ŞӘMİsтan nәZİRLİ

Nənəm Məhsətinin öpdüm əlindən, 
Sevincdən gözlərim doldu Gəncədə. 
Nurani, pirani Nizami babam, 
Qolunu boynuma saldı Gəncədə. 
 
Fikrət Əhmədoğlu ilə şəhəri dörd dolandıq. Hamını sevinən, şadlanan 
gördük. Şəhər toy-bayram içindəydi. Gəncəçayın sağ sahilindən soluna keçəndə: 
- Gəl səni yeni bir gəncəli ilə tanış edim - dedi. Bizimlə üzbəüz gələn alcaq 
boylu, mavi gözlü bir kişi ilə səmimi görüşüb, hal-əhval tutdu. - Bu da indicə şerini 
zümzümə elədiyim şair Bəhmən Vətənoğlu. Kəlbəcərlilərdən zorla qopartmışıq. - 
Zarafatla: - bir də geri verdi yoxdu ha... Nizami torpağında yazıb-yaratmalıdı bu 
şair... Darıxmırsan ki?.. 
Şair isə fikirli-fikirli: 
- Hər şey yaxşı idi, bu gün Kəlbəcərdən aldığım məktub məni möhkəm 
tərpətdi - dedi. - Yadımdan çıxmayan dağlar yenidən gözümdə peyda oldu, tüstüm 
təpəmdən çıxdı. Bu gün əmioğlu İqbaldan nəzmlə yazılmış bir məktub almışam. 
Yazır ki: 
 
Kimdən küsdün... niyə küsdün bilmədik, 
Bu dağları qoyub getdin, a Bəhmən. 
Aynası mürəkkəb, lilparı çəmən, 
Bulaqları qoyub getdin, a Bəhmən. 
 
Səni qucağına alan Gəncənin. 
Nizamisiz gözü dolan Gəncənin, 
Etibarı min il olan Gəncənin, 
İlqarına uyub getdin, a Bəhmən. 
 
- Şair, - dedim, - adınızı, şerlərinizi həmişə toylarda aşıqların və tamadaların 
dilindən eşitmişəm. Xüsusilə, məşhur saz ustadımız Ədalət Nəsibov apardığı 
məclislərin hamısını sizinlə başlayıb, sizinlə də qurtarır. Mən bunun dönə-dönə 
şahidi olmuşam. Sizi göydə axtarırdım, yerdə əlimə düşmüsünüz. Allah rast 
gətirdi, görüşdük. 
Böyük şairimiz Səməd Vurğunun 1955-ci il iyunun 22-dən avqustun 8-dək 
Kəlbəcərdə olmağını yəqin ki, siz də bilirsiniz. Bir xatirədə oxumuşam ki, o vaxt 
siz də şairlə görüşüb ona “Dağlar” şerinizi oxumusunuz. Hətta “Unudulmaz 
günlər” adlı xatirənin müəllifi yazır ki, böyük şairlə axırıncı dəfə Keyti dağına 
səyahətə çıxdıq. Bu dəfə üç nəfər idik. Bəhmən Abbasov adlı bir gənc də bizə 
qoşuldu. Onun şer yazmaqda səriştəsi vardı. Bizə qoşulmuşdu ki, fürsət düşərsə, 
böyük şairdən müəyyən məsləhətlər alsın. Təzə tanış olmasına baxmayaraq, 
Vurğun onunla arabir zarafat da edirdi... 
Bura çatanda Bəhmən Vətənoğlunun məni axıra qədər dinləməyə səbri 
çatmadı. 
- Yalan şeydi, - dedi, - ay tövbə, elə şey olmayıb. O xoşbəxtliyi Allah mənə 
nə vaxt qismət elədi? Mən Səməd Vurğunun heç üzünü görməmişəm. 

---

 
Deyirlər ki, ceyran olmaz dağlarda, 
O kürd qızı ceyran deyil, bəs nədir? 
Deyirlər ki, tərlan süzər səmada, 
O, yerdədir, tərlan deyil, bəs nədir? 
 
Bu misralarla başlanan şerimi bir gün Kəlbəcərin o vaxtkı raykom katibi 
Səfər Verdiyev şairə oxuyub. Deyilənə görə, Səməd Vurğun çox bəyənib. Axırıncı 
günü geri, Bakıya qayıdan Səməd Vurğun “Rus bulağında” dayanır. Bulaq başında 
şerdən, sənətdən söhbət düşür. Səməd Vurğun: 
- Ə, Verdiyev, - deyir - srağagün dediyin şeri bir də de! Yaman xoşuma gəldi 
kürd qızına yazılan şer. 
Səfər Verdiyev “Bəs nədir” şerimi böyük şairə bir də oxuyub. Səməd 
Vurğunla mən yox, şerim belə görüşüb. Onun vəfatı gününü yaxşı xatırlayıram. 
Yadımdadır, radioda onun nekroloqu oxunurdu. Hamı gözü yaşlı, kədərlə qulaq 
asırdı. Birdən Kəlbəcərə qara buludlar gəldi, elə bil dağları ildırım, gurşad 
döyürdü. Bir qarış qalınlığında dolu yağdı. Dolu kəsəndən sonra yer-göy dümağ 
idi... Onda ilk dəfə xalqımın Vurğunsuzluğunu hiss-edib Səməd Vurğuna şer 
yazdım. 
 
Mərd oğullar anasısan, 
Qoyma keçə uzun zaman. 
Qadan alım, Azərbaycan, 
Bir də yarat belə Vurğun! 
 
