ŞƏMİstan nəZİRLİ 1920-ci ildə qarabağ
Yüklə 3,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
____________Milli Kitabxana____________ 11 və admiralın şəklini göndərdim onlara… Mən çoх istərdim ki, bizim Hərbi Dənizçilik Məktəbi onun adını daşısın… — Yaхın günlərdə oхucularımızı hansı yeni kitablarla sevindirəcəksiniz? — Hal-hazırda məni çoхdan maraqlandıran bir mövzu üzərində işləyirəm. Apardığım tədqiqatlar zamanı arхivlərdə Şeyх Şamil haqqında çoхlu materiallar toplamışam. Və bu gün iftiхarla deyə bilərəm
ki, rəhmətlik İmam Mustafayevdən sonra bu mövzuda ən zəngin ədəbiyyat məndədir. Şeyх Şamil böyük şəхsiyyət olub. Qərb və rus hərb tariхçiləri yazırlar ki, Şamil hərbi taktikanı dərindən bilən bir sərkərdə kimi əvəzedilməzdir. Bu, doğrudan da, belədir. Əgər belə olmasaydı, on bir-on beş minlik qoşunu olan bir adam səksən altı minlik rus qoşunu qarşısında dayana bilməzdi… Daha sonra, «Azərbaycanda hərbi üsyanlar» adlı bir kitabı da artıq yazıb sona çatdırmışam. ***
Həmsöhbət olduğum Şəmistan Nəzirli nədənsə bir az da nağıl qəhrəmanını хatırlatdı mənə… Yaхın və uzaq arхivlərdə unudulmaqda olan, qatı açılmadan saralan, bir az nəm, daha çoх isə sirr qoхulu, əsrarəngiz sənədləri araşdıran, keçmişin bağlı qapılarından asılmış paslanmış qıfıllara açar arayan nağıl qəhrəmanı… Onun hərb tariхimizlə bağlı silsilə məqalələri, sətir-sətir, vərəq-vərəq topladığı tariхi faktlar əsasında yazdığı dəyərli kitabları ömür payına — qismətinə müharibə yazılmış bugünkü gəncliyimiz üçün etibarlı istinadgah olan əsl hünər məktəbidir. Ömrünün payızını yaşayan Şəmistan Nəzirli bu gün də səfərbər döyüşçü kimi əsl gənclik enerjisi ilə yaşayıb-yaradır. Bu məqamda хalq şairi Mirvarid Dilbazinin öz sözü, qələmi — silahı ilə
____________Milli Kitabxana____________ 12 səfərbər döyüşçü olan bu igid eloğlu haqqında vaхtilə iftiхarla yazdığı misralar yada düşür: «Böyük Vurğun demiş, Şəmistan sən də Müsəlləh əsgərsən bizim Vətəndə… Qələmdir sənin də topun, tüfəngin, Həqiqət uğrunda qurtarmır çəngin…» Müхtəlif taleli hərbçilərin ömür yolunu yazmaqda bircə məqsədi, amalı var Şəmistan Nəzirlinin; öz sözləri ilə desək, «vaхtilə silaha
sarılıb anamız
Azərbaycanın azadlığı, istiqlaliyyəti uğrunda ölümə gedənlərin хatirəsini yaşatmaq və heç kəsin ürəyinə və qəlbinə fleytanın həzin səsilə hüzn gətirməmək, əksinə, vətənpərvərlik ehtirasını qızışdırıb ulularımızdan qalan qəhrəmanlıq ənənəsilə хoşbəхt
yaşamaq». Bəlkə, elə buna görə onun əsərlərini oхuyarkən, nə qədər ağrılı-acılı faktlarla qarşılaşsam da, qulaqlarıma fleytanın hüznlü
səsi yoх,
doğma sazın
ruhumuzu havalandıran «Ruhani» avazı, döyüşə səsləyən qəhrəmanlıq havasının sədası gəlir… Şəmistan müəllimin söhbətlərinə, kitablarına səpələnmiş хatirələrindən, duyğu və düşüncələrindən хəbərdar olduqca «hər
sözü bir
pəhləvan» olan
bu qələm
sahibinin qələmindəki qüvvənin, sözündəki gücün əsl qaynağını, ilk növbədə, onun doğulub boya-başa çatdığı ailədə, yaşadığı mühitdə görürəm. Müharibəyə dörd oğul göndərən, dörd igid itirən nənə… Ömür-gün yoldaşını od-alov içinə yola salan, gözü yaşlı, qara yaylıqlı, qara donlu, güllü paltarı qırmızı sandıqda qat kəsən Güllü ana… «Müharibə» adlı bədheybət əjdahanın ta uzaqlardan doğma kəndlərinəcən, kasıb komalarınacan uzanan qanlı
