Sanoat korxonalarining barchasida bugungi kunda texnologik jarayonlarning

III-bob bo‘yicha umumiy xulosalar 
Hozirgi zamonaviy fan-texnika sohasi va ishlab chiqarish sanoatida
qo‘llaniladigan o‘lchash asboblarining ko‘plab turlari mavjud. O‘lchash asboblari 
o‘lchash ma’lumoti signalini kuzatuvchi, ya’ni o‘lchashlarni amalga oshirayotgan 
shaxs – operator tushunadigan va bevosita o‘qiy oladigan tarzda hosil qilib 
beradigan o‘lchash vositalaridir. O‘lchash asboblari qo‘llanilish sohasi, vazifasi, 
tuzilishi, ishlash prinsipi, o‘lchash ma’lumoti signalini qayd etish usuli va boshqa 
xususiyatlariga qarab guruhlarga va turlarga ajratiladi. Biz ushbu bobda o‘lchash 
asboblarining turlari va ularning tuzilishi, ishlash prinsipi, qo‘llanilish sohasi, 
aniqlik klasslari haqida ma’lumotlarni berib o‘tishga harakat qildik. 
Ushbu bobda turli fizik kattaliklarni, jumladan, uzunlik, massa, temperatura, 
bosim, elektr kattaliklarni va boshqa kattaliklarni o‘lchash uchun qo‘llaniladigan 
turli o‘lchash asboblari haqida qisqacha tushunchalar berib o‘tilgan.
Tayanch iboralar: 
O‘lchash vositalarning aniqlik klassi, universal o‘lchash 
vositalari, shtangenasboblar, shtangensirkul, shtangenchuqurlik o‘lchagichlar, 
shtangenreysmas, mikrometr, mikrometrik chuqurlik o‘lchagichi, pishangli 
(richagli) mikrometr, sanash qurilmali skobalar, raqamli elktron mikrometr, o‘lchash 
kallaklari, pishang-tishli indikatorlar, ko‘p aylanishli kallaklar, prujinali o‘lchash 
kallaklari, mikrokator, optikator, mikator, minikator, ich o‘lchagich, milli sanash 
kallakli ich o‘lchagichi, soqqali ich o‘lchagichlari, optik-mexanikaviy o‘lchash 
vositalari, optimetr, universal o‘lchash mikroskoplari, tarozi, mexanik tarozilar,
laboratoriya tarozilari, texnologik tarozilar, termometr, pirometr, kengayish 
termometrlari, manometrik termometrlar, termoelektr termometrlar, qarshilik 
termometrlari, nurlanish termometrlari, bimetall termometrlar, dilatometrik 
termometrlar, elektron termometrlar, temperatura signalizatorlari, manometr, 

---

224 
barometr, 
vakuummetr, 
manovakuummetr, 
naporometr, 
tyagometr, 
tyagonaporometr, differensial manometr, deformatsion manometrlar, elektr 
manometrlar, 
sig‘imli 
manometr, qarshilik manometrlari, pezoelektrik 
manometrlar, bosim signalizatorlari, sarf o‘lchagichlar, sath o‘lchagichlar, sath 
signalizatori, analizator, zichlik o‘lchagichlar, kapillyar viskozimetrlar, psixrometr,
o‘lchash mashinasi, elektromexanik analog o‘lchash asboblari, magnitoelektrik 
o‘lchash asboblari, elektromagnit o‘lchash asboblari, elektrostarik o‘lchash 
asboblari, elektrodinamik o‘lchash asboblari, ferrodinamik o‘lchash asboblari,
induksion o‘lchash asboblari.