- Bəhmən müəllim, indi yazan çoxdu, xüsusilə şer. Tədqiqat göstərir ki, ötən 
əsrlərdə də belə olub. Bizim xalqın şerə,  poeziyaya  marağı  çox güclüdür. Hətta  
Nizami dövründə deyirlər,  guya qardaşı ondan da məşhur şair olub. Sizcə hər 
yazana şair demək olarmı? 
- Mənim aləmimdə şair o adamdır ki, onun özü və yaradıcılığı yada düşəndə 
təbiətin  də   hər   hansı   bir  lövhəsi xəyalınızda canlana bilsin. Bax, aşıq 
Ələsgərin şerlərini xatırlayanda elə bilirəm ki, çiçəkli bir yaylaq yolu ilə gedirəm. 
Hər tərəfim sonsuz laləzardır... 
Səməd Vurğun şerlərini xəyalıma gətirəndə isə gözümdə belə bir lövhə 
canlanır: Kəpəz dağı nəhəng bir kürsüdür. Anam Qarabağdan belə bütün aran 
düzlərində sonsuz insan axını var. Ağsaçlı Səməd Vurğun həmin kürsüdən çıxış 
edir. Dərdimizi, sərimizi danışır, ona məlhəm axtarır. 
Dədə Şəmşir şerlərində isə elə bilirəm ki, uzaqlarda, haradasa aşağılarda, 
meşəli talalarda yetişmiş taxıl görünür. 
- Ən çox sevdiyiniz şair?.. 
- Ölüsünü deyirsən, yoxsa dirisini? - zarafat elədi. - Hüseyn Arif 
yaradıcılığını çox sevirəm, çox mütaliə edirəm, - dedi. Səbəbi də odur ki, təbiətin 
verdiyi cılxaca istedadın gücünə şer yazır. Plan ödəmir Hüseyn Arif. 
 
Başı min bəlalar çəkən millətin, 

---

Bir şairin dilidi, Hüseyn Arif. 
Arif balasını yola salanda, 
Layla mürgülüdü Hüseyn Arif. 
 
Təhsil gücünə şair olmağın əleyhinəyəm. Elm, savad gücünə alim olmaq olar. Ən 
ləziz xörəyə bir çimdik duz atarlarki, ləzzət versin. Daha bir ovuc yox. 
- Bəhmən müəllim, bəs özünüzün təhsiliniz? Yeri gəlmişkən, şerləriniz el 
aşıqlarının dillərində, şer həvəskarlarının ciblərində gəzir. Mən özüm bunların 
şahidi olmuşam. Amma oxucular tərcümeyi-halınızdan çox “kasıbdırlar!”. 
- Dörd il Zərdabi adına KəndTəsərrüfatı İnstitutuna imtahan vermişəm, 
qəbul ola bilməmişəm. Dörd il aldığım dörd dənə “dörd”lə   məni konkursa 
salıblar. Beşinci ili cəsarət eləyib Bakıya getdim. İşlərimi Bakı Universitetinin 
tarix fakültəsinə verib dörd dənə “dörd”lə qəbul olundum. 
1932-ci il dekabrın otuz birində Kəlbəcərdə anadan olmuşam. Bəhmən - ilin 
son ayı deməkdir. Ona görə də dayım adımı belə qoyub. Ata babam İmamqulu şair 
təbli olub, çox az şerləri qalıb. O, Gədəbəyin Arıxdam kəndindən köçub Kəlbəcərə 
gəlib. İlk qoşmamı onuncu sinifdə oxuyanda yazmışam. 
 
Yaltaqlıq eyləyib girmədim qına, 
Arifim, Bəhməni istəsən sına, 
Düşüb ehtiyacın təmənnasına, 
Ruhumu min vara dəyişməmişəm. 
 
İlk şerlərim 1958-ci ildə rayon qəzetində dərç olunub. Bir gün onlardan 
birini dədə Şəmşirə oxuyublar. Şerin oxunuşu qurtaran kimi ustad aşıq deyib: 
- Bah, bah, bunun bir sözünün, kəlməsinin belə remonta ehtiyacı yoxdur. 
Bu, ustad Şəmşirin mənə “yazdığı” uğurlu yol oldu. İyirmi il Seyidlər 
kəndində müəllim işləmişəm. 
- Bəhmən  müəllim,  artıq bir ilə yaxındır  ki,  Gəncədəsiniz, ömrü boyu 
dağlar  mələyi  Kəlbəcərdə yaşadıqdan  sonra birdən-birə şəhər həyatı sizi 
darıxdırmır? Bəs, o yalçın qayalı dağlar, lilparlı bulaqlar yada düşmür? 
O, köksünü ötürüb dərindən nəfəs aldı. Körpünün məhəccərinə söykənib üzü 
qarlı dağlara həsrətlə baxa-baxa: 
- Bir oğlan - dedi - öz kəndindən üzü çöllərə fışqırıq çala-çala gedirmiş. 
Qabaqdan gələn kəndlisi soruşur: 
- Əyə, nə gəzirsən? 
- Olan-qalan bir danam var idi. Onuda itirmişəm, axtarmağa gedirəm. 
- Əyə, var-yoxunu itirmisən, kefi kök adam kimi bə bu nə fışqırıqdı çalırsan? 
- Canın üçün, ümidim o görünən dağın dalınadı, orda da dananı  tapmasam, 
ağlaşmamı, vay-şivənimi eşidərsən. 
İndi qışdı, yaz gəlsin, dağların lala vaxtı olsun, onda mənim Kəlbəcər 
ağlaşmama baxarsan. Axı, mənim əksər şerlərimin mövzusu dağlardır. İlhamı o 
dağlardan almışam. 
On doqquzuncu əsrin əvvəllərində bizim tərəflərdə olan bir alman səyyahı 
yazır ki, kim Tərtər vadisi boyunca gəzməyibsə, İsveçrənin gözəlliyinə yalnız o 

---