yırğalanmaqdan qalır. Traktorlar ağzmadok dolu kisolor yüklonmiş
ycdoklori gurultu sala-sala yollarla dartıb aparırlar, kisolorin
üstündo yorulub oldon-ayaqdan düşmüş adam lar mürgü döyürlor...
Eh, geriyo qayıdanda yol da qurtarmaq bilmir! Çox vaxt fcrmaya
qaranlıq çökondon sonra qayıdıb golirlor. Lakin bu holo işin hamısı
dcyildir: kisolori düşürmok, anbara boşaltmaq gorokdir. Onbaşıların
vo malikano müdirinin çığır-bağırı, söyüşlori altında bunları dofo-
lorlo, ta hcsab düz golincoyodok saymaq lazımdır... M ogor elo vaxt
olubmu ki, onlar kisolorin ağırlığı altında nofoslori kosilondo şika-
yot etsinlor? Axı bclo qızğın günlor üçün onlara başqa adi günlor-
doki qodor haqq vcrilir.
Qoca Salah bütün bu lövholori tosovvüründo canlandıra-can-
landıra inandırıcı vo odalotli sözlor arayıb axtarırdı. Lakin toossüf
ki, o yaxşı danışmağı bacarmırdı. O bclo dcyo bilordi: “Axı son heç
vaxt bireo dofo do olsun monim haqqımı bir qopik do artırmamısan.
Malbuki on bcş ildir geco-gündüz sono inam vo sodaqotlo xidmot
cdirom... Qışda soyuqdan mohv olmamaq üçün monim uşaqlarım
sonin tayalarından quru ot oğurlamağa m ocbur olurlar, holo buna
göro son bizo nifrot do edirson...”
- Susursan, ho? - deyo ağa qalib görkomi ilo bildirdi.
- Boli, susuram, - deyə Salah cavab verdi. - Susuram...
Laqeyd, hovəssiz bir görkom lo o, nozorlorini uzaqlara dikdi,
yolda iki qara nöqtonin böyüdüyü, todricon iki adamın mindiyi
ulağa vo oynino oba gcymiş orob kişiyo çcvrildiyini m üşahido ctdi.
Ona elo goldi ki, ağa oğlunun sarımtıl gödokcosini tanıyıb. Aneaq
dinmodi, çünki bu işin ona doxli yox idi.
* * *
Elo bu vaxt Reno qıc olmuş olini (o, bu oli ilo Homidi voziyyo-
tini doyişm odon xeyli saxlam ışdı) ycllodi, küloklo işloyon stansi-
yanın diroyinin lap başında enlikürok atasının tanış simasım scçdi.
Reno çox istoyirdi ki, atası onu görsün. Bu, sonrakı sorğu-sualdan
onun canını qurtarardı. Lakin atası arxası onlara to ro f dayanmışdı.
- Atam diroyin başındadır! - dcyo Rcno ağzını, hordon gözlorini
aralayıb baxan vo z o if-zo if inloyon Momidin qulağına tutub qışqırdı.
- Bizim boxtim iz gotirdi, - dcyo balaca çoban yenidon huşunu
itirorok, dodağının altm da pıçıldadı.
400
Hasar onları diroyin üstündo duran adamdan gizlotdi. İtlor lıürə-
hüro üstlorino cumdular.
- Bu golon kimdir? - dcyo ağa işino ara vcrmodon soruşdu.
- Bilmirom, - dcyo Salah dillondi.
* * *
Rcno yatağın küncündo ulağın bclindon yero sıçrayıb ucadan
dcdi:
- Eh! Yamanca oziyyoto düşdüm!
Ərob Homidi torpağın üstündo quzu ilo yanaşı uzatdı.
- O öloeok, - deyo kişi hololik az-m az da olsa, üst-başını
qaydaya salmağa çalışan Rcnoya tomkinlo bildirdi.
- Ölocok? Dünyada ola bilmoz, - deyo yeniyetmo qızğınlıqla
qışqırdı. - Mon bundan da ağır xostolorin sağaldığını görmüşom.
İndi onu anasmın altına buraxacaqlar... Görorson! Ona mon özüm
baxacağam. Ü ç-dörd gündon sonra...
- Mon oğlanı dcyirom... - Ərob halını pozmadan qotiyyotlo
söylodi.
- Homidi deyirson? Sonin ağlın çaşıb? Mogor mon bu cür çim -
çimo ayaqlarımı uzadıb ölorom?
- Sonmi? Yox... Sonin azarlamağm üçün bu, çox azdır, on bclo
yağmura düşmolison ki, azarlayasan...
Sanki söhbot havadan gedirmiş kimi, ərob özüno moxsus sakit,
tomkinli torzdo damşırdı, lakin Rcnonun qorxu ifado cdon çöhrosini
görüb olavo ctdi:
- Ancaq bilmirom. Bclo şcylordon bir o qodor do başım çıxmır.
