10
tülküyə, ayıya, şirə və naməlum heyvana baxdı və iki ildən bəri Abşeron yollarında
ürəyində gəzdirdiyi
bir istək, arzu yenə baş qaldırdı.
Iki il bundan əvvəl Bakıdakı bulvarda böyük attraksion sərgisi açılmışdı və
həmin sərgiyə baxan gündən bəri Məmmədağanın belə bir arzusu var idi ki,
Abşeronun kəndlərini təkcə öz alüminium örtüklü furqonu ilə yox, bu cür bir
attraksionla gəzib dolaşsın, bu səyyar attraksion sirk kimi bir şey olsun;
Məmmədağa belə fikirləşirdi və indi də ona elə gəldi ki, belə bir attraksionu olsa,
darıxmaq nədi, adamın heç başını da qaşımağa vaxtı olmaz.
Milisioner Səfər papağı başına qoyub:
– Belədir işlər, qağa, – dedi. Adım Səfərdi, amma həyatımda cəmi bircə
səfərim olub...
Sonra milisioner Səfərin yadına
düşdü ki, bu gün səhər həyətdə dayanıb diş
tozu ilə formasının dəmir düymələrini sürtüb parıldadanda, nə oldusa, arvadı
Zübeydə yenə hirsləndi və üzünü ona tutub dedi ki, sən Səfər yox, Səfehsən... Nə
üstündə hirsləndi Zübeydə? Milisioner Səfər bunu yadına sala bilmədi və gülümsədi.
O, Zübeydənin hirslənmələrinə öyrənmişdi və daha acığı tutmurdu buna. Sonra
birdən-birə yadına düşdü ki, deyəsən, yenə Naçalnikin üstündə hirsi tutdu
Zübeydənin...
Naçalnik yadına düşəndə yenə milisioner Səfərin qanı qaraldı, çiyninə qonmuş
ağcaqanadı şappıltı ilə vurub öldürdü, sonra köynəyini təmizləyib dedi:
– Yaxşı deyiblər ki, niyyətin hara, mənzilin də ora. –
Sonra da Məmmədağaya
baxıb gülümsədi. – Sən cavan oğlansan, belə şeyləri bilməzsən...
Əlbəttə, Məmmədağa milisioner Səfərin nə fikirləşdiyini bilmirdi, amma
burasını çox yaxşı bilirdi ki, bu arıq, uzun kişi bir də heç vaxt dağ suyundan
xoruzpipiyi çay içməyəcək. Məmmədağa niyə belə fikirləşirdi, səbəbi məlum
deyildi; bir də ki, milisioner Səfərin elə görkəmi belə deyirdi.
Məmmədağa bunu da bilmirdi ki, milisioner
Səfərin iki naçalniki var idi, biri
təbii ki, idarədə, o biri də evdə. Məsələ burasında idi ki, milisioner Səfərin altı qızı,
bir oğlu var idi, oğlu sonbeşik idi və o, anadan olanda həyatlarında birinci dəfə
milisioner Səfərlə Zübeydənin sözü bir oldu: uşağın adını Naçalnik qoydular.
Düzdür, indi uşaqlar Naçalnikin adını lağa qoyanda və o gəlib evdə ağlayanda
ki, niyə mənə belə ad qoymusunuz, Zübeydə günahı yıxırdı milisioner Səfərin
boynuna, amma o vaxt özü razılıq vermişdi və o vaxt milisioner Səfərin ürəyi lap
dərində bir qubar bağlamışdı: o başa düşmüşdü ki, Zübeydə ona görə uşağa bu adı
qoymağa razılıq
verdi ki, bilirdi əri heç vaxt naçalnik olmayacaq.
Milisioner Səfər indi də uşağa belə ad qoymaqlarına peşman deyildi. Əvvəla,
ona görə ki, ad adamı bəzəmirdi, adam adı bəzəyirdi. Ikincisi, pis bir söz deyildi bu,
Naçalnik gərək yaxşı oxuyaydı, yaxşı çalışaydı, adını doğruldaydı. Onun qanını
qaraldan və axşam vaxtı bu furqona gətirən də elə burası idi.
Milisioner Səfər yenə papağını qaldırıb yaş dəsmalla ağappaq başını sildi,
bundan sonra uzün qara barmaqları ilə köhnə portsiqarından bir «Pamir» çıxarıb
yandırdı, dərin bir qullab vurub dedi:
– Işığa gəlir e, qağa, bu köpək uşağı ağcaqanadlar, işığa gəlir. Bu saat mən
gedirəm, sən də işığı söndür.
