Auşma ycno kosildi. Günoşin odlu şüalan altında doyirman
cansız vo horokotsiz görünürdü. Bir dono do olsun poncoro qapağı
açıq deyildi, içoridon hcç bir sos golmirdi. Bu zaman prussiyalılar
artıq yavaş-yavaş Qanyi mcşosinin konarında görünmoyo başladı-
lar. Onlar başlarını ağacların dalından çıxarır, gctdikco cosarotlə-
nirdilor. Doyirmanda bir ncço soldat nişan almaq istoyərkon
komandir qışqırdı:
- Yox, yox, dayanın!.. Qoyun yaxın golsinlor.
Prussiyahlar şübho ilo doyirmana torof baxaraq, çox chtiyatla
yaxmlaşmaqda idilor. Sarmaşıqlardan don gcymiş tutqun görkomli
bu köhno vo susqun doyirman onları hoyocana salırdı. Lakin buna
baxmayaraq onlar yaxınlaşırdılar. Onlardan olli noforo kimi çölo,
doyirman qabağına toplaşmışdı ki, zabit yalnız bir kolmo:
- Atoş! - dcyo omr ctdi.
Yaylım atoşi açıldı, sonra dağınıq güllolor atılmağa başladı.
Bütün bodoni titroyon Fransuaza qcyri-ixtiyari olaraq ollorini
qulaqlarına apardı. Dominik soldatların dalında durub baxırdı, tüstü
dağılandan sonra o çöldo dalı üsto üç prussiyalının yıxılıb qaldığmı
gördü. Qalanları söyüd vo qovaq ağaclarına sarı cumdular. Bcloliklo,
mühasiro başlandı.
Bir saata qodor doyirmanın üstüno güllolor sopildi. O nlar dolu
kimi doyirmanın köhnolmiş divarlarını cırmaqlayırdılar. Güllolor
daşa doydikdo iso ozilib yumurlanır vo suya düşürdü. Ağaclara
doyon güllolor batqın bir soslo ağacın gövdosino işloyirdi. Bozon
şaqqıltı sosi goldikdo güllolorin doyirman çarxına doydiyi anlaşı-
lırdı. Doyirmanda daldalanmış soldatlar patronlarım zay clomok
istomirdilor, onlar yalnız nişan almaq mümkün olduqda güllo atır-
dılar, hordonbir komandir saatına baxırdı. Bir güllo poncoro qapa-
ğını dolib tavana sancıldıqda, o öz-özüno pıçıldadı:
- Saat dörddür! Hcç bir vochlo davam gotiro bilmoyocoyik.
Doğrudan da düşmonin şiddotli atoşi yavaş-yavaş köhno doyir-
manı uçurdub tökürdü. G üllolorin d o lik -d ə lik cdorok tora
döndordiyi pəncəro qapaqlarından biri ycrindon qoparaq suya
düşdü; onun ycrino döşək qoymalı oldular. Mcrlyc dayı dəqiqodo
bir başını çıxararaq dəyirm an çarxımn no qodər xosarətə uğradığını
görm əyə çalışırdı, çarx hər dəfə şaqqıldadıqda onun üroyi ycrindən
qopurdu. Bu dəfo, olbətto dəyirm an çarxım hcç bir yol ilo tomir
etmok mümkün olmayacaqdı. Dominik Fransuazaya yalvarırdı ki,
142
çıxıb getsin, lakin qız onun yanında qalmaq istoyirdi; o, palıd
ağacından hazırlanmış böyük şkafın dalında oturaraq, şkafı özü
üçün daldanacaq etdi. Elo bu anda güllolordon biri şkafa dəyorək
onun divanndan məşum bir uğultu qopartdı. Bunu göron Dominik
dorhal öz bədoni ilo Fransuazanın qabağını tutdu. Dominik holə
güllə atmırdı, o tüfongini əlində hazır tutmuşdusa da, poncorolorə
yaxın gcdə bilmirdi, çünki bütün poncoroləri soldatlar tutmuşdular.
Hər bir növboti yaylım atoşindo döşomo titroyirdi.
- Bax! Bax! - dcyo birdon zabit qışqırdı.
O, sıx və tutqun bir kütlonin mcşodon çıxaraq süründüyünü gördü.
