Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov



Yüklə 6,91 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/314
tarix11.03.2018
ölçüsü6,91 Mb.
#31129
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   314

 

98 


nazil oldu. Hz.

Peyğəmbər (s) buyurdu: “Allahu-Əkbər, Allahu-Əkbər! Allah öz 

dini

ni  kamil  etdi,  nemətini  bizə  tamamladı.  Mənim  risalət  və  peyğəmbərli-



yimdən, məndən sonra isə Əlinin vilayətindən razıdır!”

137


 

Hz.


Peyğəmbərin  (s) “mən kimin mövlasıyamsa,  Əli də onun mövlasıdır” 

bu

yuruğu sünni mənbələrində nəql olunmuşdur. Amma “mövla” kəlməsi müx-



təlif  mənalara  malik  olduğundan  bəzi  alimlər  hədisdə  mövla  kəlməsinin  dost 

mənasında işləndiyini bildirmişlər. Onlar uyğun hədisi “mən kimin dostuyamsa 

Əli  (ə)  də  onun  dostudur”  mənasında  qəbul  edirlər.  Bu  mənanı  ibn  Səbbağ 

Mali


ki də öz “Fisulul-muhimmə” kitabında bəyan etmişdir. Təəssüb üzündən 

həqiqəti  görə  bilməyənlərə  cavab  olaraq  “mövla”  kəlməsinin  müxtəlif  məna-

larını açıqlamağa çalışacağıq. Mövla sözünün aşağıdakı mənaları vardır: 

1) 


İxtiyar sahibi, bəndə, azad olmuş, azad edən, qonşu, həmpeyman, dost, 

yar


dımçı. Bu mənalardan bəziləri Allahın kitabı olan Quranda da işlənmişdir. 

“Du


xan”  surəsində  qohum  mənasını;  “Muhəmməd”  surəsində  dost  mənasını; 

“Ni


sa” surəsində həmpeyman; “Əhzab” surəsində isə azad etmiş mənasında iş-

lənmişdir. 

Mövla kəlməsinin dostluq mənasında təbir olunması dəlil tələb edir. Əks 

təqdirdə, belə bir mənalandırma üsul elminə ziddir. Bu baxımdan yalnız “ixti-

yar sahibi” mənasının dəlilləri vardır. Allahın Peyğəmbərin (s) bu işi görməsini 

onun risaləti üçün şərt bilməsi məsələnin ciddiliyindən danışır. “Mövla” kəlmə-

si

nin yalnız “ixtiyar sahibi” mənası ciddi mahiyət daşıyır. Əgər bu kəlməni ix-



ti

yar sahibi kimi qəbul etsək, söhbətin Peyğəmbərdən sonra kimin onun canişi-

ni olacağından getməsi aydınlaşar. Ayə Cöhfə yaxınlığındakı Qədiri-xumda na-

zil olmuşdur. Cöhfəyə çatan hacılar bir-birindən ayrılaraq öz vətənlərinə gedir-

dilər. Artıq onların bir yerə toplanması mümkünsüz olurdu. Hz.Peyğəmbər (s) 

yax


şı bilirdi ki, Hz.Əli döyüşlərdə bir çox düşmənlərin həyatına son qoyduğu 

üçün onların qohumları Hz.Əliyə qarşı kinlidir. “Allah səni insanların şərrindən 

qoruyacaq” vədi də Əliyə qarşı kinin mövcudluğundan danışır. 

İkincisi,  Hz.Peyğəmbər  (s) mövla mövzusunda  danışmazdan qabaq “mən 

si

zin  ixtiyar  sahibiniz  deyiləmmi”,  deyə  soruşur.  Hamı  Həzrətin  bu  məqama 



ma

lik  olduğunu  təsdiqləyir.  “Mövla”  kəlməsinin  ixtiyar  sahibi  mənasında  ol-

ması həmin bu cümlədən aydın görünür. 

Üçüncüsü, Hz.

Peyğəmbər (s) Hz.Əlinin mövlalıq məsələsinə toxunduqdan 

sonra göstəriş verir ki, Əliyə əmir ünvanında salam verilsin. Əgər məqsəd dost 

olsaydı, Hz.Peyğəmbər (s) buyurardı ki, ona bir dost olaraq salam verin. Ömər 

ibn Xəttabın “mənim mövlam hər bir kişi və qadının mövlasıdır ” deməsi də 

Hz.

Əlinin (ə) vilayətini təsdiqləyir. 



Dördüncüsü, ən məşhur sünni kitablarında da yazılmışdır ki, ilahi fərmanın 

bəyanından  sonra  bu  ayə  nazil  olmuşdur: 



“Bu  gün  dininizi  kamil  etdim  və 

sizə  olan  nemətimi  tamamladım.  Sizə  din  olaraq  İslamı  seçdim.”  (Maidə 

137


Hakim Həsqani, Şəvahidut-tənzil, 212-ci hədis. 

