ŞƏ r q -q o r b

çörok bişirmoyi, cv tikməyi  və ya tikiş tikmoyi  bacaran adamın  hor 
ycrdə  vo  homişo  birinci  olması  şort  dcyildir,  amma  pocziyada  iş 
özgo  cürdür  v ə  bizim  m oqsədim iz  do  clo  sizi  başa  salmaqdır  ki, 
pocziyada  babatlıq  h əm işə  istcdadsızlığın  sinonim idir,  soyuq 
qafiyopərdaz -  hom işə  pis şairdir.
4.  Pcnşcniə  Buayycnin  şairliyi  arasında  fərq  yoxdur.  Rampal, 
M cnardycr, M anyon, Suc, Korbcn, Lam orlycr kimi şairiorin əsərlo - 
rini  isə hcç oxumağına doym əz.  Tolxok öz m onasız sözlori  ilo,  hcç 
olmazsa,  bəzən  adamı  güldürür,  qafıyəpərdazhqla  moşğul  olanın 
soyuq misraları  iso adamı darıxdırıb təngo gətirir. Bcrjcrakın gülüşü 
m ənim   üçün  M otcnin  adama mürgü gətiron  buz kimi  soyuq cofon- 
giyatından daha  xoş  vo ozizdir.
5.  Y an-yöronizdə  qaynaşan  vo  bir  ağızdan  qışqtrıb  “ Ncco  də 
moftun  cdir!  Lap  anadangəlm o  dahidir!”  dcyən  yaİançı  porəstiş- 
karların  yaltaq  toriflorino  inanmayın.  Bozən  bclo  olur  ki,  şcri 
dinləyondo  qulağım ıza  xoş  golir,  am m a  həm in  şcri  özüm üz 
oxuyanda  içindon  yüzlorlə  səhv  tapırıq.  Buna  misal  da  göstəro 
bilorəm :  şair  Q om bonu  bizdo  təriflo y ird ilər,  am m a  onun 
yazdıqlarım  indi  dükanda  toz basmışdır.
6.  Ö zgəlorin  m ülahizəsini  dinloyib  fıkirlorini  öyronm oyo 
çalışın:  çünki  on  yüngül  adam  da  bozon  ağıllı  moslohot vcro  bilər. 
Yox,  ogor  gözləm odiyiniz  halda,  qofloton  tobə  gəlib  şcir  yazırsı- 
nızsa, onu  hamıya oxum ağa tolosmoyin.  Özünün pis şcirlorini golib 
kcçən cam aata oxuyan axmaqları  toqlid ctm əyin, bclə axm aqlar şeir 
oxuyanda  cam aat  onun  olindən  qurtarm aq  üçün  m obədo  qaçıb 
gedir,  lakin  bu  şairin  şcir  porisi  cam aata  orada  da  aman  vcrmir. 
Yadınızda  saxlayın,  təkrar  cdirom:  ağlı  başında  olan,  dorrakoli 
adam ların  loyaqotli  m o slohətlərinə  vo  dolillərino  qulaq  asın, 
cahillərin  söylodiyi  m ülahizələr iso  qətiyyon  sizi  qorxutmasın.
7.  Bozon bclo olur ki, axmaq bir adam  özünü alim  kimi  göstorir, 
gözol  yaradıcılıq  m əhsulu  olan  osordoki  obrazları  v ə  parlaq 
ifadolori  istədiyi  kimi  vurub  dağıdır.  Siz  bclosino  qotiyyon  cavab 
vcrib  dcmoyin  ki,  onun  gotirdiyi  sübutlara  nifrət  cdirsiniz,  siz  ona 
dcm əyin  ki,  onun  sözlərino  əhəm iyyət  vcrmirsiz,  dcmoyin  ki,  o 
özünü  yuxarı  tutur,  lovğalanır,  sczici  bir  so rraf sayır.  Siz  ona  bclə 
dcsoniz,  bütün  bunların  hamısı  hodor  gcdor.  On  yaxşısı  budur  ki, 
bcləsinin  m əsləhotlorino  fikir vcrm oyin,  laqcyd  yanaşın,  yox,  ə g ər 
siz  bclə  adam ın  m osləhotlorino  qulaq  assanız,  minmiş  olduğunuz 
gəm i  dcşilor,  su  verər.