11
Məmmədağa furqonun ortasından sallanmış elektrik lampasına baxdı. Günaşırı
şüşəsini silib təmizlədiyi bu iki yüz voltluq lampa furqonun içini elə gur
işıqlandırırdı, elə bil, işıq bu darısqallığa sığışmırdı. Məmmədağa bu darısqallığı
yenə hiss etdi, ürəyi qısıldı və lap qəti qərara gəldi ki, günü sabahdan attraksion
məsələsini danışacaq idarədə, lazım olsa, gedəcək Nəcəfin yanına, axırı ki, bir iş
edəcək.
Nəcəf qabaqlar Məmmədağagilin məhəlləsində yaşayırdı və ondan
cəmi dörd
yaş böyük idi, amma indi nazir müavini işləyirdi. Məhəllədən kim onun yanına
xahişə getmişdisə, Nəcəf əlindən gələni əsirgəməmişdi.
Məmmədağa Nəcəfi yadına salıb bir balaca yüngülləşdi və milisioner Səfərin
həmişə parıldayan qoburuna baxdı. Milisioner Səfər hər gün evdən çıxıb işə gedəndə
qoburunu səliqə-sahmana salar, yaxşı-yaxşı silərdi. Məmmədağa tüfənglərdən birini
məhəccərin üstü ilə ona tərəf sürüşdürüb:
– Atmaq istəyirsən, götür at! - dedi.
Milisioner Səfər bu dəfə boynuna qonmuş ağcaqanadı şappıltı ilə vurub
öldürdü və yaş dəsmalı ilə boynunu silə-silə:
– Yox, qağa, çox sağ ol, – dedi. – Atmaqla, vurmaqla aram yoxdu. Mənimki
odu ki, əmin-amanlıq ola, sakitlik ola... Bilirsən, qağa, sənin yanına niyə gəlmişəm?
– Milisioner Səfər axır ki, ürək eləyib mətləbə keçdi. –
Mənim oğlumu gərək
qoymayasan buralara gələ, gələndə qovasan.
– Evdən xəlvət pul götürüb gəlib bura?
– Yox, ə, sən də söz danışdın də!.. – Mənim oğlum oğurluq edər? Tanımırsan
onu?
– Yox.
– Ona görə də elə deyirsən də!.. Mətləb başqadı, qağa... Dünən yox srağagün
soruşuram ondan ki, daha böyük oğlansan, keçmisən səkkizinci sinfə, gərək indidən
məqsədin ola ki, kim olacaqsan böyüyəndə. Deyir məqsədim var. Deyirəm kim
olacaqsan? Deyir furqonum olacaq, kəndlərə tir gətirəcəyəm...
Məmmədağa milisioner Səfərin
uzun sifətinə, tərdən yaş olmuş köynəyinə,
par-par parıldayan dəmir düymələrinə baxdı, sonra ayağa qalxıb məhəccərin
üstündən atıldı və furqonun qapısına yaxınlaşıb kəndin işıqlarına baxdı. Ona qəribə
gəldi ki, sübh tezdən buradan çıxıb gedəcək, bir də neçə vaxtdan sonra bura gələcək,
amma kim isə tamam başqa adam, lap elə sabah dənizdə çiməndə, sahildə, günün
altında parıldayan alüminium örtüklü bir furqonu gözünün qabağına gətirəcək, bu
furqonu özünkü biləcək və ürəyində öyünəcək. Kəndin işıqları birdən-birə ona
doğma gəldi, elə bil, içini isindirdi və Məmmədağa fikirləşdi ki,
Abşeronun hər
kəndində işıqlar sönəndən sonra gecənin yarısı yuxuya getməzdən əvvəl kiminsə
gözlərinin qabağına alüminium örtüklü bir furqon gəlir və həmin furqon
Məmmədağanın, bax, bu furqonudu. O, başını qaldırıb göyə baxdı.
Qırmızı bulud parçası yox olub getmişdi. Dənizdə üfüq də qızarmırdı daha. Ay
çıxmışdı, ulduzlar çıxmışdı, lap xəfif xəzri başlamışdı və ay işığında sahilə gələn
ləpələrin köpüyü süd kimi ağappaq ağarırdı; bu süd ağlığında elə bil ki, həmin
qəribə yay gecəsinin təmizliyi vardı və Məmmədağa başa düşə bilmədi ki, cəmi on
dəqiqə bundan əvvəl niyə birdən-birə o cür darıxdı? Bir halda ki,
dünyada bu cür
süd ağlığı vardı, adam niyə darıxırdı, niyə adamın ürəyi qısılırdı?