Səməd Şıxı atilan bir daş

220 
 
bildirdi.  Getdiyini  Dənizədə  zəng  eləyərək  bildirdi. 
Dənizdə gəlmək istəsədə RövĢən razı olmadı.  
Avtobus  rayonda  onların  evinə  biraz  aralı  yerdə 
saxladı.  Farizin  onlar  üçün  göndərdiyi  maĢına  minərək 
gəldilər.  Validəni  hələ  dəfn  etməmiĢdilər.  Gülnaz  özünü 
çatdıraraq  özünü  anasının  cansız  bədəni  -  nə  çatdırdı. 
Qucaqlayaraq ağlamağa baĢladı.  
Nərgizi  içəri  buraxmadılar.  Həyətdə  qonĢuların 
yanında  saxlayıb  səslərin  eĢitməməsi  üçün  onunla 
söhbətləĢirdilər.  RövĢən  isə  qapıda  durub  yerdə  cansız 
yatan  nənəsinə  baxırdı.  Normalda  onu  belə  sakit  görmək 
mümkün  deyildi.  Onu  gülərüzlüklə  yadda  saxlamıĢdı  hər 
kəs.  Kimisə  üzgün  görərsə  çalıĢar  –  vuruĢar  onu 
güldürməyi bacarardı. Bu dəfə isə bacarmadı. Güldürdüyü 
Ģəxslər, indi onun üçün ağlayırdı.  
RövĢənin qapıda dayandığın görüb qoluna girərək çölə 
çıxartdılar.  Qulağına  Nərgizin  yanında  dayanmasın 
deyərək,  onu  tək  buraxma  –masın  tapĢırdılar.  Nərgizin 
yanında əyləĢib onu seyr elədi. – nə düĢünürsən? 
-Nənəmin son gördüyümdən nə qədər dəyiĢdiyin.  
-Elədə dəyiĢməmiĢdi. Biraz üzü qırıĢmıĢdı.  
-Son arusu bizi görmək idi. Onu da eləyə bilmədik.  
-... 
-KaĢ son bir dəfə səsində olsa eĢidə bilsəm.  
-KaĢ... – RövĢən dərindən ah çəkib nənəsi ilə keçirtdiyi 
xoĢ xatirələri xatırladı.  
-Nə vaxt dəfn edirlər? 
-Bir – iki saata.  
-Dəfninə mənidə apararsız.  
-Gedib nə edəcəksən? Oturarsan evdə.  
-XahiĢ edirəm. – səsi yetərincə ağır idi.  
Bacısına tabe olaraq razılaĢdı.  
Dəfn  mərasimi  evdən  qəbirsanlığacan  olacaqdı. 
RövĢən  anasına  Nərgizidə  aparacağın  dedi.  Gülnaz  qarĢı 
çıxsa  da  RövĢən  israr  elədi.  Tək  buraxmayacağına  söz 
verərək anasını razı saldı.  

---

221 
 
Dəfn  mərasimi  baĢladı.  Dəfnə  dinə  uyğun  olaraq  
molla rəhbərlik elədi. Dualar oxuyaraq, yol boyu irəliləyir 
və  avazla  duasını  oxuyurdu.  Qəbirsanlıq  evə  uzaq 
olmadığından  on  dəqiqəyə  qəbirsanlığa  çatdılar.  Dəfn 
mərasiminə 
qohumlar,  Farizin  rayondan  dostları, 
qonĢuları  toplaĢmıĢdı.  Xəbər  eĢidən  hər  kəs  iĢ  –  gücünü 
atıb  dəfndə  iĢtirak  etmək  üçün  gəlmiĢdilər.  Dəfn  böyük 
izdihamla baĢa çatdı. Ġzdiham yavaĢ – yavaĢ azalır, qəbrin 
ətrafında  sadəcə  doğmalar  qalmıĢdı.  Nərgiz  RövĢənin 
qoluna  girmiĢ,  sanki  nənəsinin  məzarın  içində  çəkdiyi 
əzabı görə bilirdi.  
Fariz hər  nə qədər sevgisin birazə verə bilməsəydi də, 
Validəni  çox  sevirdi.  Necədə sevməsin?!  Qırx  illik  həyat 
yoldaĢı  idi.  HƏYAT  YOLDAġI.  Tanıyıb,  sevib,  evlənib, 
ona  uĢaq  bəxĢ  eləməkdən  daha  ötəsi  bir  Ģey.  Həm  Ģad 
günündə, həm dar günündə yanında olan birisi. Sirrlərinə 
qardaĢ  payı  kimi  Ģərik  olan  birisi.  Dərd  yoldaĢı,  yeri 
gələndə  birlikdə  yavan  çörəklə  gülən,  yeri  gələr  birlikdə 
dünyanı  fəth  edən  birisi.  Onu  puluna  görə  yox,  sadəcə  o 
olduğuna  görə  sevən.    Üzgün  olanda,  tək  buraxım 
rahatlasın  deyən  yox,  mən  kiməm  burda?  Mənimlə  niyə 
bölməyirsən? – deyən birisi.  
Hər  kəs  dağılıĢıb  getmiĢdi.  Qəbrin  yanında  isə  Fariz, 
Gülnaz,  RövĢən  və  Nərgiz  dayanmıĢdı.  Getmək 
istəyirdilər, amma bacarmayırdılar.  Sükutu Nərgiz pozdu. 
RövĢənin  qolunu    silkələyərək  ona  baxması  üçün  iĢarə 
elədi. – nə olub?  
-Atamın  qəbri  bura  yaxındı?  –  alçaq  səslə  RövĢənə 
tərəf əyildi.  
RövĢən baĢını qaldırıb ətrafa baxıb dedi: 
-Biraz aralıdadı. Niyə dedin? 
-Məni ora apar. Atamında qəbrinə getmək istəyirəm.  
RövĢən  anasına  getdiklərini  deyərək  Nərgizin 
qolundan  tutaraq  qəbrlərin  arası  ilə  Eyvazın  qəbri  olan 
tərəfə getdilər. Qəbrləri keçərək Eyvazın qəbrinə çatdılar. 
Eyvazın qəbrinin yanında Nərgizi saxlayıb tam qarĢısında 