8.  Sizi  tonqid cdon  adam  gərək ağılh  vo  nəcib,  hor cür paxıllıq 
hissindən  azad,  dorin  və hor şcydon  baş çıxardan adam  olsun:  bclo 
olarsa,  tonqidçi  sizin  əsərinizdə  elo  qüsurlar tapıb  göstorə  bilər ki, 
hotta siz özünüz də o qüsurları öz-özünüzdon  bolkə do  gizlotməyə 
çalışardımz.  Tənqidçi  o saat  osordəki  gülməli  dolaşıqlığı  holl  cdər, 
sizdo ümid  hissi omolo  gotirər, bütün  şübholorinizi  dağıdar vo sizo 
izah  edər  ki,  yaradıcılıq  təbi  goləndo  ilham  insanın  qəlbinə  hakim 
olur,  insanın  ağlını  da  qanadlandırır,  yazm aq  qaydalarınm  
buxovlarını  c əs a rə tlə   v ə  qoti  surotdo  sındırıb  konara  atır, 
poeziyanın  üfüqlərini  gcnişlondirmoyi  bacarır.
9.  Lakin  toossüf ki,  bu  cür  tonqidçilor bizdo,  dcmok  olar  ki,  hcç 
yoxdur; bəzon ən moşhur şair, görürsən ki, cofongiyat yazır, tonqidçi 
isə beləsini qızğın tənqid cdir, lakin oslindo, o, bu şcri lıcç forqləndiro 
bilmir, çünki bclo  tənqidçi  Vcrgilini Lukandan ayırmağı da bacarmır.
10.  İstəyirsinizmi  ki,  yüksok cəmiyyotdo  sizi  bütünlüklo  toqdir 
etsinlər? Əgor istoyirsinizso, mon sizə dostcasına bir moslohot vcro 
bilərəm :  çalışın  elə  cdin  ki,  canlı  vo  oynaq  şcirlo  müdrikliyi  öyrə- 
din, çalışın  ki,  faydalı  əlanla xoşagoloni  bir-birino qovuşdura  bilo- 
siniz. Yadda saxlayın ki, oxucular boş vo m ənasız quraşdırmalardan 
hom işo  qaçıb  yaxa  qurtarmağa,  əylondirici  şcydən  do  həmişo  ağıl 
vo  zoka üçün  qida alm ağa çalışırlar.
11.  Qoy  sizin  yazdığınız  osərdə  gözəl  bir  qolbin  döyünlüsü 
duyulsun, osərinizdo pis  fıkirlorə vo nalayiq sözlorə ycr vcrilmosin: 
hor kos öz osorindo oxlaq və namusa utanmadan xoyanot cdirsə, lıor 
kəs  bizə  pozğunluğu colbcdici  vo  xoşagolon  oziz  bir şcy  kimi  tos- 
vir cdirsə,  bclə  adam lar kəskin  vo  sərt mühakimoyə  layiqdir.
12.  Lakin  mon  bu  sözləri  deyorkon  qotiyyon  əlimi  o  cahillorə 
to ro f uzatm aram  ki, onlar öz axmaqlıqları  üzündon  bir ağızdan qış- 
qırır  və  dcyirior  ki,  şeirdon  və  nəsrdon  hor  cür  məhobboti  qovub 
çıxarmaq,  səhnodə  iso  yalnız  darıxdırıcı  və  insana  miirgü  gotiron 
ohvalatları göstorm ok lazımdır. Bclo adam lar Rodriqo ilo Ximcnanı 
naqabil duyğular oyatdıqlanna görə söyür və danlayırlar,  lakin hissi 
azışm alar haqqında yüksək vo nocib bir dillo aparılan poctik  söhbot 
adam da  pis  fikirlor oyada  bilməz!  Mon  insanı  moftıın  cdon  Dido- 
nanın  günahlarını  tokdir  cdirom,  horçond  ki,  onun  çokdiyi  ahlar, 
kcçirdiyi  ozablar  moni  hoyocanlandırır  və  göz  yaşı  tökməyo  m oc- 
bur edir.