Hom do bunun mono no doxli var... İndi mon gcdim.
- Gcdo bilorson, - dcyo Rcno dillondi. - Ulağı verdiyino göro
çox sağ ol! İstoyirson... (Pul toklif ctmok qoranna goldiso do, özünü
saxladı.) Əgor sono bir şcy lazım olub-closo buraya gol.
- Yaxşı, - deyo orob öz-özlüyündo golmomoyi qot ctdi; axı,
uşağın vodini kişi sözü kimi qobul ctmok olmazdı.
...Reno Homidlo toklikdo qaldı. O, anlaşılmaz bir hiss vo qorxu
ilo
balaca çobana baxırdı. Oğlan ciddi azarlamışdı, bu o doqiqo
nozoro çarpırdı. Homidin bütün qam üzüno dolmuşdu. Adoton çox
solğun, rongi qaçmış olan oğlanın üzü qızmış domir kimi idi. Şişmiş
dodaqlarından qırıq-qırıq oiaqosiz söz qopurdu. Əgor onun üstünü
401
yaxşıca örtüb-basdırsan istido saxlasan, dorman, bir do şirin çay
içirtson... I.akin gcco lcysanı H əm idin çardağını basmışdı. Ə ldəqa-
yırma sığınacaq qasırğanın tozyiqinə tab gətirm omiş, balaca çoban
üçün yatağı əvoz edən bir qucaq saman iso gölm oçode üzürdü.
- Ora hcç cür qoymaq olmaz! - dcyo özünü itirmiş Rcno doda-
ğının altında dillondi. Lakin bclo boş, ohom iyyətsiz şeyler onu
saxlaya bilmoz! O lap yaxşı bilir ki, Homidi harada ycrloşdirsin! Bir
an sonra Rcno artıq qotiyyətlo ycl doyirmanı ucalan bağa to rəf
addımladı.
Fəhlələr dinm oz-söyləm əz baxır, tooccüb cdirdilər ki, səhorin
bu erkən çağında o, palçığa bulaşmağa haradan vaxt tapıb. Buna
baxmayaraq, onlar öz fıkirlorini açıq-aşkar söyləm oyə cəsarət
etmir, onunla alçaq səslo salamlaşır, geri çəkilorok yol vcrirdilor:
- Ata! - dcyo Rcno çağırdı, - Ata!
- No olub? - dcyo ağa çokici saxlayıb soruşdu.
- Sabahın xcyir, ata! Mon sono demok istəyirdim ki... Homid
xostədir.
- Elə şcy olmaz oşi? Bos o, soninlo sabahın gözü açılmamış ava-
ralanmağa gcdondo xosto dcyildi... Əgor Əli qoyunlara baxmasaydı...
Reno dcdi:
- Bilirsonmi, biz itmiş quzunu axtarmağa getmişdik.
Reno üçün dirəyin başında olan atasına belo uzaq m esafodon
günahlarını boynuna almaq asan idi.
- H ə, nə olsun?
- Homid suya yıxıldı... və... və...
- Ho, nə olsun? - atast ycnə soyuq-soyuq soruşdu.
- İndi azarlayıb...
Reno özünü çox pis hiss cloyirdi: atasının “hə, nə olsun?”
sözünü elo odalı, elo laqcyd təloffüz cləm ək xasiyyəti vardı ki, bu
zam an h ətta q c y ri-ix tiy ari oğlunun da oti ürpoşir, küroyi
qovuşurdu.
- Ayaqlarını isladıb, azarlayıbdır? Bu moni bir damcı da tooc-
cüblondirm ir. Bu qoçaqlar homişo bclədirlor. Üzlorino bir damla su
çilondimi, o doqiqo huşlarını itirirlor. İndi son m ondon no isto-
yirsən? Sonin H əm idin quruyan kimi sağalacaq.
Rcno qızardı. N ecə oldu ki, onun qətiyyoti itdi? Lakin hər
halda, Allaha çox şükür, atası diroyin başındadır, odur ki, onun inad
ctm oyo mordliyi çatdı:
402
- Həmid quzunu xilas ctmok üçün Uedə baş vurmuşdur, indi o
huşsuzdur. Onun çardağını su basıb; mon onu alətlər saxlanan anbara
qoymaq istoyirəm, olarmı? — dcyə Rcno hor şeyi bir nəfəso söylədi.
