Şəmistan Nəzirli

Anna” (qılınc və bantla birgə), iyunun 17-də dördüncü dərəcəli “Müqəddəs Anna” 
(üstündə fövqəladə “İgidliyə görə yazısı ilə), 1916-cı ilin iyunun 17-dən 1917-ci il 
iyunun 28-dək Qərb cəbhəsində gedən döyüşlərdə ikinci, üçüncü, dördüncü 
dərəcəli “Müqəddəs Georgi” xaçı  və dördüncü dərəcəli Georgi medalı ilə  təltif 
olunmuşdur.  Ştabrotmistr rütbəsini 23 mart 1918-ci ildə Milli Azərbaycan 
ordusunda almışdır. 
 
Ştab-rotmistri ZÜLFÜQAR NƏZƏR OĞLU SULTANOV - 1894-cü ildə 
Zəngəzurun Pircəvan kəndində anadan olub. İkinci Tiflis kişi gimnaziyasını  və 
Petroqrad Hərbi Tibb Akademiyasını bitirib. Musavat ordusunda əvvəl poruçik, 
sonra isə ştab-rotmistr kimi xidmət edib. 
 
       Rotmistr SƏLİM BƏY SULTANOV - Kürd süvari divizionunun komandanı. 
 
       Ştabs-kapitan YUNİS ŞƏKƏROV - Kürd atıcı batalyonun komandiri. 
 
Poruçik OSMAN AĞA GÜLMƏMMƏD AĞA OĞLU  
GÜLMƏMMƏDOV- 1914-cü il sentyabnn birindən 1917-ci ilin avqustunadək 
Birinci Dünya Müharibəsi illərində süvari alayında döyüşüb. Döyüş yolu Avstriya 
və Rumm cəbhələrində olub. Sıravi  əsgər kim xidmətə başlayan Osman ağaya 
l915-ci ilin avqustunda kiçik uryadnik rütbəsi verilib. Həmin il Avstriya 
cəbhəsində Briqen şəhəri uğrunda gedən döyüşlərdə yaralanıb. 1916-cı ilin mart 
ayında baş uryadnik və 1917-ci ilin iyununda milis-yunkeri rütbəsi ilə təltif olunub. 
1918-ci ildə Kürdəmir, Müsüslü, Sanqaçal döyüşlərində bolşeviklərə qarşı 
vuruşub. Onun süvari dəstəsi düşməndən yüz altı nəfər aşağı rütbəli əsgər, üç zabit, 
bir həkim əsir alıb, qənimət kimi üç pulemyot götürüb. 
Poruçik Osman ağa Gülməmmədov 1918-ci il sentyabrın 15-də Bakı 
döyüşlərinin ən fəal iştirakçısı olub. 
Avqustun on yeddisində Bakıya hücum zamanı bolşeviklərlə döyüşlərdə 
kornet Osman ağa Gülməmmədov süvari kəşfiyyat dəstəsində olarkən Balaxanı 
kəndinin  şimal-qərb hündürlüyündən rəqibin arxasına keçərək onu Bakı  şəhəri 
istiqamətində geri çəkilməyə  məcbur etmişdi. Bu zaman özünü çatdırmış bölük 
Nobel çənləri yanında mövqe tutmuş  və düşmən bölüyünə  həmlə etməyə 
başlamışdı. Düşmən bölüyünün cinahında olan kornet Osman ağa Gülməmmədov 
pulemyot və tüfəng atəşi ilə qarşılandı. O, yaralıları itirsə  də, nadir şücaət və 
mərdliklə, fədakarcasına igidlik nümunəsi göstərərək rəqibin güclü və sayca xeyli 
çox olmasına baxmayaraq, əlbəyaxa döyüşdə onun müqavimətini qırdı. Düşmənin 
bir hissəsi qırıldı, qalanları isə qaçdı. Həmlə zamanı  cəsur kornet Osman ağa 
Gülməmmədovun mindiyi at yaralandı, lakin buna baxmayaraq, o, düşməni qıra-
qıra onun sıralarını viran etmişdi. Bu güclü hücuma davam gətirməyən düşmən bir 
zabit, bir həkim, qırx doqquz əsgəri itirdi və üç pulemyotu qoyub qaçdı. 
Bakı cəbhəsində bu həmlə qətedici rol oynadı, çünki rəqib qüvvələri sındı. 
Bizim piyada isə bundan müvəffəqiyyətlə istifadə edə bildi. 