Dorhal şiddətli bir atışma başlandı. Sanki dəyirmanın üzorindon bir
qasırğa keçdi. Pəncoro qapaqlanndan biri daha qopub düşdü vo pon-
cərənin qalan boşluğundan içəri bir-birinin dalınca güllolər yağ-
mağa başladı. Soldatlardan ikisi döşomo üzorino sorildi. Onlardan
biri artıq tərponmoyorok horokotsiz qalmışdı; ol-ayağa dolaşma-
ması üçün onu divarın dibinə itəlodilər. O biri soldat roşələr içində
çırpınır, yoldaşlanndan onu öldürüb qurtarmalarını rica cdirdi, amma
hcç kos ona fıkir vcrmirdi. Güllolor dolu kimi yağmaqda idi, hamı
daldalanmağa çalışır vo güllo atmaq üçün olvcrişli bir yer axtarırdı.
Daha bir soldat yaralandı; onun ağzından bir kolmo do olsun söz
çıxmadı, o yalnız donuq vo doli bir baxışla stola qapanıb qaldı.
Bütün bu ölülərin görkomi Fransuazanı dohşəto saldı; o qcyri-
ixtiyari olaraq üstündo oturduğu stulu itolədi və divara söykonərok
döşəm ənin üzorino yıxıldı, o burada özünün daha az gözə çarpaca-
ğını vo daha artıq təhlükosiz bir ycrdo olacağını zonn cdirdi. Bu zaman
cvdoki bütün döşoklori yığaraq poncoroni tozodən yanya qədor tıxa-
dılar. Otaq artıq qınntılarla, sınıq silahla vo yırtıq mcbcl ilə dolmuşdu.
Komandir dcdi:
- Saat bcşdir, möhkom dayanın. Onlar indi çaym bu tayına kcç-
moyo cohd cdocoklor.
Bu anda Fransuaza borkdon qışqırdı. Divara doyib soyumuş
güllə azacıq onun alnına toxunmuşdu. Qızın alnında bir ncço damla
qan göründü. Dominik dönüb Fransuazaya baxdı, sonra pəncərəyə
yaxmlaşdı, birinci d əfə olaraq, tüfongini boşaltdı və bir daha
pəncoroyo yaxınlaşdı, birinci dofo olaraq, tüfongini boşaltdı vo bir
daha pəncərodon aynlm adı. O otrafmda olan şeyloro ctina etmodon
dalbadal tüfongini doldurub atır və yalnız arabir dönüb Fransuazaya
ötəri bir n əzər salırdı. Ancaq o tolosmirdi, o aramla nişan alırdı.
143
Komandir yanılmamışdı, prussiyalılar qovaq ağaclannm dalına
sığınaraq çayı kcçmoyo çalışırdılar; lakiıı onlardan yalnız biri iroli
çıxmağa cosarot ctdiso do, Dominikin atdığı güllo ilo başından
vurularaq ycro sorildi. Bu oyunu müşahido cdon komandir hcyrol
içindo idi. Bclo sorrast atıcılardan daha çox olsaydı, xoşboxt olar-
dım, dcyo gonci toriflodi. Dominik onun sözlorini cşitmirdi. Bir güllo
onun çiynini sıyırdı, digori qolunu ozdi. O iso dayanmadan atırdı.
Daha iki nofor mohv oldu. Y ırtılıb-dcşilm iş döşoklor artıq pon-
corolori müdafıo ctmirdi. Adama clo golirdi ki, bu yayhm atoşi do
açılsa - bütün doyirman uçub tökülocokdir. Voziyyot dözülmoz bir
hala golirdi. Buna baxmayaraq zabit tokrar cdirdi:
- Möhkom dayanm, möhkom dayanın... Daha yarım saat davam
gotirin.
İndi zabit artıq doqiqolori sayırdı. O, komandanlığa düşmonin
qabağını axşama qodor saxlayacağım söz vcrmişdi, buna göro do
gcriyo çokilmok üçün toyin ctdiyi saatdan ovvol bir addım da oisun
gcrilomok istomirdi. O holo do lütfkar idi, Fransuazaya ürok-dirok
vcrmok üçün ona baxıb gülümsoyirdi. O ölmüş bir soldatın tüfon-
gini ycrdon götürorok özü do güllo atmağa başladı.