31

---

13.  Məhobbot haqqında yüksok vo tomiz bir üslubda yazan  şairin 
osori hcç bir zaman bizim qanımızı cuşa gotirib, bizdo loyaqotsiz hiss- 
lor doğurmur, hcç bir zaman bizdo cinayoto apanb çıxara bilocok, bizi 
mohv cdo bilocok duyğular oyatmır. Elo buna göro də qoy xcyirxahlıq 
sizin  üçün  hor  şcydon  qiymotli  vo  oziz  olsun.  Çünki  ağıl  aydın  vo 
dorin olanda belo ruhun vo qolbin pozğunluğu sətirlor arasında m üt- 
loq  görünmolidir!
14.  İnsanın  qolbini  didib  dağıdan  paxıllıq  hissindon  homişo 
uzağa qaçın.  İstcdadı  olan şair hcç  bir zaman  başqasına hosod apar- 
maz,  heç  bir  zaman  paxıliıq  hissini  öz  astanasına  yaxın  buraxa  bil- 
moz.  Yalnız ortabab istcdada malik olan adamlar paxıllıq hissino tutu- 
lurlar,  yalnız  bclo  adamlar  dünyada  istedadlı  olan  hor  şeyi  özlorinə 
düşmon hesab edirlər, belo adam lar saray əhli  içorisində qeybət q ır- 
m aqla  moşğul  olurlar,  çalışırlar  ki,  camaatın  arasında  hamıdan  uca 
görünsünlər; onlar dahi adam lara böhtan dcyib ləkoləyirlər ki, özlə- 
rini həm in dahilərlo b irc ə rg ə d ə  tutub m üqayisə etsinlər.  Biz heç bir 
zaman  namusu  və  ləyaqoti  unudub,  torifləro vo  mükafatlara  uyaraq 
özümüzü belo  alçaq hisslərlo  lokoləmərik.
15.  Siz  hcç  bir  zam an  clo  etmoyin  ki,  hor  şcyi  unudub,  yalnız 
şcrin  misralan arasmda qurdalanasınız:  unutmayın ki, şair kitabqurdu 
dcyildir,  şair -  canlı  insandır.  Siz öz  istcdadlı  şerinizlə  bizi  m əftun 
ctm oyo  çalışın,  çalışın  ki,  cəm iyyət içində gülünc vəziyyoto  düşüb 
bum unun  ucundan  irəlini  görm oyon  adam lara oxşam ayasm ız.
16. E y şeir pərisinin gözəl şagirdləri!  Qoy sizi heç bir zam an pul 
vo  qızıl  dcyil,  əksino,  şöhrot  vo  foxri  hörm ət  özünə  colb  ctsin. 
Əlbotto,  siz  uzun  m üddot  zohmot  çokib  şcir  yazandan  sonra  onun 
gəlirindən  m ükafat aia  bilorsiniz,  bu  sizin  üçün  ayıb  dcyildir,  lakin 
monim  nifrot  etdiyim   o  şairlordir ki,  onlar həqiqi  şair şöhrotino  vo 
fəxri  hörm otə  soyuq  yanaşır,  şcirdən  yalnız  golir  gözloyir!  Belo 
şairlor  özlorini  naşirlorə  xidm ot  ctm oyo  m əcbur  cdir  vo  tamaha 
uyub hoqiqi  ilhamı  şərəfsiz bir voziyyətə  salırlar.
17.  Bir zam anlar bizim  ağlım ız holo yatmışdı, hafızəm iz dil b il- 
mirdi,  o  zam an  holo  insanlar  birgə  yaşamaq  üçün  hcç  bir  qayda- 
qanun  çıxartm am ışdılar, hamı  m cşəlordə  təkbaşına gozib dolanırdı, 
qobilolər  güc  vo  zorakılığı  qanun  sayır,  başqa  adam ları  öldürmoyi 
haqlı  iş  hcsab  edirdilor.  Lakin  budur,  başqa  bir  zam an  gəlib  çıxdı. 