---

222 
 
dayandığın  deyərək  susdu.  Nərgizdə  susdu.  Nərgiz 
əyilərək  yerə  çöməlib  atasının  qəbrinin  üzərində  əlini 
gəzdirdi.  Ürəyində  ona  nəsə  deyir,  kimisə  Ģikayətlənirdi. 
Səssizcə ağlayırdı.  
RövĢən utanırdı. Atasının qəbrinə baxanda onun əsəbi 
olduğun,  hansı  üzlə  bura  gəldiyini  soruĢurmuĢ  kimi  hiss 
edirdi.  Atasının  hər  Ģeyi  bildiyini  düĢünürdü.  Bacısına 
elədiyini,  bacısına  sahib  çıxa  bilmədi  –  yini  görürdü. 
Hesab  soruĢurdu  ki,  budur  sənin  mənim  Ģərəfmə  sahib 
çıxmağın  deyərək.  Budurmu  əmənətmə  sahib  çıxmağın? 
Boynunu bükərək ağzına su alıb durmuĢdu.  
Nərgizin  isə  söhbəti  hələ  davam  edirdi.  Dərdini  atası 
ilə  bölürdü.  UĢaqlığındaki  kimi.  Atası  evə  gələn  kim 
atasının  qucağında  oturaraq  bütün  günü  elədiklərini  ona 
danıĢardı. Eyvazda qızının Ģirin – Ģirin sözlərini dinləyər, 
arada  gülümsəyər  sonda  afərinini  verərək  yatmağa 
yollayardı. Hər gün – hər gün eyni Ģeyi eləməkdən nə ata, 
nə də ki, qızı bezməzdi.  
Gülnaz  Farizlə  gələrək  Nərgizi  yerdən  qaldırdılar. 
Birlikdə  evə  getdilər.  Evdə  də  izdiham  var  idi.  Ziyarətə 
gələnlərin  ard  –  arası  kəsilməyirdi.  Fariz  gələn  dostlarını 
qarĢılayır,  onları  əyləĢdirib  onlara  qulluq  olunması  üçün 
nəzarət  edirdi.  Gülnazda  həmçinin  gələn  qadınları 
qarĢılayır,  onlarla  məĢğul  olurdu.  Nərgiz  nənəsinin  onun 
üçün  hazırladığı  otaqda  uzanmıĢ,  RövĢən  isə  babasının 
yanında dayanıb ona kömək edirdi.  
Fariz  iki  gün  qalmağa  razı  olmuĢdu.  Ġki  gün  sonra 
Bakıya  qayıdaraq  universitetinə  gedəcəyini  demiĢdi. 
Qalıb  onlara  yardım  eləməsin  istəsədə  Fariz  razı 
olmamıĢdı.  ĠĢləri  görməyə  adamların  olduğun,  onun 
vəzifəsinin  sadəcə  oxumaq  olduğun  bildirərək  iki  gün 
sonra Bakıya  göndərmək  üçün  yola salmıĢdı. Gəlməzdən 
bir  gün  əvvəl  Dənizlə  danıĢmıĢdı.  Dənizdə  qalmasını, 
dərslərlə  bağlı  narahat  olmamasını  demiĢdi.  Nərgizlədə 
biraz  danıĢaraq  onunla  dərdləĢmiĢdi.  Bir  –  birlərini 
tanıması  uzun  zaman  olmasa  da  araları  uzun  müddət 

---