Sławomir Łodziński Zakład Socjologii Ogólnej Instytut Socjologii UW Charakter socjologii i historyczne warunki jej powstania (WDS 2008/2009 nr 2)
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 Jeszcze raz przykład „turystyki” - ujęcie socjologiczne (cechy): - sondaż „Wyjazdy na wypoczynek w latach 1992- 2007”, CBOS, Warszawa, grudzień 2007;
- czy tak banalna rzecz może być przedmiotem zainteresowań naukowych?;
- turystyka (forma czynnego wypoczynku poza miejscem stałego zamieszkania) - problemy definicyjne;
turystyka jako zjawisko społeczne (właściwości) – jest ona: - sposobem spędzania czasu wolnego i ważnym przejawem „nowoczesności” (prestiż);
- gałęzią przemysłu, poddawaną procesom rynkowym (podaży i popytu);
- zróżnicowaną historycznie i społecznie (różni się w zależności od klasy społecznej, płci i pokolenia).
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 perspektywy badawcze turystyki: - założenia o historycznej zmianie „indywidualnego podróżnika” w „masowego turystę” oraz to, że turystyka jest dla niektórych nie tylko samą „zabawą i przyjemnością”?:
- turystyka jako współczesna forma poszukiwania „sacrum”;
- turystyka jako „wyobrażeniowy hedonizm” (przejaw nowoczesnego konsumeryzmu);
- globalizacja turystyki (globalizacja doświadczenia turystycznego);
- turystyka i wypoczynek (spojrzenie na wyniki CBOS-u);
turystyka a socjologia (1840 r., I połowa XIX wieku).
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 2. Powstanie socjologii - rola „klasyków” (i klasycznych teorii socjologicznych) w socjologii - „nauka, która się boi zapomnieć swoich twórców, jest zgubiona” (Alfred N. Whitehead, 1917 r.); wprowadzenie nazwy „socjologia” do publicznego obiegu: - August Comte (1798-1857):
- socjologia: socius i logos - „Socjologia ... to pojęcie, które wynalazłem na określenie fizyki społecznej” (1830-1842);
- twierdzenie ”wiedzieć, przewidywać, kontrolować” (1838/1839);
- metody badawcze: obserwacja, eksperyment, porównanie i metoda historyczna (jako czwarta, dodatkowa?);
- statyka i dynamika społeczna (dzisiaj mówimy struktura społeczna i zmiana społeczna)
- socjologia a filozofia pozytywna - reguły postępowania: badać fakty, szukać związków między nimi, ustalać prawa ogólne;
- socjologia Comte’a: „makro”, dynamiczna, związana z praktyką.
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 3. Narodziny socjologii (przełom XVIII – XIX wieku):dlaczego zrodziła się „naukowa” refleksja nad społeczeństwem? - czynniki:- rewolucje polityczne (zmiana relacji między państwem i społeczeństwem – państwo, obywatel, wybory, pojawienie się „porządku społecznego”);
- rewolucja przemysłowa (wolny rynek, industrializacja, konieczność „pracy”) i konflikty społeczne (klasowe);
- socjalizm i pojawienie się kwestii socjalnych (potrzeba ich rozwiązań);
- urbanizacja (miasto jako „laboratorium społeczne”);
- wpływ Oświecenie („rozum” i badania empiryczne, potrzeba bardziej racjonalnego świata);
- rozwój nauki i zmiana postaw wobec religii;
- kwestia feminizmu.
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 4. Przed-socjologiczna wiedza o społeczeństwie (stanowiła ona część refleksji filozoficznej): normatywna (jak być powinno, a nie jak jest?); woluntarystyczna (kto jest odpowiedzialny za życie społeczne? - władca, Opatrzność, ludzie itp.); głównym sprawcą zdarzeń jest władza (państwo). 5. Inny obraz wiedzy społecznej – „wiedza potoczna”: - ma charakter „naturalny” i spontaniczny (przysłowia);
- wartościująca (wiedza „gorąca”);
- dychotomiczne ujęcia i pochopność uogólnień;
- stereotypowość;
- znaczenie „wiedzy potocznej” dla socjologii (i socjologa).
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 (cdn. p. 5) socjologia wobec wiedzy potocznej różni się użyciem: metod badawczych – nacisk na: - określenie problemu badawczego;
- zbieranie danych według uznanych reguł (warsztat socjologiczny);
- odróżnianie „domysłów” od „faktów”.
używanie języka pojęciowego (języka nauki); stawianie pytań badawczych i prób odpowiedzenia na nie w sposób systematyczny: jak jest „naprawdę”?; dlaczego tak jest?; co należy robić, aby zmienić daną sytuację? itp.
