SeçKİ HÜququ və onun hüquqi MÜdafiƏSİNƏ dair praktik vəSAİT
Yüklə 2,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II. AZƏRBAYCANDA SEÇKİLƏRİN HÜQUQİ TƏNZİMİ........... 35 III. SEÇKİ KOMİSSİYALARINA VƏ MƏHKƏMƏLƏRƏ
- IV. SEÇKİ ŞİKAYƏTLƏRİNİN, İDDİA ƏRİZƏLƏRİNİN FORMALARI VƏ NÜMUNƏLƏRİ
- I. SEÇKİ HÜQUQU VƏ ONUN HÜQUQİ MÜDAFİƏ STANDARTLARI 1. BEYNƏLXALQ HÜQUQİ AKTLARDA
- Majoritar sözü fransız dilindən tərcümədə "çoxluq" deməkdir.
- Proporsional seçki sistemi
| 1
2
Layihə Avropa İttifaqı Hüquq və İnkişaf İctimai Birliyi tərəfindən maliyyələşdirilir
SEÇKİ HÜQUQU VƏ ONUN HÜQUQİ MÜDAFİƏSİNƏ DAİR PRAKTİK VƏSAİT Kitabça Avropa İttifaqının maliyyələşdirdiyi və “Hüquq və İnkişaf” İctimai Birliyinin həyata keçirdiyi “Azərbaycanda seçki hüquqlarına və məlumatlılığına dəstək” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb və çap olunub. Kitabçanın məzmununa görə “Hüquq və İnkişaf” İctimai Birliyi məsuliyyət daşıyır və heç bir halda Avropa İttifaqının mövqeyini əks etdirmir. © “Hüquq və İnkişaf” İctimai Birliyi 3
I. SEÇKİ HÜQUQU VƏ ONUN HÜQUQİ MÜDAFİƏ STANDARTLARI.................................................................................. 3 1. BEYNƏLXALQ HÜQUQİ AKTLARDA SEÇKİ HÜQUQU..................... 3 2. AVROPA İNSAN HÜQUQLARI KONVENSİYASINDA SEÇKİ HÜQUQUNUN HÜQUQİ MÜDAFİƏSİ.................................................... 9 3. SEÇKİ HÜQUQLARI VƏ ONUN HÜQUQİ MÜDAFİƏSİNİN PRİNSİPLƏRİ.................................................................................................... 14
4. SEÇKİLƏRİN HÜQUQ SİSTEMİ………………………………………... 19 5. AZƏRBAYCANDA SEÇKİ QANUNU VƏ SEÇKİ ADMİNİSTRASIYASINA DAİR BİRGƏ RƏYLƏR.................................. 25
II. AZƏRBAYCANDA SEÇKİLƏRİN HÜQUQİ TƏNZİMİ........... 35 III. SEÇKİ KOMİSSİYALARINA VƏ MƏHKƏMƏLƏRƏ ŞİKAYƏTLƏRİN VERİLMƏSİ.................................................. 39 1. SEÇKİ KOMİSSİYALARINA ŞİKAYƏTLƏRİN VERİLMƏSİ………… 39 2. MƏHKƏMƏLƏRƏ ŞİKAYƏTLƏRİN VERİLMƏSİ……………………. 44 3. İNZİBATİ XƏTA HESAB EDİLƏN SEÇKİ HÜQUQ POZUNTULARI ÜZRƏ ŞİKAYƏTLƏRİN VERİLMƏSİ....................................................... 46 4. CİNAYƏT ƏMƏLİ HESAB EDİLƏN SEÇKİ HÜQUQ POZUNTUSU ÜZRƏ ŞİKAYƏTLƏRİN VERİLMƏSİ....................................................... 50 5. SEÇKİ HÜQUQ POZUNTUNA DAİR ŞİKAYƏTLƏRİN ARAŞDIRILMASI VƏZİYYƏTİ................................................................. 52
IV. SEÇKİ ŞİKAYƏTLƏRİNİN, İDDİA ƏRİZƏLƏRİNİN FORMALARI VƏ NÜMUNƏLƏRİ.............................................. 56 V. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ SEÇKİ QANUNVERİCİLİYİNDƏN ÇIXARIŞLAR..................................... 68
4
HÜQUQİ MÜDAFİƏ STANDARTLARI 1. BEYNƏLXALQ HÜQUQİ AKTLARDA SEÇKİ HÜQUQU Seçki hüququ obyektiv mənada vətəndaşlara seçkilərdə iştirak etmək qaydalarını müəyyənləşdirən və praktikada bunu tənizmləyən hüquq normaları toplusu barədə konstitusiya tələbidir. Seçki hüququ subyektiv mənada vətəndaşların seçib-seçilmək hüququdur. Seçki hüququ aktiv və passiv seçki hüququ kimi iki yerə bölünür.
