323
2.
Mütəvəkkil hicrətin 236-cı ilində (miladi 850) əmr verir ki, Hz.Hüsey-
nin
(ə) məqbərəsi və onun ətrafında olan tikililər sökülərək əkin sahəsinə çev-
ril
sin. Eyni zamanda o Həzrətin ziyarətinin qarşısını almaq məqsədilə, yaxın-
lıqda gözətçilər saxlayırdı. İmamın (ə) qəbrini heç bir müsəlman sökməyə hazır
ol
madığı üçün bu işi əslən yəhudi olan Dizəc adlı şəxs yerinə yetirir. Xəlifə,
Hz.Hüseynin
(ə) qəbrinin ziyarət edilməsini qadağan edərək bildirir ki, əgər bir
nəfər ora ziyarətə gedərsə, mütləq cəzalandırılacaq.
504
Tarixçilər Mütəvəkkilin on yeddi dəfə Kərbəla ziyarətgahını dağıtdığını,
la
kin hər dəfə camaatın məqbərəni bərpa etdiyini yazırlar. İmam Hüseynin (ə)
pak məzarına qarşı xəyanətlər hicri 236-cı ildən (miladi 850) Mütəvəkkilin ölü-
mü
nə qədər (hicri 247/miladi 861) davam etmişdir.
505
3.
Mütəvəkkil xilafəti dövründə İbn Sikkit (Yəqub ibn İshaq) kimi İslam
aləminin böyük şəxsiyyətini və Əhli-beytə sadiq olan bir sıra şəxsləri qətlə ye-
tir
mişdir. İbn Sikkit Hz.Təqi (ə) ilə Hz.Nəqinin (ə) vəfalı dostlarından biri ol-
muş və Mütəvəkkil onu Hz.Əlinin
(ə) tərəfdarı olduğu üçün edam etdirmişdir.
Bir gün Mütəfəkkil öz iki oğluna işarə edərək İbn Sikkitdən soruşur: “Sənin
üçün mənim bu iki oğlum (Mütəzz və Müəyyəd) daha əzizdir, yoxsa Əlinin (ə)
oğlanları Həsən (ə) və Hüseyn (ə)?” İbn Sikkit tərəddüd etmədən belə cavab
verir: “Allaha and olsun ki, mənim nəzərimdə Hz.Əlinin (ə) nökəri Qənbər,
səndən və bu iki oğlundan üstündür.” Bu sözlər Mütəvəkkilə elə təsir etdi ki,
İbn Sikkitin dərhal edamına fərman verdi.
506
4.
Mütəvəkkil Misir hakiminə əmr edir ki, Misirdə olan bütün Ələviləri
İraqa sürgün etsin. Misir hakimi də onun dediklərini yerinə yetirir. Sonra isə
Mü
təvəkkil onların hamısını Mədinəyə köçürür.
507
5.
Mütəvəkkil şiələrə qarşı o qədər maddi təzyiq göstərir ki, deyilənlərə
görə Mədinə şəhərindəki Ələvi qadınların namaz qılmağa təzə paltarları olma-
mış, əyinlərindəki köhnə paltarı növbə ilə geyib namaz qılırdılar. Onlar Mütə-
vəkkil ölənə qədər bu cür çətinlik içərisində olmuşlar.
508
6.
Mütəvəkkil Əhli-beytin mülkü olan Fədəki müsadirə edərək, dostların-
dan biri olan Abdullah ibn Ömər Bazyara bağışlayır.
509
7.
Mütəvəkkil Mədinə valisinə əmr etmişdi ki, adamları şəhərdəki Hz.Əli-
nin
(ə) nəslindən olan seyidlərə ehsan və ehtiram etməkdən çəkindirsin. Cama-
ata elan olunmuşdu ki, seyidlərə xums payı verənlər dövlət tərəfindən cəza-
landırılacaq. Buna görədə Hz.Əli (ə) övladları Mütəvəkkilin dövründə çox ağır
şəraitdə yaşayırdılar.
504
Tarixi-
Məsudi, IV cild, səh-51; Tarixi-Təbəri, V cild, səh-312; Siyuti, Tarixul-xüləfa, səh-347.
505
Məqatilut-talibiyyin, səh-396.
506
Siyuti, Tarixul-xüləfa, səh-348.
507
Hz. Mehdinin (ə) qeybə çəkilməsinin siyasi tarixi, səh-82.
508
Şeyx Abbas Qummi, Tətimmətül-müntəha, səh-238.
509
Hz. Mehdinin (ə) qeybə çəkilməsinin siyasi tarixi, səh-84.
