Demə ki, yadımdan çıxdın, ay Çiçək,
Niyə gülümsəyib baxdın, ay Çiçək?
Bu mahnını dəfələrlə eşitmişəm. Hər dəfə mənə elə gəlib ki, müəllif
Gəncənin, Göyçayın məşhur çinarlarını tərənnüm edib. Mənə elə gəlib ki, yel əsdi,
titrədi, səsləndi şamlar, - yazan müəllif məhz ulu Şirvanı və onun əsrarəngiz
təbiətini nəzərdə tutub. Lap bu yaxınlarda
bildim ki, şerdə Şirvan yox, onun ulu
qardaşı Muğan tərənnüm olunur. Hadisə də bu torpağda olub, şer də bu torpaqda
boy atıb cücərib, dillər əzbəri olub. Amma heç vaxt ağlıma gəlməzdi ki, “Ay
çiçək” şerinin müəllifi Ukrayna şairidir. İki il əvvəl xalq şairi Nəbi Xəzrinin Petro
Qoretskinin kitabına yazdığı müqəddimədə bu fakta
rast gələndə təccübləndim və
tərcümənin məharətinə heyran qaldım. Respublikamızda xalq mahnısı kimi şöhrət
tapmış “Ay Çiçəy” in demə müəllifi varmış...
***
Qeydiyyatdan sonra Truskavetsin əsrarəngiz təbiətində gəzmək istədim.
Qərbi Ukraynanın bu guşəsinə təbiətin fusunkar gözəlliyi səxavətlə bəxş olunub.
Hara gedirsən, nəyə baxırsan könülaçan mənzərənin şahidi olursan. Bir-birinə arxa
olan Karpat dağlarının yam-yaşıl ormanları insanı valeh edir.
Axşamüstü toran qovuşanda dəmir darvazanı açıb pansionatın sakit guşəsinə
daxil oldum. Cəmi on dörd yazıçının istirahət edib, müalicə olunduğu “Naftusiya”
pansionatında nəinki həmyerlimiz, heç Zaqafqaziya respublikalarından belə
nümayəndə yox idi.
- Siz Bakıdan gəlmisiniz?
Alaqaranlıqda eşitdiyim səsə geriyə döndüm. Dərhal da “bəli” deyə çavab verdim.
-
Görüşək - dedi, - biz “həmyerliyik”, Petro İqnatyeviç Qoretski - çox şadam
ki, “həmyerlimə” rast gəldim.
- Familiyanız - dedim, - nəsə mənə tanış gəlir, amma harada, nə vaxt
tanış...
- Biz elə indi tanış oluruq. Görünür, siz mənim familiyama 1984-cü ildə
Azərbaycanda çıxan “Ay çiçək” kitabımda rast gəlmisiniz.
- Hə, xatırladım, demək “Ay çiçəy”in müəllifi sizsiniz?
- Bəli, bəs yox yerdən demirəm ki, biz “həmyerliyik”. Azərbaycanlı
görəndə, onunla söhbət edəndə elə bilirəm ki...
Nəğmə dinləyirəm Odlar elində,
Könül belə yerdə gəlməzmi cuşa?
Muğan cöllərində köhlən belində
Yenə də Vurğunla səkirik qoşa...
Petro Qoretski 1919-cu ildə Ukraynanın Marinski rayonunun
Maksimyanovka kəndində doğulsa da, Azərbaycanı özünə Vətən sayır. O, 1939-cu
ildə Ordu sıralarına çağrılanda Prişib sərhəd zonasında hərbi xidmətdə olub.
İmişlinin Qaradonlu kəndindəki komendaturada siyasi şöbə rəisi müavini işləyən
Qoretski bu yerin adamlarını indi də hörmət və məhəbbətlə xatırlayır.
Qaradonluda xidmət edəndə bizim komendaturanın yanında poçt idarəsi
vardı. Atası poçtalyon
işləyən Fatma
71
adlı bir qız çox vaxt atasının əvəzində poçtu
aparmağa gəlirdi. Mən də hər gün hissəmizə aid olan məlumatları orda qəbul
edərdim.
