkən İmam (ə) başını kəcavədən çıxarıb buyur-

du: Atam Musa ibn Cəfər öz atası Cəfər ibn Məhəmməddən, o öz atası Məhəm-

məd ibn Əlidən, o öz atası Əli ibn Hüseyndən, o öz atası Hüseyn ibn Əlidən, o 

Allahın Rəsulundan, o Cəbraildən, o da Allahdan rəvayət edib: “La ilahə illəl-

lah kəlməsi mənim qalamdır, hər kim bu qalaya daxil olsa əzabımdan amanda 

qa

lar.” Bir neçə addım getdikdən sonra İmam (ə) əlavə edib buyurdu: “Amma 

bu

nun şərtləri vardır ki, mən özüm onun şərtlərindənəm.”

457

 

Bu hədis İslam ta-

ri

xində və hədis elmində “silsilətuz-zəhəb” (qızıl zəncir) adlanır. Ravilərin ha-

mısı məsum olduğu və  birbaşa Allahdan  rəvayət edildiyi üçün qızıla bərabər 

tutul

muş və belə adlandırılmışdır. Rəvayətin digər bir əhəmiyyəti də budur ki, 

453

 Biharul-ənvar, 49-cu cild, səh-155. 

454

Mühəqqiq Seyyid Əli, İmam Rzanın (ə) həyatı, səh-60. 

455

 Kəşful-ğummə, III cild, səh-65; əl-İrşad, səh-309. 

456

 Uyuni əxbarir-Riza, II cild, səh-194. 

457

 Şeyx Səduq, Məaniyyul-əxbar, səh-370-371. 

  

                                                           

---

 

300 

İmam Rza (ə) Allahı düzgün şəkildə tanımağın və ilahi əzabdan amanda qal-

ma

ğın şərtlərindən biri kimi onun imamətini və deməli bütün Əhli-beyt imam-

larının vilayətini qəbul etməyi vacib bilmişdir. İmamət elə mühüm məsələdir 

ki, onsuz tövh

idi düzgün anlamaq, dünya və axirət səadəti qazanmaq mümkün 

deyil

dir. “La ilahə illəllah” kəlməsi həqiqətdə Quran deməkdir və bu hədisdən 

be

lə çıxır ki, Quran Əhli-beytsiz səadət yolunu göstərmir. 

Allah Hz.

Əlini (ə) vilayət məqamına seçən zaman “İkmal” ayəsində buyur-

muşdur: 

“Bu gün sizin dininizi kamil etdim, sizə olan nemətimi tamamla-

dım və İslamı sizə din olaraq seçdim.”

458

 

Allah Hz.

Əlini (ə) canişin seçməzdən əvvəl nazil etdiyi təbliğ ayəsində be-

lə buyurur: 

“Ey Peyğəmbər! Sənə nazil olanı insanlara təbliğ et. Əgər bunu 

etməsən, Allahın risalətini yerinə yetirməmiş olarsan.”

459

 

“Vilayətin” həqiqətini anlamaq mühüm məsələdir. Vilayət sözünün müxtə-

lif  mənaları  vardır  ki,  biri  də  dost  deməkdir.  Yəni,  bütün  müsəlmanlar  Əhli-

beyti sevməlidirlər. Əhli-beytin sevgisi böyük nemət və onlarla düşmənçilik isə 

zəlalətdir. Sünni və şiə mənbələrində Peyğəmbərdən (s) bu rəvayət nəql olun-

muşdur: “Agah olun! Ali-Muhəmmədin  sevgisi  ilə  ölənlər  şəhiddirlər.  Agah 

olun! Ali-

Muhəmmədin  sevgisi  ilə  ölənlər  bağışlanmışlar.  Agah  olun!  Əhli-

beyt sevgisi ilə ölənlər tövbə ilə ölmüşlər. Agah olun! Əhli-beytin sevgisi ilə 

ölənlər kamil imanla dünyadan getmişlər. Agah olun! Əhli-beytə nifrət bəslə-

yərək ölənlər kafir kimi ölmüşlər. Agah olun! Əhli-beytə nifrət bəsləyərək ölən 

şəxsin burnuna behiştin qoxusu dəyməyəcəkdir.

460

 

Vilayət sözünün ifadə etdiyi mənalardan biri də başçıdır. Yəni, vilayət əhli 

o kəsdir ki, onun qəlbən başçısı Əlidir (ə). İmam Səccad (ə) bu haqda buyurur: 

“Vi

layət  və  məhəbbət  Əhli-beytə  itaət  olmadan  mənasızdır.”  Allah  Quranda 

buyurur: 

“Allah (ona) iman gətirənlərin dostudur, onları zülmətdən çıxarıb 

işığa tərəf yönəldər. Kafirlərin dostu isə tağutdur (şeytan). Onları (kafir-

ləri) nurdan ayırıb zülmətə salarlar. Onlar cəhənnəmlikdirlər və orada hə-

mi

şəlik qalacaqlar.”

461

 

İmam Rzadan (ə) nəql etdiyimiz hədisin mənası bu olur ki, “la ilahə illəl-

lah” qalasına daxil olan şəxsin başçısı Allah olmalı, əqidəsi, əməli, danışığı və 

rəftarında Allahdan başqa heç bir varlığın təsir bağışlaya bilməyəcəyinə inan-

maq

dır. Bu vilayəti qəbul edənlər möhkəm qalada məskunlaşırlar. İmam (ə) bu 

hədislə imanın bütün dərəcələrini, səadətin bütün mərhələlərini, Quranın bütün 

mənasını və sünnənin bütün incəliklərini vurğulamışdır. 

İmam  Rza  (ə)  Mərvə  çatdıqdan  sonra  Məmun  hakimiyyəti  qəbul  etməyi 

İmama (ə) təklif etsə də İmam (ə) bu təklifi rədd etdi.

462

 Bunu qabaqcadan bi

lən 

458

 Maidə surəsi, ayə-3. 

459

 Maidə surəsi, ayə-67. 

460

 Təfsiri-Zəməxşəri. 

461

 Bəqərə surəsi, ayə-257. 

462

 Kəşful-ğummə, III cild, səh-66. 

                                                           

---