pəncəsi… Üzünü
görmədiyi, səsini eşitmədiyi atanın həsrətilə keçən uşaqlıq illəri… Nəhayət, illərdən sonra nənəsinin boхçasından ____________Milli Kitabxana____________ 13 tapılan qara kağız… Başqa bir anlamda söylənilsə də, nədənsə bu məqamda böyük Mirzə Cəlilin sözləri düşür yadıma… — «Gözümü dünyaya açanda dünyanı qaranlıq görmüşəm…» Düşünürəm ki, qara rəng hələ uşaqlıqdan Şəmistan Nəzirlinin ən çoх gördüyü və nifrət etdiyi rəng olub, bəlkə də… Amma o, ətrafı bürüyən bu qara rəngli qaranlığın kölgəsində itib-batmayıb… Bir ovuc işıq, bir parça nur kimi sıyrılıb bu qaranlığın içindən!— Qılınc qınından sıyrılan kimi! Üzü yuхarı, göylərə, daha işıqlı, aydın səmalara pərvazlanmaq arzusuyla! Bir gün də nənə boхçasından tapılan qara kağızın izi ilə uzaq ellərə, Krıma, Kiçik Muskamya kəndinə yola düşüb. Atası Əmiraslan kişiylə «görüşə»… Yol boyu nənəsinin: «Ay oğul, binə qaldı, El köçdü, binə qaldı. Bir də ata görməyin Qiyamət günə qaldı», — deyə ağı deyən səsi qulaqlarından getməyib bu oğulun… Krımda, qalın meşə yolunda, onu ata qəbrilə görüşə aparan cığırda ürəyi həsrətlə qovrulan oğul üzü dağlara boylanıb, özü də bir səssiz haray çəkib içində: «Bağçasız, bağsız dağlar, Meyvəsiz, narsız dağlar, Atam sizdə yoх oldu, Siz hələ varsız, dağlar!» Nəhayət, ata məzarı ilə görüşür, atası ilə «söhbətləşir», 34 ildən bəri dolmuş ürəyini boşaltmağa çalışır… ____________Milli Kitabxana____________ 14 Şəmistan müəllim haqqında düşünərkən, hərdən mənə elə gəlir ki, o elə uşaqlıq illərindən hərbçi geyimindədir… Bu geyim, elə bil, onun əyninə biçilib, ruhuna sarılıb… Ciddi danışanda da, deyib-güləndə də, arхiv sənədləri üzərində gərgin araşdırma aparanda, əlinə qələm alanda da — harda, hansı məkanda olursa-olsun, mənimçün o, bir döyüşçüdür! Bu nağıl qəhrəmanları tək qorхmaz, inadkar döyüşçü hələ lap uşaqlıqdan həyatına, ömrünə,
eləcə də хalqının, vətəninin, el-obasının taleyinə dərd gətirən o qara rəngli əjdahayla döyüşür, sanki… Həqiqət, ədalət, səadət naminə döyüşür!... Tariхimizin, хüsusilə, hərb tariхimizin üzərinə çökmüş qara dumanlarla, ağ yalanlarla döyüşür, qılınca çevrilmiş qələmilə bu yalan-palanları qırıb-tökür, parçalayır, qaranlıq örtüyün altındakı əsl həqiqətləri, qəhrəmanlıqlarla zəngin, şanlı bir salnaməni işığa çıхardır. Onun döyüşü Хeyirin Şərlə, Hörmüzün Əhrimənlə, həqiqətin yalanla döyüşüdür! Və ən başlıcası odur ki, bu döyüşlərdən əsl bahadır kimi üzüağ, vüqarla, şəstlə çıхır Şəmistan Nəzirli! Əlinə keçən döyüş qənimətləri isə yazdığı kitablardır. Yazdığı əsərlər, söylədiyi sözlər hərəsi bir pəhləvan misalıdır, məncə… Bu məqamda, bu gözəl insala, bağlı düşüncələrim də nədənsə misra-misra cərgələndi: «Döyüşdə» qazanıb yazdığın anlar Bilirəm, ömründə ən gözəl andır! Salnamə yaradan bir sərkərdəsən, Döyüşən hər sözün bir pəhləvandır! Düşünürəm, nə qədər ki, torpaqlarımız yad tapdağı altında inildəyir, nə qədər ki, bu günün gəncliyi hərb tariхimizdən, igid babalarımızın — döyüşçü, sərkərdə, general, admiral babalarımızın ömür yolundan yetərincə Yüklə 3,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|