On dörd - on beş yaşlı Fatma rus dilini zəif bilsə də çox zərif və lətafətli
danışardı. Onun kənd qızlarına məxsus dağınıq birçəkləri həyalı yanağını tül kimi
örtərdi. Bu lirik təəssüratın gücü ilə, çiçəklərin timsalında, 1943-cü ildə
Azərbaycan qızı Fatmanın obrazını yaratdım. İndi illər keçsə də, Muğanı və onun
gözəlliklərini xatırlayanda istər-istəməz Fatmanı da yada salıram.
Petro İqnatyeviç, - dedim dostunuz Nəbi Xəzri haqlı olaraq yazır ki,
Ukrayna şairinin sədaqət və məhəbbət mahnısı Azərbaycan xalqının ürəyində
isinərək səmimi və şirin bir nəğməyə çevrilib dillərdə səslənir. Bu, əsl dostluq
nəğməsidir.
- Əlbəttə, bir müəllif kimi mən buna çox şadam. Şerimin
Azərbaycanda belə
şöhrət tapmasında şair dostum Nəbi Xəzriyə və həvəskar bəstəkar Xaləddin
Xəlilova, bir də onu ifa edən müğənni Ramiz Hacıyevə, Qulu Əsgərova
minnətdarlığımı bildirirəm.
- Azərbaycanda neçə il hərbi xidmətdə olmusunuz?
- Dörd il. Sonra cəbhə yollarından keçdim. Bir müddət ölkəmizin müxtəlif
şəhərlərində xidmətdə oldum.. Astaralı Həsənlə mənim Ukraynam uğrunda çiyin-
çiyinə vuruşduq. 1956-cı ildə yaradıcılıq ezamiyyətinə Azərbaycana getdim. Nə
gizlədim, doğma Muğanın qonaqpərvər və mehriban adamları üçün yamanca
darıxmışdım. Bir vaxt
qulluq elədiyim yerləri gəzdim, dostlarımla görüşdüm.
Bakıda Nəbi Xəzri ilə görüşdüm, tanış oldum. Nəbi mənə dedi ki, bəlkə
Azərbaycan haqqında şeriniz var? O vaxtlar Nəbi “Azərbaycan” jurnalında
işləyirdi. “Ay çiçək” şerimi ona verdim. Şer jurnalın onuncu nömrəsində dərc
olundu. İkinci dəfə gələndə Nəbi dedi ki, Petro, sənin şerinə mahnı yazılıb, indi sən
Azərbaycanda məşhursan.
Ukraynanın Rusiyaya birləşməsinin 300 illiyi
yubileyində Azərbaycanda
Ukrayna ədəbiyyatı həftəliyi keçirilirdi. Orada bizim məhşur söz ustalarımızdan
Leonid Vışeslavski, Aleksandr Pitsuxa, Dmitri Belorus, İqor Muratov və başqaları
iştirak edirdilər. Azərbaycan Elmlər Akademiyasında keçirilən poeziya axşamında
ilk sözü mənə verdilər. Bu görkəmli şairlərin arasında ilk sözün mənə verilməsi
böyük fəxr idi. Dmitri Belorus zarafatla dedi ki, ilk sözü Petroya ona görə veririk
ki, bizim Ukrayna hamı onu Azərbaycan şairi kimi tanıyır. Mən yolda yazdığım
“Salam, Bakı” şerimi oxudum.
Sənin hər bir küçən, hər bir meydanın,
Musiqiylə dolu, axarla dolu.
71
Əlli ildən sоnrа P.Qоrеtskinin “Аy çiçək” şеrini həsr еtdiyi Fаtmа Таlıbоvаnı ахtаrıb tаpdım. Şаiri
rеspublikаmızа dəvət еtdim. Sаbirаbаd rаyоnunun Əbdülyön kəndində yаşаyаn səkkiz uşаq аnаsı Fаtmа ilə şаiri
görüşdürdüm. P.Qоrеtski bu аilədə çох mеhribаn qаrşılаndı - müəl.