- No dcyirson? - Ağa qarğa kimi ucadan clə qarıldadı ki, diro-
yin otrafına toplaşanlar diksinərək, gözlərini aşağı dikdilər. - Alot
saxlanılan anbarda? Nccodir, bu toklif xoşunuza golirmi? Madanı
ki, bclo olub, nə üçün öz otağma aparmırsan? No danışırsan, ağlını
itirmison? Bu gün anbarda, sabah sonin otağmda saxlarsan, birisi
gün iso o soni evdon bayıra atar! Bu xalqın xasiyyoti bclədir! Əgor
son bu avaraları tanımırsansa, mon tanıyıram!
- Mon soninlo mübahiso ctmirom, deyo Reno dillondi. - Lakin
ora ağzınadok su ilo doludur...
- Su ilo doludur? M ən no cdo bilorom? O no üçün havalar yaxşı
olanda öz komasını tomir clməyib? Yəqin yağışı gözloyirmiş ki,
görsün harasından axır. l lomişo bclo olur: qayğı çokmirlor, qayda-
sahman gözlom irlər, sonra da ağanın yanına xahişo golirlor... Yox,
olmaz, moni bağışlayın, cləyə bilməyəcoyom!
- Ata, axı o, çardağı no ilo tomir cdo bilərdi? Həm də bu gccoyo
kimi yağış olmayıb...
- Bir buna bax, son yoxlayıbsan? N ə ilo tomir ctsin? Kimin ki
ağlı başındadır, bir iş bacarır, o homişo bir şcy tapacaq! - dcyo öz
oqidəsino sodaqotli olan fcrmanın sahibi hirsli-hirsli cavab vcrdi. -
Bir az zohmot çok, sosini alçalt!
- Ata, moni bağışla, - dcyo Rcno tolosik dillondi. Ancaq o
doqiqo do qotiyyotlo öz xahişini tokrar ctdi. - Bos neco olsun, onu
hara cloyok?
- Allah, son saxla! Nə üçün sən bununla moşğul olursan? Mon
sondon soruşuram? Sonin no işino qalıb? Bir dc görüm, niyə indi-
yodok cvdo avaralanırsan? Birbaşa moktəbo gct, clə ct, bir do mon
səni görmoyim! Allah haqqı, ogor hor çeçoyonin halına qalsan,
gorok durmayıb xostəxana açasan.
Fohlolor gülüşdülor. Bundan hcyrotlonən Rcno ilk dofo başa
düşdü ki, yctim lər necə amansız bir tonhalığa mohkumdurlar.
Aydın idi ki, otrafdakılar bclo düşünürlor: “ Biz uşaqlarımızla bir-
likdo komalarımızda donduğumuz halda, noyo göro də küçük
Homidi isti ətağa qoysunlar?” . Onların Homidə qotiyyon yazıqları
golmirdi, paxıllıqları tuturdu ki, birdon ağa güzoşto gcdə bilər.
Hərçond buna az ümid var idi.
403
Reno fohlolori tohqıramız nozorlorlo süzdü vo onlara torof üz
çcvirib tüpürdü: - Mon sizo göstororom, bir az sobir cloyin! Y cni-
yctmo hoyot darvazasını çırpıb, uzaqlaşdı.
Fohlolor gülmoklorini kosdilor. Qoca Salah ovvoldon do hcç
gülmomişdi; onu forohsiz xatirolor ağuşuna almışdı...
O, arvadı ilo fcrmaya hcç ycrdo iş tapmaq mümkün olmayan
ildo golmişdi. Pulsuz-parasız qalmışdı, aclıq cövlan cdirdi. Əlbotto,
qışın girhagirindo ağa torofindon işo götürülmosi böyük xcyirxahhq
idi. Bütün komalar tutulmuşdu, onları şimal torofdo, uçuq-sökük,
qapısı olmayan qazm ada ycrloşdirdilor. Bir dofo qar yağıb onlann
komasına tökülondo Salah tikinti üçün hazırlanmış bir toboqo domir
götürdü. Bu domirlo qapı boşluğunu örldü, lakin korlamamaq üçün
mismarlamadı. Donıir toboqosi hor halda küloyin qabağını alır, qar
daxmanın içino tökülmürdü. Lakin clo crtosi gün onbaşı bundan
xobor tutaraq, dom ir toboqosini öz ycrino qaytarıb qoymağı omr
ctdi. Q ar donolori ycno do otağın içino, lap ortaya qodor dolmağa
başladı: olini uzatsaydı, üstüno qar donolori düşordi...
Bax, buna göro do qoca Salah başqaları ilo birlikdo gülmürdü.
Kim bilir, fohlolorin gülüşü arxasında bundan az qüssoli olmayan
hansı xatirolor gizlonmişdi?!
404
MÜNDƏRİCAT
Bualo
P o c z ıy a s o n o ti
(tarcümə eılani Okbər Ağayev)
.....................................................