324
8.
Mütəvəkkilin Əhli-beytlə düşmənçiliyi elə bir həddə çatmışdı ki, təlxəyi
İmam Əlini (ə) təhqir edən söz və hərəkətlərlə xəlifəni güldürürdü.
9. Hz.
İmam Nəqini
(ə) daim nəzarət altında saxlayan Mütəvəkkil, dəfələrlə
onu şəhid etməyə çalışsa da, hər dəfə o həzrətin heybət və əzəməti qarşısında
aciz qalıb özünü itirir və xidmətçilərə verdiyi qətl fərmanını geri götürürdü.
Mütəvəkkilin Əhli-beytlə düşmənçiliyi bunlarla bitmir. Onun hakimiyyəti
döv
ründə Bəni-Haşimdən olan bir neçə seyid şəhid edilmiş və ya müxtəlif növ
təzyiqlərə məruz qalmışdır.
1.
Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Saleh ibn Abdullah ibn Musa ibn Abdul-
lah Məhz ibn Həsəni-müsənna ibn İmam Həsən (ə). Məkkədə Mütəvəkkilə qar-
şı üsyan edərək, yoldan keçən varlı dövlət adamlarına hücum edirdi. Sonda xə-
lifənin Məkkə yoluna təyin etdiyi gözətçilər Məhəmməd ibn Salehi tutub Sami-
rəyə gətirdilər. Daim xəlifənin nəzarəti altında olan Məhəmməd, İraqda vəfat
etdi və Bağdadda dəfn edildi.
2.
Qasim ibn Abdullah ibn Hüseyn ibn İmam Səccad (ə). O da Samirədə
Mü
təvəkkilin nəzarəti altında yaşayırdı. Qasim Abbasilərin hakimiyyətini tanı-
madığı üçün Mütəvəkkilin göstərişi ilə şəhid edilmişdir.
3.
Əhməd ibn İsa ibn Zeyd ibn İmam Səccad
(ə). Xəlifə Harunun dövründə
xi
lafətə qarşı çıxış etmək istəsə də, məğlub olub zindana salındı. Qısa müddət
son
ra həbsdən qaçıb, Bəsrəyə getdi və orada uzun müddət gizləndi. Mütə-
vəkkilin xilafəti dövründə dünyasını dəyişmişdir (hicri 240/miladi 854-855).
4.Abdullah ibn Musa ibn Abdullah Məhz ibn Həsəni-müsənna ibn İmam
Həsən (ə). Məmunun xilafəti dövründən gizli yaşayan Abdullah, Mütəvəkkilin
xi
lafətinin sonlarına yaxın vəfat etmişdir.
510
Mütəvəkkilin vəliəhdlik məsələsi
Hicrətin 235-ci ilində (miladi 849-850) xəlifə Mütəvəkkil üç oğlunu bir-
birinin ardınca özündən sonra vəliəhd təyin etdi. Özündən sonra ilk vəliəhdi
olan “Müntəsir” ləqəbli oğlu Məhəmmədə Misir, İfriqiyyə və uzaq Məğrib öl-
kələri daxil olmaqla bütün Şimali Afrika ərazisi, Hindistan, Bizansla sərhəd
böl
gələr, Mosul, Samirə, Bağdad, Kufə və Bəsrə daxil olmaqla İraq torpaqları,
bü
tün Ərəbistan yarımadası, Əhvaz, İsfəhan, Qum və Qəzvin də daxil olmaqla
İran torpaqlarının ixtiyarını verdi.
İkinci vəliəhdi “Mütəzz” ləqəbli oğlu Əbu Abdullaha Xorasan, Təbəristan,
Rey, Azərbaycan, Ərməniyyə və Fars əyalətlərinin ixtiyarını verdi.
Üçüncü vəliəhdi “Müəyyəd” ləqəbli oğlu İbrahimə Dəməşq, Xıms, İorda-
ni
ya və Fələstinin ixtiyarını verdi.
511
Onuncu Abbasi xəlifəsi Əbul-Fəzl Cəfər Mütəvəkil hicrətin 247-ci ilində
şəvval ayının üçü (miladi 861, 10 dekabr) oğlu Müntəsirin
təşkil etdiyi sui-qəsd
510
Əbul-Fərəc İsfəhani, Məqatilut-talibiyyin, səh-397; Natiq Rəhimov, İslam Tarixi, II cild, səh-214.
511
Tarixi-
Təbəri, V cild, səh-306-309; İbn Kəsir, əl-Bidayətu vən-Nihayə, X cild, səh-314.