ATXƏM hansı zərurutətdən yarandı?
ATXƏM sədri İlham İsmayılov:
“ Türkdilli xalqlar arasında birliyin mohkəmləndirilməsi çağdaş ictimai-siyasi gerçəkliyin
zəruriləşdirdiyi vəzifədir”
ATXƏM-in sədri İlham İsmayılov təşkilatın
yaranması ilə bağlı fikirləriniMərkəzin təsis
konfransında belə izah etmişdir:
- Mərkəzin yaranma səbəblərinə toxunaraq
bildirim ki, Azərbaycan müstəqilliyinin ilk
illərində bir sıra problemlərlə üzləşmişdi.
Torpaqlarımız işğal olunur, iqtisadi-sosial həyatda
tənəzzül getdikcə dərinləşir, daxildə və xaricdəki
bəzi qüvvələr ölkədə sabitliyi pozmağa, vətəndaş
müharibəsi yaratmağa cəhd göstərirdilər. Tale
Azərbaycanın üzünə güldü; Ulu öndərimiz
Heydər Əliyev xalqımızın təkidli tələbilə yenidən hakimiyyətə gəldi. Qısa müddətdə
respublikanı xaosdan, qarışıqlıqdan xilas etdi, sosial, iqtisadi sahələrdə sürətli inkişafa nail
olmaq üşün bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə əsaslanan islahatlara başladı, Ermənistanla aparılan
müharibədə atəşkəs rejiminə nail oldu, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
sülh yolu ilə həllinə üstünlük verdi. Burada bir məqamı xüsusi vurğulamağı zəruri sayıram.
Azərbaycanın ağır, çətin, sarsıntılı günlərində, müstəqilliyimizi itirmək təhlükəsi ilə üzləşdiyimiz
vaxtlarda ölkəmizə dayaq olan, bizi sınmağa, əyilməyə qoymayan, iqtisadi, sosial
problemlərimizin həllinə dost, qardaş köməyi göstərən məhz Türkiyə Cümhuriyyəti olmuşdur.
Beynəlxalq aləmin biganə qaldığı Dağlıq Qarabağ haqsızlığına qarşı səsini ilk qaldıran da,
Ermənistanı işğalçılığa son qoymağa ilk çağıran da Türkiyə Cümhuriyyəti olmuşdur.
Bu məqamda mən diqqəti dövlət başçımız İlham Əliyevin Türk Dövlət və Cəmiyyətlərinin XI
Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Qurultayında dediyi sözlərə yönəltmək istərdim. Azərbaycan
prezidenti vurğulamışdır ki, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra 5 türk cümhuriyyətinin
meydana gəlməsi nəticəsində yaranmış yeni geosiyasi situasiya əlbəttə, bizi daha çox sıx
birləşməyə sövq edir. Qısa bir müddət ərzində Türkiyədə və Azərbaycanda bizim birliyimizi
möhkəmləndirən çox mühüm addımlar atılmışdır. Belə ki, 2006-cı ildə Antalyada əvvəlcə
qurultay, daha sonra türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının zirvə görüşü, 2007-ci ilin mart ayında
Bakıda Azərbaycan və türk diasporları rəhbərlərinin I forumu, noyabrda isə türk dövlət və
cəmiyyətlərinin XI Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq qurultayı keçirilmişdir. Hamısında da
qarşıya bir məqsəd qoyulmuşdur – türk dünyası daha da mütəşəkkil olmalı, türk ölkələri bir-
birilə əlaqələrini və dünyadakı mövqelərini daha da möhkəmləndirməlidir. Türk dövlətlərinin
birliyi nə qədər möhkəm, nə qədər güclü olsa hər bir ölkə öz milli maraqlarını bir o qədər uğurla
müdafiə edə bilər.
Biz heç vaxt türk dünyasının iki dahi şəxsiyyətinin ayrı-ayrı vaxtlarda dedikləri sözləri
unutmamalıyıq. Ulu öndər Mustafa Kamal Atatürkün “Azərbaycanın kədəri bizim kədərimiz,
Azərbaycanın sevinci bizim sevincimizdir” fikri, ümummilli lider Heydər Əliyevin isə “Türkiyə
və Azərbaycan bir millət, iki dövlətdir” kəlamı bizim münasibətlərimizin təməl prinsipidir.
Türkiyə - Azərbaycan münasibətləri məhz bu əsasla qurulur və bu iki ölkənin uğurlu iş birliyi
bütün türk dünyasına öz müsbət təsirini göstərir. Yuxarıda qeyd etdiyim məşhur tarixi fikirlərdə
çöx böyük məna, çox böyük məhəbbət var. Bu iki qardaş ölkəni bir-birinə daha yaxınlaşdırır,
əlaqələrini gücləndirir.
Yeri gəlmişkən, diqqəti bir məqama da yönəltmək istərdim. Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi
formalaşmasında Türkiyənin rolu əvəzsizdir. Türkiyə Azərbaycanı müstəqil ölkə kimi tanıyan ilk
dövlət olmuşdur. Müstəqilliyimizin ilk illərində, ümumiyyətlə, bütün dövrlərdə xalqımız
Türkiyənin dəstəyini, qardaş köməyini hiss etmişdir. Bu dəstəyi, köməyi biz bu gün də hiss
edirik, sabah da belə olacağına şübhə yoxdur.
