Sərbəst iş Fakultə: Mühəndislik İxtisas: İnformasiya texnologiyaları Qrup: 23 Kurs: Fənn: Mikroprosessorlar

5.OPERATİV YADDAŞ QURĞUSU

Mikroprosessorda yaddaş qurğusu inofrmasiyanı yazmalı və oxumalıdır. Hər bir müasir mikroprosessorun vahid ünvana malik olan yaddaş qurğusu vardır ki, ona da əsas yaddaş deyirlər. Əsas yaddaşın hər hansı bir hissəsini də operativ yad-daş təşkil edir. O, ümumi yaddaşdakı informasiyanın yalnız bir hissəsini oxu-yur və yazır. Yaddaş qurğusunun əsas hissəsləri sərbəst müraciətlərdir və əksər mikro-prosessorlara belə müraciət xasdır. Əgər, yaddaşa sərəbət müraciət etmək müm-kün olmursa, belə yaddaşa ardıcıl müraciət edilir və onları ardıcıl müraciətli yad-daş adlandırırlar. Lakin bu növ yaddaşdan nadir hallarda istifadə edilir. Belə yad-daş, yaddaşın bütün sahələrinə müraciət edilməklə yerinə yetirilir. Yaddaş qurğu-ları ya maqnit lentlərindən müəyyən elektron sxemlərindən yaradılırlar. Yaddaş-dakı informasiya maqnit lentlərinə ardıcıl olaraq yazılmış olur. Maqnit lentlərində informasiyanın böyük bir massivini saxlamaq olur. Yaddaşla işləmə zamanı ona müraciət vaxtı əsas parametr sayılır. Bunların hər ikisi yaddaşın cəldtəsirliliyi sa-yılır. Onlar biri-birilə sıx əlaqədardır. Yaddaşa müraciət nə qədər az vaxt apararsa, yaddaş tsiklinin müddəti də o qdər qısa olur. Öz növbəsində, yaddaşa müraciət vaxtı kimi yaddaşdakı lazımi informasiyanın verilənlər şininə ötürülməsi müd-dəti nəzərdə tutulur. Lazımi verilənlərin yaddaşa yazılması müddəti də yaddaşın əsas parametrlərindəndir. Göstərilən bu parametrlər əsasən yaddaşın yaradıldığı sxemlərdən asılıdır. Məs. İMS-dən təşkil olunan yaddaşlarda yaddaşa müraciətin müddəti 200 nsan tərtibində olur.Bu o deməkdir ki, yaddaşın hər hansı bir his-səsindən verilənləri götürüb, çıxış şininə ötürmək üçün 200 nsan vaxt keçir. Maq-nit lenti yaddaş qurğusuna malik olan mikroprosessorlarda bu müddət bir qədər çoxdur. Özü də belə müddət tələb olunan informasiyanın maqnit lentinin hansı hissəsində yerləşdirildiyindən asılıdır. Əgər, lazım olan informasiya maqnit len-tinin əvvəlindədirsə, onda oradan istənilən yaddaşın çıxarılma müddəti çox olmur. Əgər bu informasiya lentin sonuna yaxın hissədə yerləşibsə, onun çıxarılma müddəti də çox olur. Bu müddət orta hesabla 20 san təşkil edir. Maqnit lentinin tam oxunmasına isə 40 san. vaxt sərf edilir.

Tsiklin müddəti deyildikdə yaddaşa edilən 2 müraciət arasındakı ən kiçik zaman kəsiyi nəzərdə tutulur.

Mikroprosessor yaddaşını xarakterizə edən əsas göstəricilərdən biri də yaddaşın enerjidən asılı olması, yaxud asılı olmamasıdır. Enerjidən asılı olmayan yaddaşlar prosessor sisteminin qida mənbəyində baş verən pozuntular zamanı pozulmurlar. Enerji asılılıqlı yaddaşlar isə qida mənbəyinin pozuntularından yaddaş qurğu-sundan sislinirlər.Maqnit lentindən və diskindən hazırlanan yaddaş qurğularında saxlanılan informasiya enerjidən asılı olmayan təbiətlidirlər. Bəzi hallarda yaddaş qurğuları maqnit içliklərdən hazırlanır ki, onlar da enercjdən asılı olmayan qur-ğular sayılırlar.