ANAR
SEÇİLMİŞ
ƏSƏRLƏRİ
:u f ■:'fV
f1
Bu kitab
’Anar. Beşmərtəbəli evin a ltm a m ərtəbəsi” (Bakı, Yazıçı, 1981) və
"Anar. Ağ qoç, qara qoç" (Bakı, Azərnəşr, 2003) nəşrləri əsasında təkrar
nəşrə hazırlanmışdır
894.361’3 - dc 21
AZE
Anar. Seçilmiş əsərləri. Bakı, “Lider nəşriyyat”, 2004, 416 səh.
Xalq yazıçısı Anarm bu kitabına “Ağ lim an” , “Beşmərtəbeli evin altıncı
m ortəbəsi” və “Ağ qoç, qara qoç” əsərləri daxildir.
Oxuculara yaxşı tanış olan “A ğ lim an” povestində əxlaqi problem lər qaldırıhr,
insanın həyatda öz yerini tapa bilmosi, məzmunlu və dolğun öm ür
siirməsindən bəhs olunur. Yazıçı burada öz insan konsepsiyasını ziyalının
“monəvi dəyər” və “əxlaqi sorvət” anlayışm ın guşo daşı kimi yoxlayıb, sınaqdan keçirir.
“Beşmərtəbəli evin altıncı m ərtəbəsi” romanı bir növ “Ağ lim an”ın
davamı kimi düşünülsə də, əslində müstoqil əsordir. Milli bədii fikrin odəbi-folsəfı
axtarışlarında yeni m ərholənin ifadosi olan bu romanın da m ərkozində “Ağ liman”dan
tanıdığımız Zaur və Tohmino dayanırlar. Əsərdə onların mohobbotindən, hoqiqi hissin
qorunub saxlanmasımn vacibliyindən söz açılır.
Son illərdo qəlom ə aldığı “Ağ qoç, qara qoç” osərində isə m üollif xoyallarında
gerçəkloşdirdiyi Azorbaycanın golocok taleyini iki fərqli yöndo, bir-birindən oks
qütblordə dayanan qatlarda təsvir etmişdir.
ISBN 9952-417-24-X
A zərbaycan Respublikasının Prezidenti
İLHAM ƏLİYEVİN
“Azərbaycan dilində latın qrafıkası
ilə kütləvi nəşrlərin həyata
keçirilməsi haqqmda”
12 yanvar 2004 -cü il tarixli sərəncam ı
ilə noşr olunur və ölkə kitabxanalarına
hodiyyə edilir
(O “LİDER NƏŞRİYYAT”, 2004
MİLLİ MƏNƏVİYYATIMLZ
VƏ ANAR YARADICILIĞI
İyirminci yüzil Azorbaycan m ədəniyyotinin özünəqədorki vo özündən-sonrakı
çağlarının ilgəyini yaradıb, bütövlüyünü təmin edən orqanik zam an-dır. Mohz XX
yüzildə Azərbaycan m ədəniyyəti özünütəşkil prinsiplərini müoyyənloşdirdi, hansı
köklordən gəlib hansı yönləro budaqlandığını aydın-latdı, tarixin hansı çağlannda siyasi-
m ədəni epiqonçuluğa varıldığını, hansı yolların səhv gedildiyini, nəlordə büdrədildiyini,
hansı istiqam ətlərdə düzgün addım atıldığını, hansı səm tlərdə irəli getm əyin mümkün
və gorok olduğunu sezdi. Azərbaycan mədoniyyətinin onurğa sütunu XX əsrin güclü
birləşdirici “foqərəsi” ilo borkiyib qayım oldu. A zərbaycan modoniyyotinin bu tarixi-ge -
netik bütövlüyünün dərk olunması və yaradılmasında m üstəsna xidmotlori
olan mütofokkir sənətkarlarım ızdan biri də, şübhəsiz ki, Anardır.
Anarın doğma vətondə, elocə do onun sorhədlorindən kənarda, Rusiyada 60 -a yaxın
kitabı çap olunub. “Ağ lim an” M oskvada (1973, 1980, 1988), Pol-şada (1978),
Macarıstanda (1972), Bolqarıstanda (1973), Türkiyədə (1991), Özbokistanda (1978),
Qazaxıstanda (1976), “Beşmortəboli evin altıncı m ortə -
bəsi
M oskvada (1980, 1988), iki dəfə m üxtolif torcüm ələrdə Türkiyədə
(1994,
1995), Almaniya Demokratik Respublikasında (1979), Almaniya Fe-
derativ Respublikasında (1989), Çexoslovakiyada (1980-ci ildə çex, 1984-cü ildə slovak
dillərində), M acarıstanda (1981), İsveçrodo (1992), Estoniyada (1989), Gürcüstanda
(1997), “Ə laqə” povesti üç dofo Moskvada, Polşada (1981), Macarıstanda (1982),
Almaniyada (1986), Fransada (1995), Estoniya-da (1981), “Dantenin yubileyi” üç dəfo M
oskvada, Estoniyada (1975), Bol-qarıstanda (1973), Tacikistanda (1977), “Ağ qoç, qara
qoç” Rumıniyada (2004), “Dodə Qorqud” Moskvada (1980, 1988), İranda böyük
tirajlarla, nofis şokildo nəşr olunub. “Mon, son, o vo telefon” hekayəsi ABŞ -da,
Kanadada, Yaponiyada, Finlandiyada, orob ölkolorindo vo bir sıra başqa ölkələrdə çap
olunub. Anarın ayrı-ayrı hekayo, pyes vo moqalolori dünyanın bir sıra m ət-buat
orqanlarında ingilis, fransız, alman, ispan, benqal, türk, macar, rumın, bolqar dillorində
vo keçmiş SSRİ-nin bütün respublikalannda dorc edilib. Amma olbotto, Anar on böyük
populyarlığı öz Votonindo — Azərbaycanda qazanıb. Xüsusilo 70-80 -ci illordo Anarın
30, 40, 50 min tirajla çap olunan kitabları, dorgilordo çıxan osorlori ol-ol gozir, dürlü
polemikalara sobob olur-du. Anarın noinki osorlori, hotta bu osorlər haqqında dorc
olunan moqalolor Azorbaycan ictimaiyyoti torofindon çox hossaslıqla qarşılanırdı.