---

Döyüşlərdə göstərdiyi igidliyə görə Osman ağa Gülməmmədova kornet-
süvari qoşununda birinci zabit rütbəsi və general Nuru paşanın əmrilə Türkiyənin 
beş qılınclı “Məcidiyyə” ordeni ilə təltif olundu.  
Arxiv sənədlərində yazılr ki, təsvir edilmiş döyüşdə adını çəkdiyimiz kornet 
Osman ağa Gülməmmədovun komandası altında vuruşan süvarilər öz imzaları ilə 
onun qəhrəmanlığını  şəhaət edirlər: Həmzə  İsmayıloğlu, milis yunkeri Kərim 
Yaqubov, praporşik Paşa bəy Rüstəmov, milis yunkeri Dəmir Paşa oğlu və 
başqaları. 
Poruçik Osman ağa Gülməmmədovun 1919-cu ilin martın altısında tərtib 
olunmuş şəxsi işindən öyrənmək olur ki, o, 1892-ci il avqustun on altısında Gəncə 
quberniyasının Qazax qəzasındakı Salahlı  kəndində  bəy ailəsində anadan 
olmuşdur. Birinci Dünya Müharibəsi illərində  cəbhədə göstərdiyi qəhrəmanlığa 
görə ikinci, üçüncü və dördüncü dərəcəli “Müqəddəs Georgi” xaçı, ikinci, üçüncü 
və dördüncü dərəcəli “Müqəddəs Georgi” medalı ilə təltif olunmuşdur. 
Azərbaycan Respublikası hökumətinin hərbi rütbələr haqqında 16 may 
1918-ci il tarixli 26 saylı  əmri ilə Gylməmmədova hərbi  şücaətlərinə görə 
starşinalıq imtiyazı ilə poruçik rütbəsi verildi, vəzifəsi yüksəldilərək üçüncü 
bölüyün komandiri təyin olundu. Əmrin ikisini də  Hərbi Nazir vəzifəsini 
müvəqqəti icra edən general-leylenant Əliağa Şıxlinski təsdiq etmişdi. 
Osman ağa Gülməmmədov həmin ilin iyul ayında xidmət üçün bölüyü ilə 
birgə Qusara göndərilir.  Şimal sərhədlərimizin qorunmasında general Denikinə 
qarşı mübarizə aparan poruçik Osman ağa Gülməmmədov nümunəvi 
qəhrəmanlıqlar göstərir. 1919-cu ilin yanvar ayında keçirilən baxış-yoxlamasında 
onun sıralarında döyüşdüyü birinci Azərbaycan süvari alayı  hərbi Nazirin şəxsi 
təşəkkürünü qazanır. 
1920-ci ilin martında Qarabağ  və  Zəngəzurda düşmən təhlükəsi kəskin 
surətdə artır. Erməni-daşnak qoşun birləşmələri martın iyirmi birindən iyirmi 
ikisinə keçən gecə Xankəndində yerləşən birinci Cavanşir piyada alayının 
kazrmalarına qəfil basqın edir. Novruz bayramı axşamı Xankəndinə hücum edib 
Əskəran yolunu bağlayırlar. Poruçik Osman ağa Gülməmmədov həmin odlu  
döyüşlərin fəal iştirakçısı olur. Aprelin ikisində onun bölüyü daşnakların 
Əskərandan qovulmasında mərdliklə vuruşur. 
Iyirmi səkkiz aprel istilasından sonra müsavat zabiti Osman ağa 
Gülməmməd ağa oğlu Gülməmmədov Türkiyəyə mühacirətə geməyə  məcbur 
olmuşdur. 
“1937-ci il fevralın yeddisində maarifçi-qadın Mədinə xanım Qiyasbəylinin 
altıncı dindirilməsindən: 
Sual: - Osman ağa Gülməmmədov sizə tanışdır? 
Oavab: - Osman ağa mənim həmkəndlimdir. Mən onu 1919 -1920-ci illərdə 
görmüşəm. Azərbaycanın sovetləşməsindən sonra o, Azərbaycan alayı ilə 
Türkiyəyə getdi. 
Sual: - Sizi musavatçılarla nə bağlayırdı? 
Gavab: - Bizim millətçi nəzərimiz, qohumluğumuz və bu adamların 
mədəniyyəti.” 

---