Sanoq sistеmalari: Sanoq sistеmasi tushunchasi. Pozitsion va nopozitsion sanoq sistеmalari. O`nli pozitsion sanoq sistеmasini targ`ib qilishda M. Xorazmiyning ro’li. O`nli pozitsion sanoq sistеmasida sonlarning yozilishi va o`qilishi

Sanoq sistеmalari: Sanoq sistеmasi tushunchasi. Pozitsion va nopozitsion sanoq sistеmalari. O`nli pozitsion sanoq sistеmasini targ`ib qilishda M.Xorazmiyning ro’li. O`nli pozitsion sanoq sistеmasida sonlarning yozilishi va o`qilishi.

Ma’ruza mashg’ulotining rejasi:

• Sanoq sistemasi haqida tushuncha.
• Pozitsion va nopozitsion sanoq sistemalari.
• O’nlik sanoq sistemasida son yozuvi.
• O’nlik sanoq sistemasida sonlarni taqqoslash

 

Sanoq sistemalari haqida tushuncha. Insoniyat paydo bo’lib, madaniyat darajasi ancha yuqori bo’lgan davrdan boshlab yozuv paydo bo’lgan. Bunda dastlab nima haqida gap yuritilayotgan bo’lsa, shu narsa yoki tushunchaning tasvirini beradigan rasmlardan foydalanilgan. Keyinchalik rasmlar o’rniga maxsus belgilar va nihoyat asta-sekinlik bilan harflar, so’ng raqamlar paydo bo’lgan. Avvaliga sonlar chiziqchalar yoki tugunchalar yordamida belgilangan. So’ng ko’p miqdordagi belgilarni guruhlash ehtiyoji tug’ilgan. Odamlar qo’lllaridagi barmoqlari yordamida sanaganlari uchun belgilar 10 talab, ba’zan 20 talab (oyoq va qo’ldagi barmoqlarning soniga ko’ra) guruhlangan va bu guruhlar alohida belgi bilan belgilangan. Shu tariqa har bir xalqning sonlarni yozish uchun o’z sanoq sistemasi vujudga kelgan. Sanoq sistemasi deb, sonlarni yozish, o’qish va ular ustida amal bajarish usuliga aytiladi.

• Sanoq sistemalari haqida tushuncha. Insoniyat paydo bo’lib, madaniyat darajasi ancha yuqori bo’lgan davrdan boshlab yozuv paydo bo’lgan. Bunda dastlab nima haqida gap yuritilayotgan bo’lsa, shu narsa yoki tushunchaning tasvirini beradigan rasmlardan foydalanilgan. Keyinchalik rasmlar o’rniga maxsus belgilar va nihoyat asta-sekinlik bilan harflar, so’ng raqamlar paydo bo’lgan. Avvaliga sonlar chiziqchalar yoki tugunchalar yordamida belgilangan. So’ng ko’p miqdordagi belgilarni guruhlash ehtiyoji tug’ilgan. Odamlar qo’lllaridagi barmoqlari yordamida sanaganlari uchun belgilar 10 talab, ba’zan 20 talab (oyoq va qo’ldagi barmoqlarning soniga ko’ra) guruhlangan va bu guruhlar alohida belgi bilan belgilangan. Shu tariqa har bir xalqning sonlarni yozish uchun o’z sanoq sistemasi vujudga kelgan. Sanoq sistemasi deb, sonlarni yozish, o’qish va ular ustida amal bajarish usuliga aytiladi.