Söz  vo  kolam lar  ucadan  soslondi,  bütün  gözol  qanunların  osası
32
qoyuldu,  m cşolordo  tokbaşma  gozib  dolananlar  bu  qanunların 
gücünə  bir ycro yığışıb  birloşdi,  comiyyot  yarandı,  insanlar çiçokli 
vo  güllü  vaholordo  gözol  şohorlor  tikdilor,  çayların  üzorindon 
m əharətlo  gözəl  körpülor  saldılar,  sahilloro  bondlor  çokdilor,  o 
zamandan  başlayaraq  cinayot  qanunla  cozalandı.  Dcyirlor ki,  insan 
hoyatının  bu  cür  doyişmosindo  şcir  mühüm  amil  olmuş  vo  biz  bu 
doyişiklik üçün şero borcluyuq!  Görünür ki, belodir.  Elo buna  göro 
do,  köhnə  bir  rovayotdo  deyildiyi  kimi,  Frakiyanın  polonglori 
sakitloşmiş  vo  qorxa-qorxa  gcdib  malını  oxuyan  Orfcyin  ayaqları 
altında sorilib yatmışlar; clo buna görodir ki,  Fiv şohorinin divarları 
yalnız 
A m fıonun  çaldığı 
liranın 
sodaları 
altında  tikilib 
yüksolmişdir.  Boli,  bclodir,  şcrin  üzorino  çox  qoribo  vo  gözol 
vozifəlor  düşmüşdür!  Dünyadakı  insanlara  golocoyi  xobor  vcron 
allahlar hom işə  şeirlo  danışmışlar,  hoyocaıılı  kütloyo  Fcb  allahının 
sərt  və  qəzobli  hökmlərini  çatdıran  kahinlor  do  homişo  şcirlo 
danışmışlar.  Qodim  zomanonin  böyük  vo  moşhur  qohromanlarını 
Hom cr  şcirlo  toronnüm  ctmiş  və  onların  qolbi  do  igidlik  vo 
qorxm azlıq  hissini  şcirlo  alovlandırmışdır;  şair  l lcsiod  iso  zomilori 
becormoyi,  tonbol  torpaqdan  taxıl  almağın  qaydalarını  insanlara 
şcirlo öyrotmişdir.  Bcloliklo, şairlorin sözündo homişo müdrik ağlııı 
səsi  eşidilmiş,  insanlar  iso  lıəm işə  şairlorin  nocib  vo  xcyirxah 
m osləhətlorino  qulaq  asmış,  pocziyanın  şirin  vo  axıcı  lozzəti 
ürokləri  fəth  ctmişdir.
18.  Elə  buna  görodir ki,  qodim  Elladada  yunanlar  şeir vo  sonot 
porilorini  ilahiloşdirmiş,  onlann  sonəto  göstordiyi  qayğıya  hörmol 
olamoti  olaraq  gözol  m əbodlor  tikmişlər,  bu  mobodlorin  moqsodi 
iso o  idi ki, şcir vo sonot çiçoklonsin vo bütün  insanlar üçiin  faydalı 
olsun.
19.  Lakin  zomanə  doyişdi,  kodorli  vo acı  bir dövr goldi,  Pamas 
öz gözol vo nocib simasını  itirdi.  Bütüıı  iyronc qüsurların anası olan 
qudurğan  tamah  hissi  insanlann  qolbino  vo  şcro  do  öz  möhıirünü 
vurdu,  şairlər  öz  xcyirlori  üçün  yalan  sözlor  qoşmağa  başladılar, 
hamı  utanm adan  sözlo, şeirlo alvcr ctmoyo başladı.
20.  Siz bu  cür alçaq  vo  rozil  chtiraslara  nifrot  ctmolisiniz.  Yox, 
ogor qızıl əldə etm ək hissi sizo qalib golmişdirso, siz hcç bir zanıan 
bu hiss ümmanının dalğalarına uyub şimikloşmoyin.  yadda saxlayın 
ki, var-dövlot özüno başqa sahillordo cv tikir. Noğmokar olan şairloro 
və qohromanlara iso Apollon şöhrot vo obodiyyot çolongi boxş edir.
33

---