Azərbaycan və Türkiyə arasında əlaqələrin getdikcə güclənməsi ilə bağlı dövlət başçımız cənab
İlham Əliyev demişdir: “Bu gün qarşılıqlı fəaliyyət nəticəsində bizim gücümüz, Azərbaycanın
artan gücü eyni zamanda Türkiyəni də gücləndirir. Qarşılıqlı investisiyaların həcmi ildən-ilə
artır. Artıq Azərbaycan investisiyaları Türkiyəyə qoyulur, bunların həcmi milyardlarla ölçülür”.
Bu dostluq, qardaşlıq münasibətlərini, necə deyərlər, gözü götürməyən qüvvələr də var. Çox
böyük maliyyə inkanlarına malik olan erməni lobbisi və dünya ermənilərinin bizə qarşı
kampaniya aparmalarını buna misal göstərə bilərik. Erməni lobbisi bizə qarşı əsassız ittihamlar,
iddialar qaldırır. Biz onların, eləcə də himayədarlıqları ilə bəzi ölkələrin riyakar siyasətçilərinin
əsassız ittihamlarına qarşı öz həqiqətimizi qoymalıyıq. Çünki haqq-ədalət bizim tərəfimizdədir.
Bu barədə ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev çox haqlı olaraq qeyd etmişdir: “Erməni lobbisi
və Ermənistan 1915-ci ilin hadisələrinə görə Türkiyəni daim bütün ölkələrdə günahlandırmaq
istəyir. Bütün ölkələrin parlamentlərində qondarma “soyqırımı”nı tanıtdırmaq istəyir. Bu, böyük
erməni yalanıdır, böyük erməni təxribatıdır. Əslində ermənilər həmişə türklərə, azərbaycanlılara
qarşı soyqırımı siyasəti aparmışlar. Keçmiş tarixdə də belə olub, yaxın tarixdə də belə olubdur və
Xocalı soyqırımı bunun bariz nümunəsidir. Günahsız insanları, uşaqları, yaşlı qadınları qətlə
yetirmək soyqırım deyil, bəs nədir? Ancaq əfsuslar olsun ki, dünya birliyi bunu ya görmür, ya da
görmək istəmir, ermənilərin, erməni lobbisinin və dünya ermənilərinin uydurma “faktlar”ı
əsasında qərar qəbul edirlər. Biz buna qarşı öz siyasətimizi, həqiqətimizi, təbliğatımzı və
gücümüzü qoymalıyıq. Əlbəttə ki, həqiqəti çatdırmaq, təbliğ etmək, dütün dünyaya yaymaq
bizim işimizdir - dövlətlərin, diaspor təşkilatlarının, ümumiyyətlə, hər bir vətənpərvər insanın
işidir”. Dövlət başçımız cənab İlham Əliyevin bu sözləri bizim mərkəzin fəaliyyət prinsipinin
əsasıdır, proqramımızın ana xəttidir. Yəni hazırda mərkəzimiz öz işini bütün dünya türklərinin
birliyinə nail olmaq üzərində quraraq, bu məqsəd, bu məram uğrunda bir sıra tədbirlər həyata
keçirir.
Etiraf etməliyik ki, dünya türklərinin birliyi hələ arzuladığımız səviyyədə deyil. Bəlkə də, bunun
nəticəsidir ki, Dağlıq Qarabağ həqiqətlərini, Şimali Kipr türklərinin ədalət mücadiləsinə rəğmən
blokadaya məruz qalmalarını, Balkan yarımadasımda və ya müştərək coğrafiyamızın müxtəlif
bölgələrində yaşayan soydaşlarımızın sıxıntılarını dünya ictimaiyyətinə lazımınca çatdıra
bilmirik. Bu baxımdan da tariximizə, mədəniyyətimizə, inancımıza söykənərək türkdilli ölkələrin
potensialını hərəkətə gətirməliyik. “Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq
Mərkəzi”ni də məhz bu məsələləri hərtərəfli, vahid mövqedən yanaşaraq müzakirə etmək,
dəyərləndirmək üçün yaratmışıq.
Mərkəzimizin yaranması ilə bağlı təşəbbüsə təkan verən bir məqamı da sizlərin diqqətinə
çatdırmağı özümə borc bilirəm. 2006-cı ildə Türkiyənin Antalya şəhərində Türk Dövlət və
Cəmiyyətlərinin X Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Qurultayında Azərbaycan prezidenti cənab
İlham Əliyev çıxışı zamanı “Biz artıq hücuma keçməliyik” dedi. Prezident “biz” deyəndə bütün
türk dünyasını nəzərdə tuturdu. Bu sözlər xüsusən diaspor təşkilatlarına tuşlanmışdır. Prezidentin
çıxışı məni də ruhlandırırdı və bu gün biz artıq Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə
Nazirliyində rəsi qeydiyyatdan keçmiş beynəlxalq ictimai birlik kimi fəaliyyət göstəririk.
Mərkəzi yaratmaqda məqsədimiz təbliğat işlərini gücləndirmək, türkdilli ölkələrin üzləşdikləri
haqsızlıqları dünya birliyinin diqqətinə çatdırmağa yönəlib. Bunun üçün biz – türkdilli xalqlar
olaraq gücümüzü birləşdirməliyik. Ölkə başçımızın dediyi kimi, gücümüz birliyimizdədir. Biz nə
qədər güclü olsaq, bizim həqiqətimiz də bir o qədər üstün, tutarlı olacaqdır, bir o qədər də