ŞӘMİsтan nәZİRLİ

diviziya”nın komandirlərindən biri sultan şahzadə Klıç Gəray (1893-1947) 
bolşeviklərə qarşı vuruşmuş, sonra mühacirətə getmişdi.İkinci Dünya 
Müharibəsində o, kazak qoşunlarının komandiri olmuş, generalla birlikdə 
bolşeviklərə qarşı vuruşmuşdu. Sonra tutularaq Avstriyaya gətirilmiş və SMERŞ-ə 
verilmişdi. Moskvada isə gizli məhkəmə tərəfindən mühakimə edilmiş və 1947-ci 
il yanvarın on yeddisində edam olunmuşdu. 
  
PODPOLKOVNİK LƏTİF BƏY MƏMMƏDƏLİ OĞLU 
İBRAHİMBƏYLİ - Bakı realnı və Tiflis üç illik hərbi məktəblərini bitirib. Birinci 
Dünya müharibəsində yüz əlli üç saylı Bakı alayının tərkibində zabit kimi vuruşub. 
Kapitan rütbəsində Qars vilayətinin komendantı olub. Döyüş xidmətlərinə görə 
orden və medallarla təltif olunub. 1884-cü il dekabrın iyirmi doqquzunda Salyanda 
anadan olub. Musavat ordusunda Bakı Qala batalyonunun komandiri idi. 
PODPOLKOVNİK FUAD XAN HƏSƏN XAN OĞLU TALIŞXANOV - 
1896-cı ildə Lənkəranda zadəgan ailəsində anadan olub. Tiflis kadet korpusunu 
bitirib. Çar ordusunda rotmistr rütbəsinə qədər yüksəlib. 1918-1920-ci illərdə 
Birinci Cavanşir piyada alayının yavəri olub. Sovetlər vaxtı Qızıl Orduda müxtəlif 
komandir vəzifələrində çalışıb, podpolkovnik rütbəsinə qədər yüksəlib. 1930-cu 
ildə Gəncədə hərbi müfəttişlikdə işləyəndə həbs edilib. 
POLKOVNİK FİKRƏT ƏBÜLFƏT OĞLU AĞALAROV - 1868-ci il 
noyabrın 10-da Tiflisdə anadan olub. Şuşa realnı məktəbində və 1885-ci ildən 
1888-ci ilədək Nikolayev şəhərindəki hərbi məktəbdə təhsil alıb. Birinci Dünya 
müharibəsində iştirak edib. Milli Orduda birinci Azərbaycan süvari alayının 
komandiri idi. 
Qarabağın general-qubernatoru Xosrov bəy Sultanovun 1919-cu il on dörd 
iyul tarixli teleqramı: 
 
“Cənab Hərb Naziri Zati-alilərinə! 
 
Qarabağın xalq milisi sıralarında Moskva İnstitutunun tələbələri İsgəndər bəy 
Sultanov və keçmiş Qarabağ süvari alayının əsgəri Xankişi Nuru oğlu xidmət 
edirlər. Onlardan birinə - ləzgi alayı ilə birlikdə bolşöviklərə qarşı döyuşlərdə 
iştirak etmiş Sultanova Türk hərbi ordeni “əcidiyyə” ikincisinə - Xankişi Nuru 
oğluna axırıncı müharibənin (Birinci Dünya müharibəsinin - Ş.N.) Georgi 
Kavaleri ordeni verilmişdir. 
Axırıncı Qarabağ hadisələri (1918-ci il-Ş.N.) zamanı onlar böyük bacarıq və 
şücaət göstərmişlər. Bu haqda Siz Zati-alilərinə məlumat verərək xahiş edirəm ki, 
onların birinci zabit rütbəsinə təqdim olunmaları haqqında sərəncam verəsiniz". 
ŞTAB - ROTMİSTRİ ALLAHYAR MÖVSÜM OĞLU ƏMİRCANOV - 
1897-ci il mayın on birində Nuxada (Şəki) bəy ailəsində anadan olub. 1907-ci ildən 
1914-cü ilədək Vladiqafqaz kadet korpusunda hərbi təhsil alıb. Birinci Cahan 
müharibəsində “Dikaya diviziya”a qulluq edib. Göstərdiyi hərbi şücaətlərə görə 
dördüncü dərəcəli “müqəddəs Georgi”xaçı ilə təltif olunub. 
ROTMİSTR HACIAĞA MƏMMƏDƏLİ OĞLU İBRAHİMBƏYLİ - 
1890-cı il dekabrın səkkizində Salyanda məmur ailəsində anadan olub. Bakıda 

