7
Loyiha rahbari: institut rektori, i.f.d., M.E.Po‘latov
Taqrizchilar: i.f.d., prof. M.Q.Pardayev (SamISI)
i.f.n. D.K.Usmanova (SamDU)
Institut
Ilmiy Kengash
ida 2018 yil
26 – noyabr (bayon № 4)
muhokama
qilingan va chop etishga ruhsat
berilgan.
O‘quv qo‘llanma 610000 “Xizmat ko‘rsatish sohasi”
yo‘nalishilari namunaviy dasturi bo‘yicha tayyorlangan bo‘lib, ikki
bo‘limdan iborat. Birinchi bo‘limda
statistikaning predmeti, statistik
kuzatish, jamlash va guruhlash, mutloq, nisbiy va o‘rtacha miqdorlar,
dinamika qatorlari, iqtisodiy indekslar kabi nazariy mavzular
yoritilgan. Qo‘llanmaning ikkinchi bo‘limida
aholi va mehnat
resurslari, milliy boylik, milliy hisoblar tizimi, moliya-kredit tizimi,
aholi turmush darajasi kabi statistikaning
ijtimoiy-iqtisodiy
mavzulariga bag‘ishlangan. Qo‘llanma sodda va tushunarli tarzda,
misollar va savollar bilan to‘ldirilgan xolda yoritilgan.
O‘quv qo‘llanmadan statistika fani o‘qitiladiagn barcha yo‘nalish
talabalari va statistikaga qiziquvchilar foydalanishi mumkin.
Kafedraning 2018 yil 17- oktyabrdagi
3-yig‘ilishida muhokama qilingan
va chop etishga tavsiya etilgan.
© Samarqand,
SamISI, U. Hudayberdiev 2018.
8
KIRISH
Ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlar mamlakat va uning hududlarini
rivojlantirish, xo’jalik yurituvchi sub’ektlar
faoliyat natijalarini
o’rganish, aholining bandligi va turmush darajasini aniqlashda keng
qo’llanadi. Bunday ijtimoiy – iqtisodiy ko’rsatkichlar mohiyatini,
qanday hisoblanishini va mamlakat bo’yicha jamlanishini statistika
fanida o’rganiladi. Shuning uchun ham talabalar zamon talabiga javob
beradigan yetuk mutaxassislar bo’lib yetishlari uchun yetarli miqdorda
o’quv adabiyotlari bilan ta’minlangan bo’lishi lozim. Bu borada darslik,
o’quv qo’llanmalarining yetarli
miqdorda chop etilmasligi, ayniqsa
statistika fanidan uning nazariy asoslariga ko’proq ahamiyat berilib,
tarmoqlar,
xususan
xizmatlar
sohasi
statistikasi
bo’yicha
adabiyotlarning deyarli yo’qligi, ushbu o’quv qo’llanmaning zarurligini
taqozo etadi. Bozor munosabatlari sharoitida xizmatlar turlari ko’payib,
yuqori su’ratlar bilan rivojlanib borayotgan iqtisodiyotning salmoqli
tarmog’iga aylanib bormoqda.
O’quv qo’llanma namunaviy dastur asosida yozilgan bo’lib, ikki
bo’limdan iborat. Qo’llanmaning birinchi bo’limi statistikaning nazariy
asoslariga bag’ishlangan. Unda statistikaning
predmeti mohiyati,
statistic kuzatish, ma’lumotlarni jamlash va guruhlash; mutloq, nisbiy
va o’rtacha miqdorlar, hodisalarning o’zaro korrelyatsion bog’lanishi,
ularning davr mobaynida dinamik o’zgarishi, iqtisodiy indeks kabi
usullar sodda va tushunarli tarzda yoritilgan. O’quv qo’llanmaning
ikkinchi bo’limi, ijtimoiy – iqtisodiy statistika masalalari; aholi soni va
mehnat resurslari, milliy boylik va makroiqtisodiy ko’rsatkichlar,
9
moliya – kredit tizimi hamda aholi turmush
darajasini ifodalovchi
ko’rsatkichlar mohiyatlarini yoritishga bag’ishlangan.
Qo’llanmaning alohida bobida xizmatlar ko’rsatish sohasi: savdo
va ovqatlanish, transport, sug’urta va turizm xizmatlari asosiy iqtisodiy
ko’rsatkichlarning mohiyatini, ularning o’ziga xos xususiyatlarini
yoritishga qaratilgan. Bu masalalar mamlakatning keyingi davrdagi
statistik raqamlari bilan to’ldirilgan
holda tushuntirilib, izohlanib
berilganligi, talabalarning nazariy va amaliy ahamiyatga molik
bilimlarini mustahkamlashga yordam beradi. Har bir bobda tayanch
iboralar, o’z – o’zini nazorat qilish uchun savollar va testlar berilgan.
Ular talabalarning mavzularni yaxshi o’zlashtirishiga ko’mak beradi.
Ushbu o‘quv qo‘llanmadan statistika fani o‘qitiladigan
barcha
yo‘nalish talabalari va unga qiziquvchilar foydalanishi mumkin.
O’quv qo’llanmada kamchiliklar, noaniqliklar bo’lishi mumkin.
Ular bo’yicha qilingan taklif va maslahatlarni muallif bajonidil qabul
qiladi. O’quv qo’llanma muallifi taqrizchilarga va uni nashrga
tayyorlashda
ko’maklashganlarning
barchasiga
chuqur
minnatdorchiligini bildiradi.