Anar, osorlorindo çağının on aktual problemlorini qaldırıb onun, on hos-sas
nöqtolorino toxunduğundan bu osorlor tobii ki, ohatoli odobi-tonqidi m ü-nasibotlərə,
disskusiyalara hodof olur, estetik qavrayış çevrosini yaradır.
Anarın yaradıcılığı haqqında Azərbaycanda vo dünyanın m üxtolifölkolərindo yazılan
çoxsaylı moqalolor, aparılan todqiqatlar, yoqin ki, bu zorurətin boh-rəsidir. Anarın
qəlom indon çıxan osorlori oxuyub başa çıxandan sonra həmin əsərlor haqda yazılmışları
göz önünə gotirdikco, belə bir qanunauyğunluq or-taya gəlir: Azərbaycamn klassik və
çağdaş modəniyyəti, xüsusilo ədobiyyatı küll halında Anar yaradıcılığında bu vo ya
digor formada öz əksini tapıb. Şox-siyyətləri, dəyərləri, problem ləri, yönləri ilə. Eyni
zamanda, çağdaş m odə-niyyət vo odəbiyyatımızın, tonqidimizin elə seçkin nümayəndosi
yoxdur ki, Anar yaradıcılığına bu vo ya digor formada, səviyyədə m üraciət etməmiş ol-
sun. Anar yaradıcıhğı Azərbaycan m odəniyyətinə tarixilik və müasirlik baxı-mından elə
qaynaqlanıb ki, bu vohdətdo onların harmoniyasından yalnız, hey-rətə golm ək olar.
Biitövlükdə, Anar yaradıcılığına Azərbaycan tonqidinin dörd m ünasibə-tini m
üoyyən etmək mümkündür: iki əks yöndə tonqid, iki əks yöndo təqdir. 60 -80 -ci illərin
tənqidçilorinin bir parası - “dünonkilər” Anarı yenilikçili-yino, irəli getdiyino,
“modernizmino”, “formalizminə” vo s. “izmlərino” göro tonqid edirdilor, 90-cı illorin vo
yeni osrin ovvollərinin bir para tonqidçi vo yazarları - “bugiinkülor” iso “köhnoliyino”,
“geri qaldığına” , “antimoder-nizm ino”, "izm lərsizliyino” göro suçlayırlar. Anar
yaradıcılığının toqdiri do iki cürdür: tonqidin sothi, saya üzdongetmoləri: və nəhayət,
Azorbaycan ton-qidinin bu dolğun yaradıcılığa ciddi elm i-analitik, namuslu münasiboti.
Azor-baycan modoniyyoti vo odobiyyatının inkişafı fonunda görkomli siyasi xadim -
lərimizin, alim, yazıçı vo tonqidçilorimizin - Heydor Əliyev, Əbiilfoz Elçiboy, Mommod
Arif, Sabit Rohman, İsmayıl Şıxlı, Boxtiyar Vahabzado, Tofıq Quliyev, Toğrul
Norimanboyov, Arif Molikov, Xolil Rza Ulutiirk, Bokir Nobiyev, Araz Dadaşzado, Yaşar
Qarayev, Elçin, Nizami Coforov, Tofiq Hacıyev, Yusif Somodoğlu, Rüstom
İbrahimboyov, Rohman Bodolov, Sabir Rüstomxanlı, Aydın Mommodov, Kamil Voli
Norimanoğlu, Vilayot Quliyev, Kamal Abdullayev, Rofael Hüseynov, Nadir Cabbarov,
Vaqif Yusifli vo başqalarının Anar yaradıcılığım yüksok doyorlondirmolori, onların bu
zongin sonot dıinyasına obyektiv baxışları ohomiyyot kosb edir. Keçmiş SSRİ mokanında
vo diinya motbuatında Anar yaradıcılığına hosr olunmuş moqalolorin müolliflərinin --
L.Anninski, B.Percvedensev, D.Urnov, H.Şklov-ski, V .Kovski, A.Latınina, A .Boçarov,
N .Boqoslovski, İ.Borisova, Q.Petrova, L.Lavrov, A.Tverskoy, L.Lavrova, A.Zemnova
(Rusiya), Foqir Bayqurt, Mustafa Qutlu, Adnan Özyalçınor, Əhmod Bican Ərcilasun,
üktay Akbal, A.Qodir, Yavuz Onk, Əli Yavuz Akpinar, Firudin Andaç, İrfaıı Ülkü, Firat
Qızıltug (Türkiyo), Mixael Farcnholts, Taqe Zommerfıld, Friderike Bühner, Stefan Proys,
Uli Rotfııs (Almaniya), Zoltan İslai (Macarıstan), İbrahim Darabi (İran), Cövdot Bilal
İsmayıl (İraq) vo başqalarmın müxtolif milli psixologiya vo odobi ölçülordon Azorbaycan
yazıçısının osorlorino yanaş-maları sayğıyadoyor vo golocok todqiqatlar üçün tutarlı
monbolordir. Burası
Dostları ilə paylaş: |