7
O n o rc dö Bal/.ak
Q o b sc k
(tarciimo edəni Mikaytl Rdfıli) ................................................................. 36
P ro sp c r M crim c
M o h o b b o t ilahosi
(tarcüma edəni Şamil Zaman) .......................... ...................97
Ş arl B odlcr
G ö z ə llik h im n i
(tsrcüm s edsni Mdtnmad İbrahim )............................................. 128
K m il Z o l y a
D o y irm a n ın m ü h asiro si
(tarcüma edaııi Ənvar Manwtadxanlı) ......................131
Pol V alcri
G ö rm o m işo m , b ilm iro m
(torcümə edəni Ilam let Q o c a )................................... 164
Ş a rl-L u i Filipp
Vəsiyyot
(tərciimə edəni İbrahim H ü seyn o v)...................................... ............. 166
Sim on T c ri
Y ax şılıq
(tərcümə edəni Hamlet Q o c a )............................................................... 170
Lui A raqon
E lza
(tərcümə edəni Hamlet Q o c a ) .......................................................................'7 6
A n tu an dö S cnt-K kzüpcri
G c c o
uçuşu (tərcümə edəni Rəlıim Quliyev) ..................................................... 178
J a k P rcvcr
Qapı d ö y ü lü r (tərcümə edəni llam let Q o c a )........................................................190
Klod Avlin
F rc d crik B ö lo n u n ik in ci ö lü m ü
(tərcümə edəni Şamil Zaman) ....................193
Scm yucl Bckkct
İlk m ə h o b b o t
(tərcümə edəni Əyyub Q iy a s )....................................................... 223
Pycr Bul
İntohasız gcco (tərcümə edoni Rəfaytl N a ğ ıy ev )................................................236
R ojc Şatonö
G ö z y a ş la n
(tərcümə edəııi Hamlet Q o c a ) ......................................................... 268
M artin M ono
Q ırm ızı çaydan q a y ıd a rk o n (
tərcümə edənı Hanılet Qoca) .
A n d rc Stil
P o lad çiço k to rcü m o cd o n i
(tərciimə edəni Yusif Əzimzadə)
B c rn a r Klavcl
O lv id a B esi (
lərcümə edəni Şamil Z a m a n )................................
M orıs Pons
Q ay ın a ğ acı k ö lg o sin d o
{tərcümə edəni Hamlet Q o c a ) ..........
K a rla S crcn a
M o n im so y ah o tim (
tərciimə edəni Hamlet Q o c a )....................
L u i B a z ə n
Q ısa tarixi y ad d a ş (
tərciimə edəni Hamlet Q o c a ) ....................
K ojc L ö k ü rö
Q o rib o x o sto lik (
tərcümə edəni Hamlet Q o c a ).........................
J a n S anitas
S ak itlik
(tərcümə edəni Hamlet Q o c a ) .......................................
J o r j K ulon
M o tsart q a z am atd a (
tərciimə edəni Hamlet Q o c a ) .................
Nocl K a lcf
Q ala
(tərcümə edəni Rəhimə Zeynalova) ..................................
J o r j Blon
ö lü m o yü riiş (
tərcümə edəni K am il Vəliyev) ...........................
L ui N av ir
Q o n q zo rb o si (
tərcümə edəni Əsgər Ə liy e v )..............................
A n d rc T ö ry c
Ş afta lı
(tərcümə edəni İskəndər P ə n i y e v ) ..................................
M işcl M o ru a
L o n o tlo r
(tərcüm ə edəni Hüseyn Ş əriJ )........................................
Q a b ric l Jild a s
H o m id ü ç ü n at y o x d u r (
tərcümə edəni Ə şrə f H acıyev) . . . .
406
.283
.303
.309
.313
.324
.328
.333
.276
FRANSIZ ƏDƏBIYYATI
ANTOLOGİ Y ASI
III CİLD
336
“ŞƏRQ-QƏRB"
BAKJ
.341
2007
.355
.376
.383
.387
.395
Buraxılışa mosul:
Tcxniki rcdaktor:
T ortibatçı-rossam:
Oziz Güləliyev
Rövşən Ağayev
Nərgiz Əliyeva
Kompyutcr sohifoloyicisi:
Azər Oləsgərov
Korrcktorlar:
Fəridə Səmədova
Pərinaz Musaqızı
Y ığ ılm ağ a v c rilm işd ir 0 5 .0 7 .2 0 0 7 . Ç a p a im zalan m ışd ır 2 8 .1 2 .2 0 0 7 .
I-'ormatı 6 0 x 9 0 ' / | 6. F izik i ça p v o ro q i 2 5 .5 . O fsc t ça p ü sulu.
T ira jı 2 5 0 0 0 . S ifariş 262.
K itab " Ş o r q - Q a r b " m o tb o o sin d o ça p o lu n m u şd u r.
B ak ı, A şıq O lo sg o r k ü ç., 17.
Dostları ilə paylaş: |