______________Milli Kitabxana_______________
126
O gündən titrədi yurdun üstündə
Cütbaşlı qartalın qanlı bayrağı.
Tarixin doğduğu o qara gündə
Böyük bir ölkənin söndü çırağı.
O gündən göründü sarı paqonlar,
Boşaldı kəndçinin dolu xırmanı.
Elləri qurd kimi taladı onlar
Dedilər, padşahın sağ olsun canı.
O gündən ağladı aşığın sazı,
Dilində can yaxan dərdli haraylar.
Uçan durnaların küskün avazı
Ötdükcə dişnədi yıldızlar, aylar.
Buludlar çaxnaşdı, hava daraldı,
Cumalar
1
dolaşdı bizim elləri.
Bizim ipəkləri Peterburq aldı
Bəzəndi knyazın madmazelləri.
O gündən saraldı yaşıl təbiət,
Axdı həzin-həzin Kür çayı, Araz.
Baş əydi qanuna kitab, şəriət,
Ürəklərdə zədə, baxışlarda yas.
Tər içdi, qan uddu məlal papaqlar,
Son dana, son çuval getdi vergiyə...
Vağlandı qapılar, söndü ocaqlar,
Qarılar, qocalar yalvardı göyə...
Çəkdi qamçısını azğın mülkədar
Ver dedi! Ver dedi! Çıxar belindən!
Göydə bir Allahdır, yerdə də bir çar,
Qabarlar tökülsün sənin əlindən.
1
Hamballar
______________Milli Kitabxana_______________
127
Satdı mənliyini "əsilzadələr",
Çarın xidmətinə baş əydi Quran.
Bütün gördüyümü danışsam əgər,
Kağızım qurtarar, yorular insan.
Yüz il biz ayrıldıq ana dilindən,
Məktəbin adına dedik "uşkola".
Oxucum! Bir daha nəzər yetir sən
Keçdiyin o qanlı, o qorxunc yola.
Yüz il Füzuliyə həsrət qalaraq
Doğma anamıza söylədik "mama".
Yüz illik yuxuya birdən dalaraq
Yatdıq gözümüzdən yaş dama-dama.
Yüz il nəfəsnü çəkə bilmədi
Şairlor oylağı böyük bir ölkə.
Yüz il öz qolunu çəkə bilmədi...
Tarix! Səninkidir bu qara ləkə!
Axdı Rusiyaya neft kəmərləri,
Daşıdı onları ilk dəmir yolu...
Tarixə hökm edən o gündən bəri,
Çalışdı yadlara Azərin oğlu.
O gündən qaraldı göydə buludlar,
Bir günəş doğmadı Azərbaycana.
O gündən saraldı çiçəklər, otlar,
Gəmimiz çıxmadı varıb bir yana...
EPİLOQ
Sevgilim! Sahilin dəmi var yenə,
Gəl çıxaq dənizin axşam seyrinə.
Dəniz gülümsəyir bir saf üz kimi,
Təbiət şadlanır ömrümüz kimi.
______________Milli Kitabxana_______________
128
Küləklər dağıdır buludu lay-lay,
Dənizdə parlayır gümüş rəngli ay.
O da göz qoyaraq bizim gəncliyə,
Göyləri seyr edir "azadlıq" - deyə.
Odur bax! Yazdığım "Aslan qayası",
Silinmiş alnındın ellərin yası...
Onun sinəsində oxuyur bir quş,
Quş deyil, bir qızdır adı "qurtuluş".
Dilində Vaqifin gözəlləməsi,
Yayılmış ətrafa onun zil səsi,
Bu gənc də baş qoymuş onun çiyninə;
Burda sevgililər zövq alır yenə
Vətən torpağının azadlığından.
İnsan - azadlıqdır, azadlıq - insan!
1935
______________Milli Kitabxana_______________
129
BULAQ ƏFSANƏSİ
Deyirlər, bəşərin çocuqluq yaşı
Daima titrəmiş ölümə qarşı...
Ölüm! O matəmin pərişan səsi,
İnsanın ilk dərdi, ilk fəlsəfəsi,
Açarsız, qapısız dəniz kimi lal,
Üstündə çırpınıb, döyünmüş xəyal...
Onun dəhşətini duyduğu zaman
Şaşırmış cəbhədə bəzən qəhrəman...
Bəzən də yaşamaq həvəsilə tək,
Bir insan ətrafa qılınc çəkərək
Bütün bir ordunu heyrətə salmış,
Xeymələr dağıdıb, çadırlar almış.
Ölüm! o matəmin pərişan səsi,
Bəşərin ilk dərdi, ilk fəlsəfəsi
Düşündürür bizi bu gün və yarın.
Böyük dahilərin, filosofların
Duyub düşündüyü bu qorxunc cahan,
Sirlər yuvası olmuş hər zaman.
Onun qüvvətilə düşür xəzəllər,
Şairin ilhamı - dilbər gözəllər
Onun pəncəsilə torpağa dönür,
Parlayan bir həyat onunla sönür.
Sanma ki, qorxuncdur ölüm daima,
Onda da gizlənir bir canlı məna.
Onsuz bu dünyanın olmazdı sonu,
Səadət və həyat yaratmış onu.
Onsuz açılmazdı şüur və xəyal,
Donardı bir yerdə arzu, ideal.
Onsuz açılmazdı yeni çiçəklər,
Uçmazdı düzlərdə ağ kəpənəklər.
Onsuz dəyişməzdi ulduzlar, aylar,
Göylərin alnında məğrur saraylar
Verərdi hökmünü gündə bir qana –
Qılınca, süngüyə, topa, qalxana.
Düşməzdi şahların tacı başından,
Küsərdi hər şeyə könül və insan;
______________Milli Kitabxana_______________
130
Hər əski ənənə, hər əski adət,
Məhəbbət, iztirab, gülüş, qiyafət,
Məncə, bıqdırardı bəşəri hər an,
Eyni dodaqlarla gülən bir cahan...
Ölümlə çarpışır, axır kainat;
Ölüm də başqa bir sevdalı hoyat!
Onda qərinələr, onda nələr var!
O məchul aləmi çox aramışlar,
Fəqət, sorağını alan olmamış.
Yenə öz yerində hər bahar, hər qış...
Bəşər xəyallara qapılıb hərdən
Təsəlli bulmuşdur əfsanələrdən...
Deyirlər, Şirvanda bir bulaq varmış,
Suyu almaz kimi par-par axarmış.
Gözəlmiş bulağın yar-yaraşığı,
Oynamış üstündə günün işığı,
Düşərmiş qoynuna zərif kölgələr
Deyirlər, bu sudan Xıdır peyğəmbər
Gəlib, təsadüfən içmiş doyunca,
O gündən ölməmiş tarix boyunca.
İnsan donundakı o qanadlı quş
Əsrlərdən bəri uçub, yox olmuş.
Fəqət, deyirlər ki, 6 yenə sağdır;
İslamın dar günü qayıdacaqdır.
Bu əski əfsanə gülünc olsa da,
Qalmış əsrlərcə qoca dünyada.
Bulağın şöhrəti düşmüş dillərə,
Yayılmış bu xəbər uzaq ellərə...
Aramış elçilər yerini bir-bir,
Almış sorağını İskəndər Kəbir,
Sürüb karvanını gəlmiş Şirvana,
Adamlar salaraq dörd bir yana,
Arayıb, axtarıb heç yorulmamış,
Bulaqdan bir əsər, bir iz bulmamış.
Həsrətli gözlərlə bizi tərk etmiş,
Fəqət, karvanını yükləyib getmiş...
1935
Dostları ilə paylaş: |