Otaqda yalm z dörd soldat qalmışdı, Morcl çayının o biri
sahilindo çoxlu prussiyalı toplanmışdı vo onların tczliklə çaydan
kcçocoklori aşkar idi. Komandir gcri çokilmomok üçün inad edirdi
ki, birdon bir scrjant yüyürüb goldi vo zabito molumat vcrdi:
- Düşmon yola çıxmışdır, onlar bizi arxadan mühasirayo alırlar!
Görünür, prussiyalılar körpünü tapmışdılar. Komandir saatını
çıxartdı vo:
- Daha bcş doqiqo, - dcdi. - Onlar bcş doqiqodon tcz bura
yetişo bilmoyocoklor.
Bir az sonra, düz saat altı tamamda, o, nohayot, adam lanm hoyot
qapısından döngoyo çıxarmağa razılıq vcrdi. Buradan onlar xon-
doyo töküldülor, sonra iso özlorini Soval m eşosino yctirdilor. G ct-
m əm işdon qabaq komandir çox nozakotlə M crlye dayı ilə xudaha-
fızləşdi vo ondan üzr istədi. O hətta bu sözləri də olavə ctdi:
- Onlan məşğul cdin... Biz gcri qayıdacağıq.
Bu zaman Dominik otaqda tok qalmışdı. O heç bir şey eşitm o-
yorək, hcç bir şcy anlamayaraq ara vcrmodon güllə yağdınrdı. O
yalnız birco şcy duyurdu: - Fransuazanı m üdafıə etm əli idi.
Soldatlar çıxıb gctmişdilor, o iso bunu hcç duymamışdı. O, nişan
144
alıb gözləyir vo atdığı hor bir gülloyo bir düşmoni mohv cdirdi.
Birdən qüvvotli bir sos-küy cşidildi. Prussiyalılar daldan doyinnana
girorok bütün lıoyəti doldurdular. Dominik bir güllo daha atdı və
onun tüfongindon tüstü holə çıxıb qurtarmamışdı ki, prussiyalılar
içəri girib onun üstüno atıldılar.
Onu dörd nofər tutub saxlamışdı. O biriləri onun ətrafında
dəhşotli bir dildo çığırıb-bağırırdılar. Onlar az qalmışdı ki, onu clo
oradaca boğub öldürsünlər. Fransuaza iroli atılaraq yalvarmağa
başladı. Bu anda zabit içəri girib osiri toləb ctdi. Soldatlarla bir ncço
cümlə almanca danışdıqdan sonra zabit Dominiko torof döndü vo
gözol bir fransız dilində koskin bir ifado ilo ona dcdi:
- İki saatdan sonra siz güllolonocoksiniz.
Üçüncü fəsil
Gcrman baş ştabı omr vcrmişdi ki, nizami ordu sıralanna daxil
olmayan, amma olindo silah tapılan h ə rb ir fransız dərhal gülləlonsin.
Bu omr hotta könüllülər rotasına da aid idi, çünki Prussiya onlan bir
soldat kimi tanımaq istomirdi. Öz ocaqlannı qoruyan kondliloro bclo
zalımanə divan tutmaqla almanlar gcniş xalq toboqolorinin silaha
sanlmasma mane olmaq istəyirdilər; çünki onlan on çox qorxudan bu
idi.
Olli
yaşlarında ucaboylu, arıq bir kişi olan zabit, Dominiki qısa
bir istintaqdan kcçirdi. Zabit fransızca çox tomiz danışsa da. onuıı
sözlorindo ycnə do prussiyalıya moxsus bir zalımhq vardı.
- Siz burahsm ız?
- Yox, mən belgiyalıyam.
- Elə isə no üçün siz silah götürmüsünüz? Bütün bunlann
sizinlə olaqosi olmamalı idi.
Dominik cavab vcrmirdi. Bu anda zabit Fransuazanı gördü, qız
bir az konarda dayamb rongi qaçmış bir halda danışığa qulaq asırdı,
onun ağ alnındakı sıyrıntı qırmızı bir zolaq şoklində nozəri colb
cdirdi. Zabit növbo ilo qıza vo gənco baxdı, sanki hor şcyi anladı vo
yalnız bu sözlori dcmoklə kifayətləndi:
- Siz güllo atdığınızı inkar ctmirsiniz ki?
- Mon q ü w o m çatdığı qodər atdım, - dcyo Dominik sakit bir
halda cavab verdi.
145
Dostları ilə paylaş: |