---

kommersiya məktəbini və 1913-cü ildə Tiflis hərbi məktəbini bitirib. 1914-15-ci 
illərdə Birinci Dünya müharibəsində iştirak edib. 
1946-cı ildə nəşr olunmuş “Səməd bəy Mehmandarov” kitabçasının müəllifi. 
Həmin kitabçasında Mehmandarovla ilk görüşünü belə xatırlayır: 
“Mehmandarov mənə yaxınlaşıb çox nəzakətlə soruşdu; “Rotmistr, görünür, 
Siz vaqonda yer tapa bilməmisiniz... Mənim kupemdə bir boş yer vardır” 
  
Mən generala rəsmi təzim edib cavab verdim: “Yox, general həzrətləri, 
mənim yerim vardır, özü də Sizin kupenizdədir”. O, cavabında “Aha, yaxşı oldu, 
mən çox şadam” - dedi. Bu zaman ikinci zəng vuruldu. General Səməd bəy 
Mehmandarovla vaqona daxil olduq. 
Səməd bəy çox söhbətcil və çox yaxşı yol yoldaşı imiş. O, mənimlə bəzən 
rusca, bəzən də azərbaycanca danışırdı. O, ahəstə-ahəstə danışırdı, hər sözünü 
ölçüb-biçirdi, fikrini sadə və düzgün ifadə edirdi. Onun danışıq tərzi, səsi, sakit və 
qəti tonu, özünü sərbəst hiss etməsi göstərirdi ki, bu adam uzun və maraqlı həyat 
sürmüş, böyük vəzifə sahibi olmuş, şanlı igid əsgər həyatı keçirmişdir. Səməd bəy 
Mehmandarov yolda mənə bir çox maraqlı və faydalı şeylər danışdı”. 
ŞTAB-ROTMİSTRİ ŞAHZADƏ FİRİDUN ALLAHVERDİ OĞLU 
QACAR -Tiflisdəki Klassik Gimnaziyanı və Müəllimlər İnstitutunu, 1916-cı ildə 
isə Tiflis kadet korpusunu bitirib. 1892-ci ildə məşhur Qacarlar ailəsində anadan 
olub. Musavat ordusunda ikinci artilleriya briqadasında birinci batareyanın zabiti. 
ŞTAB-ROTMİSTRİ ZEYNAL BƏY SADIQOV - İkinci Qarabağ süvari 
alayında dördüncü bölüyün komandiri. 1917-ci il iyunun 30-dan “Qafqazın yerli 
əhalisindən təşkil olunmuş diviziya”nın Azərbaycan alayında hərbi xidmətə 
başlayıb. Birinci Dünya müharibəsində Qərb cəbhəsində vuruşub. Əla döyüş 
xidmətlərinə görə 1916-cı il aprelin 30-da üçüncü dərəcəli Müqəddəs Stanislav 
(qılınc və bantla birgə), iyunun 28-də Buludniki kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə 
ikinci, üçüncü, dördüncü dərəcəli “Müqəddəs Georki” medalı avqustun 30-da 
üçüncü dərəcəli “Müqəddəs Anna” (qılınc və bantla birgə) ilə təltif olunmuşdur. 
Ştab-rotmistri rütbəsini 23 mart 1918-ci ildə Milli Azərbaycan Ordusunda almışdır. 
ŞTAB-ROTMİSTRİ ZÜLFÜQAR NƏZƏR OĞLU SULTANOV -1894-
cü ildə Zəngəzurun Pircəvan gəndində anadan olub. İkinci Tiflis kişi gimnaziyasını 
və Petroqrad Hərbi Tibb Akademiyasını bitirib. Musavat ordusunda əvvəl poruçik, 
sonra isə ştab-rotmistri kimi xidmət edib. 
         ROTMİSTR SƏLİM BƏY SULTANOV - Kürd süvari divizionunun 
komandanı. 
ŞTABS-KAPİTAN YUNİS ŞƏKƏROV - kürd atıcı batalyonunun 
komandiri. 
ŞTABS KAPİTAN NƏSİB AĞA ƏSƏD AĞA OĞLU VƏKİLOV - 1899-
cu ildə Qazaxda anadan olub. Gəncədə praporşiklər məktəbini bitirib. Musavat 
zabiti olduğuna görə 1940-cı ildən 1955-ci ilə qədər Maqadan və Norilskiyə sürgün 
edilib, Həmin ili Vətənə qayıdan Nəsib ağa 1963-cü ildə Bakıda vəfat edib. 
PORUÇİK OSMAN AĞA GÜLMƏMMƏDOV - 1914-cü il sentyabrın 
birindən 1917-ci ilin avqustunadək Birinci Dünya müharibəsi illərində süvari 
alayında döyüşüb. Döyüş yolu Avstriya və Rumın cəbhələrində olub. Sıravi əsgər 
kimi xidmətə başlayan Osman ağaya 1915-ci ilin avqustunda kiçik uryadnik 

---