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 6. Socjologia jako „nowa nauka z długą przeszłością”: postępowanie w ramach socjologii opiera się uznanych regułach (metodologia i warsztat); neutralność i powstrzymanie się od wartościowania („głębszy” ogląd rzeczywistości w terminach ogólnych); problemy wiedzy socjologicznej: - brak kumulacji osiągnięć poznawczych; - „niedojrzałość” wiedzy socjologicznej.
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 7. „Naukowość” socjologii - czy socjologia jest rzeczywiście „gorsza” od innych dyscyplin naukowych? - kryteria porównania: niezmienność obserwacji (brak); obiektywność obserwacji i wyjaśnień (bezstronność); sprawdzalność hipotez (trudności w eksperymentach); dokładność wyników; mierzalność zjawisk („znaczenie” faktów społecznych); stałe liczbowe (brak); przewidywalność przyszłych wydarzeń; dystans od potocznego doświadczenia.
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 8. Socjologia jako jedna z nauk społecznych: historia: - nauki nomotetyczne i idiograficzne;
- socjologia historyczna/historia społeczna;
antropologia: psychologia (psychologia społeczna); ekonomia: - kwestie „kosztów” i „zysków” w zachowaniach ekonomicznych, kategorie „racjonalności”, „wymiany”, „kapitału” w socjologii (socjologia ekonomiczna);
nauki polityczne: władza/państwo, prawo (socjologia polityki) - inne nauki: matematyka, socjobiologia itp.
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 (cdn. p. 8) pytanie o swoistość socjologii? - gdzie (w jakim kraju) i jaka socjologia jest uprawiana?: - żadna z dyscyplin nauk społecznych nie jest jednolita - „płynne” granice między nimi (zaleta czy wady?);
- znaczenie specjalizacji w nauce;
- wpływ instytucjonalizacji socjologii – znaczenie historii tej dyscypliny w danym kraju oraz jej tradycje „narodowe”:
- USA - Chicago (1892 r.);
- Polska:
- 1919/1920 (L. Petrażycki na UW);
- 1920 r. (F. Znaniecki w Poznaniu).
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 9. Metodologia i narzędzia badawcze w socjologii - „w terenie, archiwum i w laboratorium”: „w terenie”: - badania ankietowe (badania sondażowe);
- wywiady socjologiczne (pogłębione);
- obserwacja;
- badania biograficzne (historia życia).
„w archiwum”: - dane urzędowe (statystyki, spisy ludności, oficjalne raporty);
- publikacje (prasa, literatura piękna, podręczniki szkolne);
- blogi internetowe (skrót od Weblog);
- dokumenty osobiste (listy, pamiętniki, autobiografie);
- analizy historyczne (źródła).
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 (cdn.9.) Metodologia i narzędzia badawcze (cdn.): „w laboratorium” - eksperyment; ujęcia porównawcze (międzynarodowe); ważne kwestie: - podział na metody ilościowe i jakościowe;
- te same dane mogą być analizowane przy użyciu różnych metod:
- metoda „triangulacji”;
- teoria „ugruntowana”.
- pluralizm metod badawczych;
- ”jakość” wyników (uzyskanych danych, ich regularności itp.).
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 10. Nauka socjologii jako kształtowanie „wyobraźni socjologicznej”: Charles Wright Mills (1917 - 1963 ): - „wyobraźnia socjologiczna” to sztuka powiązania biografii, społeczeństwa i jego historii – jej zasady:
- zjawiska społeczne jako efekt działań ludzi i zbiorowości społecznych (aktywizm);
- świadomość zróżnicowanych zasobów i barier działania wyznacza szanse ich działania;
- wpływ dziedzictwa przeszłości (tradycja);
- postrzeganie zjawisk społecznych w ich ciągłej zmienności;
- akceptacja dla różnorodności form życia społecznego.
Wykład nr 2 WDS 2008/2009 11. Publiczne znaczenie socjologii - co może dać nam socjologia?: - rola edukacyjna i instrumentalna (czy istnieje rynek usług socjologicznych?);
- badanie rynku (rynków?): pracy, reklamy, potrzeb konsumpcyjnych etc..;
- zwiększa wrażliwość społeczną i daje szerszy ogląd życia społecznego;
- umożliwia lepsze porozumienie z innymi ludźmi;
- znaczenie dla życia publicznego.
Dostları ilə paylaş: |
