Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
100
bu işdə Osmanın qətlini bəhanə gətirmək qərarına gəldilər. Onlar Mədinədən çıxıb Məkkəyə getdilər və orada Hz.Əlinin düşmənləri, o cümlədən Mərvan ibn Həkəm, Abdullah ibn Həzrəmi, Yəli ibn Umeyyə, Abdullah ibn Amir və di- gərləri ilə bir araya gələrək Cəməl döyüşünün planını hazırladılar. Naqisin (və ya Cəməl) döyüşü miladi 656-cı il Hz.
Əlinin hakimiyyətə gəlməsindən sonra Zübeyr ibn Əvvam və Təlhə ibn Ubeydullah Həzrətə qarşı mübarizəyə başladılar. Cəməl döyüşünün səbəbi bu idi ki, Təlhə və Zübeyr Hz.Əliyə beyət etdikdən sonra ondan Bəsrə və Kufə valiliyini istədik də, Hz.Əli onların bu istəyini rədd etdi. Bu zaman onlar Məkkədə umrə əməllərini yerinə yetirmək bəhanəsilə Hz.Əlidən Mədinədən çıxmaq üçün icazə istədilər. Hz.Əli buyurdu: “İstədiyiniz yerə gedə bilərsiniz. Amma sizin bu səfərinizdə bir hiylə var. Siz öz planlarınızı Mədinədə həyata keçirə bilmədiyiniz üçün Məkkəyə gedirsiniz.” 140
artıq orada idi. Osmanın evi mühasirəyə alındıqdan sonra və onun öldürüləcəyinə heç bir şübhə qalmadığı vaxt Aişə Məkkəyə üz tutdu. Məkkədə həcc mərasimi başa çatdıqdan sonra Mədinəyə qayıdan Aişə yolda Hz.Əlinin xilafətə çatdığını eşidib yenidən Məkkəyə qayıtdi. Həmin vaxt Məkkədə Osmanın tərəfdarı, Hz.Əlinin qatı düşmənlərindən olan Abdullah ibn Həzrəmi hakim idi. Aişədən əlavə, Məkkə hakimi, Təlhə və Zübeyr, Mərvan və başqaları bir araya gəldilər. Yəməndən gəlmiş Yəli ibn Umeyyə, Bəsrədən gəlmiş Abdullah ibn Amir də onlara qoşuldu. Sonda böyük bir ordu toplayan Zübeyr və Təlhə xanım Aişəni bu orduya başçı təyin etdilər. Şama gedib Müaviyəni də Hz.Əliyə qarşı qaldırmaq istəyən Zübeyr və Təlhə, Müaviyəyə o qədər də inanmadıqları üçün belə qərara gəldilər ki, Bəsrəyə getsinlər. Çünki Bəsrə və Kufədə Təlhə ilə Zübeyrin tərəfdarı çox idi. Bəsrə yaxınlığına çatdıqda Zübeyr ibn Əvvam Bəsrə böyüklərinə məktub yazıb onları Osmanın qanını almaq məqsədilə Hz.Əliyə qarşı döyüşməyə ça- ğırdı. Bəsrə böyükləri belə cavab verdilər ki, Osmanın qatilləri Mədinədədir və sizin buraya gəlməniz məntiqsizdir. Amma müxalif dəstə şəhərə hücum edib xeyli adam qətlə yetirdikdən sonra Hz.Əli tərəfindən Bəsrə hakimi təyin edil- miş Osman ibn Hüneyfi təslim olmağa məcbur etdilər. Bunu öyrənən Hz.Əli Səhl ibn Hüneyfi Mədinədə öz yerində qoyub ordusu ilə birlikdə Bəsrəyə doğru hərəkət etdi. İmam Həsən, Malik Əştər və Məhəm- məd ibn Əbu Bəkr Kufəyə qoşun toplamaq üçün göndərildi. Həmin vaxt Kufə valisi Əbu Musa Əşəri idi. O bu vəzifəyə Osman tərəfindən təyin olunmuşdu. O, Hz. Əlinin yazdığı məktub əsasında Kufə əhlindən Həzrətin adına beyət almalı idi. Amma o bunun əksinə olaraq Kufə xalqını Təlhə və Zübeyri mü- dafiə etməyə çağırdı. Lakin bütün bu çətinliklərə baxmayaraq İmam Həsənin 140 Məsudi, İsbatul-vəsiyyə. 101
(ə) bəlağətli xütbələri əsasında Kufədə toplanan on iki min nəfərlik ordu Zi-qar adlı məntəqədə Hz.Əlinin ordusuna qoşuldu. İki ordu Bəsrənin şimalında yerləşən Zaviyə adlı məntəqədə qarşılaşdı. Hz.