                                                           




  

99 


su

rəsi, 3-cü ayə). Hz.Peyğəmbər (s) buyurur: “Dininin kamilləşməsi, nemətlə-

ri

nin  tamamlanması,  mənim  risalətimə  və  məndən  sonra  Əlinin  vilayətinə 



Allahın razılığına təkbir!” 

Beşincisi, haqqında danışılan ayədən qabaq Allah buyurur: “Kafirlər dini-

niz

dən əllərini üzdülər. Onlardan qorxmayın, Məndən qorxun.” 



 

Hz.

Əlinin xəlifə seçilməsi 

Osmanın qətlindən sonra müsəlmanlar Peyğəmbər məscidində toplanıb gə-

ləcək xəlifənin kimliyi barədə söhbətə başladılar. Əmmar ibn Yasir, Malik ibn 

Haris Əştər, Rəfaə ibn Rafe və digər Əli aşiqləri xalqı həzrətə beyət etməyə ça-

ğırdılar. Nəticədə, həm mühacirlər, həm də ənsar yekdil olaraq Hz.Əliyə beyət 

etməyə hazır oldular. Bu məqsədlə onlar Hz.Əlinin evinə gələrək dedilər: “Ya 

Əli, Osman qətlə yetirildi və müsəlman ümməti xəlifəsiz qaldı. Əlini ver sənə 

beyət  edək.  Bu  məqama  səndən  layiqli birisi yoxdur. Bütün müsəlmanlar 

səmimi  qəlbdən  sənə  beyət  etməyə  hazırdırlar.”  Hz.Əli  onların  məsciddə 

toplanmasını istədi. 

Hz.

Əli xəlifəliyinin əvvəlində üç böyük çətinliklə qarşılaşdı. 1) Abdullah 



ibn  Ömər,  Səd  ibn  Əbu  Vəqqas  kimi  tanınmış  şəxslərdən  bir  qrupu  Həzrətə 

beyət  etmədilər.  2)  Osmanın  Müaviyə  ibn  Əbu  Süfyan  kimi  valilərindən  hər 

biri  istədikləri  kimi  iş  aparırdılar.  Onları  hakimiyyətdən  uzaqlaşdırmaq  çətin 

idi. 3) 


Osmanın qətli yenicə baş verdiyindən itaətsizliyə əl atanlar bu işi bəhanə 

gətirirdilər. 

Hz.

Əli xalqın beyətindən sonra qərara gəldi ki, ləyaqətsiz hakimləri işdən 



uzaqlaşdırsın. Bunların yerinə saleh adamlar təyin olunmalı idi. Bu məqsədlə 

Hz.


Əli  Cərir  ibn  Abdullah  vasitəsilə  Müaviyə  ibn  Əbu  Süfyana  məktub 

göndərib  onu  öz  xilafətindən  xəbərdar  edib  beyət  etməsini  istədi.  Lakin özü 

xəlifəlik arzusunda olan Müaviyə Hz.Əlinin məktubunu Şam əhlindən gizlədi 

və xalqdan özü üçün beyət aldı. Hətta Həzrətin məktubuna cavab da vermədi. 

O,  cavabı  yubandırmaqla  öz  məqsədlərini  həyata  keçirmək  üçün  fürsət  əldə 

etdi.  Planlarını  həyata  keçirmək  üçün  daha  çox  fürsət  əldə  etmək  istəyən 

Müaviyə  Hz.Əliyə  qarşı  başqalarını  qaldırıb  onun  başını  qatmaq  istədi. Bu 

məqsədlə Zübeyr ibn Əvvama məktub yazıb bildirdi ki, Şam əhlindən Təlhə və 

Zübeyrin növbə ilə xilafəti üçün beyət alıb, Müaviyə onlara tövsiyə edirdi ki, 

Əlidən  qabaq  Bəsrə  və  Kufəni  ələ  keçirsinlər  və  Osmanın  qanını  almaq 

bəhanəsilə  Hz.Əliyə  qarşı  müharibəyə  başlasınlar.  Müaviyənin  məktubuna 

aldanan  Zübeyr  dərhal  Təlhə  ilə  görüşərək  ona  məlumat  verdi.

138

 

Bəzi 



mənbələrə görə isə Müaviyə Zübeyr ibn Əvvama məktub yazdı ki, Şam əhlin-

dən  öz  xəlifəliyim  üçün  beyət  almışam.  Məndən  sonra  sən,  səndən  sonra  isə 

Təlhə xəlifə olacaq.

139


 

Təlhə və Zübeyr Müaviyənin məsləhətinə qulaq asaraq 

138

Kitabi-


Cəməl, səh-29. 

139


Muntəxəbut-təvarix, səh-177. 

  

                                                           




Yüklə 6,91 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   314




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə