ŞƏKİ Üsyanlari
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
73
Bu hadisədən sonra Daxi zahirən Hacıağanın yaxın adamına çevrilmişdir. Hətta ona sırf milis işçisinin funksiyalarına aid tapşırıqlar da verilirdi. Günlərin bir günü Daxiya cırtdan Süleyman adlı dustağı Bakıya müşayiət etməyi tapşırırlar. Dustaq təhvil verilərək gözlənilmədən o həbs olunur. Əlbəttə, bu əvvəldən düşünülmüş əməliyyat planı idi. Görünür, Daxiya sona qədər etibar etməmişdilər. Həsənbala da törətdiyi cinayətin qurbanı oldu. Qardaş itkisindən irəli gələn kədərlə qatilə sonsuz nifrəti qəlbində yanaşı gəzdirən Yunusun bacısı Hacıağa ilə görüşərək Həsənbalanın məhvi müqabilində ona xeyli qızıl pul təklif edir. Bu təklif enkevedeçi üçün göydən düşmə olur. Həsənbalanı sıradan çıxarmaqla o cinayət xarakterli əməllərindən xəbərdar olan şahiddən yaxa qurtarmaqla yanaşı, həm də xeyli qazanc əldə etmiş olurdu. Həsənbala arvadı ilə birlikdə Babaratma kəndində qohum toyunda iştirak edərkən öldürülür. Bolşevik rejiminin qaçaqlara qarşı olan cilovlanmaz qəzəb və nifrəti qeyd olunduğu kimi onlarla hər hansı təmas yaratmış insanlara faciələr gətirirdi. Şəkinin Oxud kəndindən olan qaçaq Atakişini və samuxlu Qaçaq Ələşi evində qəbul edən Köndələn kəndinin sakini Əlfətin ailəsi də belə bir müsibətə tuş gəldi. Dağ, meşə həyatının yorğunluğunu qismən canlarından çıxarmaq üçün qaçaqların bu evə sığınması milisə bəlli olur. Onları qəfil yaxalamaq cəhdi baş tutmur. Atışma zamanı Əlfətin arvadı və övladı həlak olurlar. Qaçaqlar isə mühasirə həlqəsini yarıb hadisə yerindən uzaqlaşa bilirlər. Şəki qaçaqlarından Abbas fitri cəsarəti və mərdliyi ilə diqqəti daha çox cəlb edirdi. O bir müddət milis işçisi kimi əlində silah Sovet hökumətinin qulluğunda durmuşdur. Amma NKVD sistemində mövcud olan iyrənc mənəvi- psixoloji mühit onun təbiətinə olduqca yabançı idi. Abbas bu mühitə heç cürə uyğunlaşa bilmirdi. Xüsusən yurddaşlarına qarşı irəli sürülən ittihamların motivləri ilə barışmaq istəmirdi. Kim beş, on qoyun sahibidirsə demək həmin şəxs qolçomaqdır və istismarçı kimi ifşa edilməlidir. Kim quran oxuyur, namaz qılırsa şübhəli şəxs kimi nəzarətə götürülməlidir. Kolxoz quruluşunun üstünlüklərinə şəkk-şübhə gətirən şəxs haqqında yerli-yataqlı danos hazırlanmalıdır və s. Bütün bunlar milis işçilərinin qarşısına qoyulan vəzifələrin bir qismi idi. Dayısı Hidayətin həbs olunması üçün verilən göstəriş onun səbir kasasını daşdırdı. DSİ-dən Abbasın dayısı Andın oğlu Hidayət haqqında məlumat gəlmişdi. Həmin məlumatda o Sovet hökuməti üçün təhlükəli bir qolçomaq kimi xarakterizə olunurdu. Bundan sonra Hidayəti həbs etmək qərara alınır. Bu göstərişi yerinə yetirmək kimə tapşırılsa yaxşıdır? Onun bacısı oğlu, milis işçisi Abbasa. Rəzalətin, alçaqlığın hansı həddə çatdığına diqqət yetirin. Adamı öz doğma dayısını, həm də günahsız bir insanı həbs etməyə təhrik edirlər. Kənd, rayon səviyyəli enkevede işçilərinin bu bəd əməlləri təsadüfi olmayıb rejimin mahiyyətindən irəli gəlirdi.
74
Ali hakimiyyət eşalonunda qərar tutmuş Əliheydər Qarayev tribunadan bəyan edirdi ki, ağsaqqal kəndə bağlıdır, kəndlinin əmisi oğlu, ya dayısı, ya əmisi və ya atasıdır. Muzdurları, yoxsulları elə hazırlamalıyıq ki, onların əli ilə qolçomağa zərbə endirək. Abbas ruhunu sarsıdan bu təklifdən sonra hakimiyyətlə bütün əlaqələri kəsib, ona qarşı mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Çox keçmir ki, Hidayət rejim nümayəndələrinin göstərişi ilə enkevede agenti Baxış tərəfindən öldürülür. Abbas dostu Xudu İbrahimlə birgə qaçaqçılığa başlayır. Tezliklə Qaçaq Abbasın adı dillərdə əzbər olur. Onu aradan götürmək üçün sınaqdan çıxarılmış bədnam xəyanət üsulundan dəfələrlə istifadə etmək cəhdləri olmuşdur. Qaçaq Abbası öldürməyə real imkanları olan şəxslərdən biri hökumət nümayəndələrinə onun dostları Yusif və Abdulla qardaşlarının qisasından qorxduğunu bildirir. Belə olduğu halda əvvəlcə Yusif və Abdulla qardaşlarını məhv etmək qərara alınır. El-oba mənafeyini həmişə uca tutan Yusiflə Abdulla əxlaqi keyfiyyətləri, igidlikləri ilə hələ gənc yaşlarında elin etibarnaməsi kimi bir haqda qovuşmuşdular. Şəkinin Giləhli məhəlləsi məhz onların nüfuzu hesabına yeni sovet qaydalarının təsir dairəsindən kənarda qalan azadlıq adası təsiri bağışlayırdı. Onlar qətiyyətlə bildirmişdilər ki, nə qədər ki, biz sağ-salamatıq, bu allahsızlar bu məhəllədə at oynada bilməyəcəklər. 1930-cu ilin aprelində üsyan hərəkatı başlanarkən qardaşlar üsyançıların sıralarında idilər. Hərəkat yatırıldıqdan sonra onlar təbii ki, gizli həyat tərzi keçirmək zərurəti qarşısında qaldılar. Onlara özünü dost kimi göstərən xəyanətkar bir dəfə Qaçaq Abbasın qardaşlarla görüşmək istəyini bildirir. Çoxdan üzünü görmədikləri dostları ilə görüşmək imkanı əldə edəcəklərinə sevinən Yusif və Abdulla dərhal razılıq verdilər. İnsanın öz taleyinə doğru gedişini tənzimləyən ilahi qüvvə hər şeyi incəliklərinə qədər nəzərə alır. Tezliklə qardaşların ruhlarının əbədiyyətə pərvazlanacağını əvvəlcədən müəyyən edən o böyük qüvvə ruhun təmiz bədəndən ayrılması qayğısına qalaraq həmin axşam onları çimməyə, əyin başlarını təzələməyə sövq etmişdir. Xəbis niyyət sahibi isə öz işində idi. Qardaşların hətta silahlarını ona etibar etməsindən istifadə edərək onlara məxsus tüfənglərin el dilində iynə adlanan hissəsini çıxararaq gizlətmiş və Yusiflə Abdullanı tərksilah etməyi belə unutmamışdı. Səhər dan yeri sökülərkən yolçular nəhəng dağları öz qoynunda görünməz edən duman ümmanına qovuşdular. Tezliklə bu duman-çən arxasından iki igid ömrünə son qoyan atəş səsləri eşidildi. Bir neçə gündən sonra Yusif və Abdullanın
Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|