Əli qoşundan ayrılıb silahsız Bəsrə qoşununa doğru hərəkət etdi. Cəməl ordusunun qarşısında dayanıb Zübeyri səslədi. Zübeyr Hz.Əli ilə üzbəüz dayanıb onun nə deyəcəyini gözləyirdi. Hz.Əli buyurdu: “Etdiyiniz bu az- ğınlığın səbəbi nədir?” Zübeyr cavab verdi: “Xəlifə Osmanın qanını almaq istə- yirik”. Hz. Əli buyurdu: “Əgər düz deyirsinizsə, onda qollarınızı bağlayıb özünüzü Osmanın valisinə təslim edin. Məgər onu qətlə yetirən siz deyildiniz?” Zübeyrin susduğunu görən Hz.Əli buyurdu: “Mən gəlmişəm ki, səni yarı yoldan qaytarım. Peyğəmbərin (s) sənə dediyi sözləri unutmusan. Ey Zübeyr, yadındadır ki, bir gün Peyğəmbərin sorağı ilə Əmr ibn Ovfun evinə gəldiyim vaxt Həzrət (s) qabağa düşüb mənə salam verdi. Sən dedin ki, ey Əli, nə üçün təkəbbür edirsən və Peyğəmbərə (s) birinci salam vermirsən? Həmin vaxt Hə- zrət buyurdu: “Ey Zübeyr, Əli təkəbbürlü deyil. Sən gələcəkdə onunla vuruşa- caqsan və sənin savaşın zalimanə olacaq.” Ey Zübeyr, xatırlayırsanmı, bir gün Peyğəmbər sənə belə buyurdu: “Əlini sevirsənmi?” Dedin ki, bəli, o mənim dayım oğlu və qardaşımdır. Həzrət (s) buyurdu: “Lakin buna baxmayaraq onunla vuruşacaqsan”. 141
Bu sözlərdən xəcalət çəkən Zübeyr Hz.Əlidən üzr is- təyərək dedi: “Söz verirəm ki, indicə Bəsrə qoşunundan ayrılacaq və zərrəcə bu işə qarışmayacağam”. Zübeyr ibn Əvvam Cəməl qoşunundan ayrılaraq Vadius- səba deyilən yerə getdi və orada Əmr ibn Cumruz tərəfindən öldürüldü. Hz.
Əli növbəti dəfə müxalifləri hidayət etmək məqsədilə Müslim adlı bir gənci Quranla onların yanına göndərdi. Amma bu gənc Cəməl ordusuna yaxın- laşdığı vaxt onların qılınc zərbələri altında qollarını itirdi və şəhadət dərəcəsinə çatdı.
Bu səhnəni müşahidə edən Hz.Əli döyüş əmri verdi və oğlu Məhəmməd Hənəfiyyəni düşmən üzərinə göndərdi. Hz.Əlinin Malik Əştər, Əmmar ibn Yasir kimi sərkərdələri hər biri öz növbəsində rəşadət göstərib düşmən or- dusunu məhv edirdilər. Təlhə də öz növbəsində pərakəndə olmuş Cəməl ordu- sunu müqavimətə çağırırdı. Bu məqamda Təlhədən heç də xoşlanmayan Mər- van ibn Həkəm zəhərli bir oxla Təlhəni vuraraq öldürdü. Təlhənin ölümündən sonra məğlub olan Cəməl qoşunu qaçmağa başladı. Hz.
Əli Aişəyə yaxınlaşıb belə dedi: “Ey Aişə, Allahın Rəsulu sənə beləmi hərəkət etməyi tapşırmışdı?” Aişə dedi: “Ey Əli, qazanmısan, yaxşılıq et, malik olmusan, bağışla.” 142
Bundan sonra Hz. Əli Aişəni qardaşı Məhəmməd ibn Əbu Bəkrlə Mədinəyə yola saldı. Üç gün davam edən Cəməl döyüşündə Hz.Əlinin iyirmi minlik qoşunun- dan min yeddi yüzü şəhadətə çatdı. Otuz minlik Cəməl qoşunundan isə on üç 141
Tarixi- Təbəri; Tarixi-Məsudi. 142 Muntəxəbut-təvarix, səh-179.
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|