yerli idarəetmə orqanlarına seçmək, referendumda və demokratiyanın digər formalarının həyata keçirilməsində iştirak hüququdur. Bu hüquq ona görə aktiv adlandırılır ki, onu vətəndaşın özü öz hərəkətləri ilə reallaşdırır: bəzən qeydəalma forması ilə seçki siyahısına daxil edilməli, seçki məntəqəsinə özü gəlməli, bülleteni alıb onu doldurmalı, səs vermək istədiyi namizədləri, yaxud siyasi partiyanı seçərək, bülleteni seçki qutusuna atmalıdır. Passiv seçki hüququ - vətəndaşların nümayəndəli orqanlara seçkilərdə və ya seçkili vəzifələrə namizəd kimi qanunla müəyyən edilmiş qaydada iştirak etməyə əsas verən subyektiv hüququdur, yəni seçilmək hüququdur. Dünya təcrübəsində seçki sisteminin iki əsas tipi – majoritar və proporsional seçki sistemləri mövcuddur. Bunlardan əlavə bir sıra ölkələrdə hər iki sistemin ayrı-ayrı ünsürlərini özündə əks etdirən qarışıq seçki sistemi adlanan forma da tətbiq edilir. 5
Bu seçki sisteminə uyğun olaraq, deputatlığa (lat. “deputatus” – “göndərilmiş”) namizəd seçkilərdə fərdi qaydada iştirak etməlidir və o, seçkili orqana deputat seçilmək üçün seçki dairəsi üzrə digər namizədlərə nisbətdə daha çox səs toplamalıdır. Proporsional seçki sistemi səslərin ayrı-ayrı şəxslərə deyil, partiyalara verilməsidir. Bu seçki sistemi İlk dəfə olaraq 1889-cu ildə Belçikada tətbiq olunub. Demokratiyanın bərqərar olması və ən yaxşı idarəetmənin ən təsirli mexanizmləri sırasında seçkilər həlledici rol oynayır. Xalq hakimiyyətinin həyata keçirilməsinin təmin edilməsi seçkilər nəticəsində meydana çıxır. Seçkilər hakimiyyətin xalq etimadını və müdafiəsinin əldə etməsinin ən təsirli və sınanmış vasitəsidir. Bu mühüm vasitə cəmiyyəti ədalətsizlikdən və diktatura təhlükəsindən qoruyur. Seçki hüququnun və ümumiyyətlə seçkilərin tarixi ən qədim zamanlardan başlayır. Müasir seçki hüququ dövlət hakimiyyətinin və yerli özünüidarənin təşkilinin hüquqi tənzimlənməsinin ayrılmaz hissəsidir. Seçkilər ilk dəfə eramızdan əvvəl VI-V əsrlərdə qədim Yunanıstanın şəhər-dövlətlərində keçirilib. Orta əsrlərdə kilsədə dini rəhbərlərin müəyyənləşdirilməsində seçkidən istifadə olunub. 1789-cu ildə isə ilk dəfə olaraq seçki hüququ Fransada təsdiq edilib. Bundan sonra Avropanın bir sıra inkişaf etmiş dövlətlərində seçki hüququndan istifadə edilməyə başlanılıb. Lakin bu seçkilər heç də demokratik olmayıb. Belə ki, seçkilərdə ancaq mülkü, torpağı, əmlakı çox olan şəxslər seçilə və səs verə bilib. Həmin illərdə seçkilərdə ancaq kişilər iştirak edib.
Yüklə 2,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|