i
TÜRKĐYE CUMHURĐYETĐ
ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ
SAĞLIK BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ
AMFETAMĐ
N TÜREVLERĐ
Đ
ÇEREN YASA DIŞ
I
ÜRETĐ
LMĐŞ
TABLETLERĐ
N KROMATOGRAFĐ
K VE
SPEKTROSKOPĐ
K YÖNTEMLERLE ANALĐ
ZLERĐ
Sevda (SAĐN) DÜLGER
DĐSĐPLĐNLERARASI ADLĐ TIP ANABĐLĐM DALI
ADLĐ
KĐ
MYA ve ADLĐ
TOKSĐ
KOLOJĐ
BĐ
LĐ
M DALI
DOKTORA TEZĐ
DANIŞ
MAN
Prof. Dr. Gülin GÜVENDĐ
K
2008-ANKARA
iii
Đ
ÇĐ
NDEKĐ
LER
KABUL ve ONAY.................................................................................................. ii
Đ
ÇĐNDEKĐLER ...................................................................................................... iii
ÖNSÖZ .................................................................................................................. vi
SĐMGELER VE KISALTMALAR....................................................................... vii
Ş
EKĐLLER ............................................................................................................ ix
ÇĐZELGELER..........................................................................................................x
1.
GĐRĐŞ .................................................................................................................1
1.1.
Bağımlılık Yapıcı Maddelere Ait Genel Bilgiler ......................................9
1.1.1. Bağımlılık Yapıcı Maddelerin Genel Tanımı .......................................9
1.1.2. Madde Bağımlılığı ................................................................................9
1.1.3. Bağımlılık Çeşitleri.............................................................................10
1.1.3.1. Psikolojik (Psişik) Bağımlılık ................................................10
1.1.3.2. Fiziksel Bağımlılık .................................................................10
1.1.3.3. Yoksunluk Belirtileri..............................................................10
1.1.3.4. Tolerans ..................................................................................11
1.1.4.Bağımlılığın Toplum Üzerine Etkileri.................................................11
1.1.5.Madde Bağımlılığı Türleri...................................................................12
1.2. Amfetaminler
.....................................................................................
14
1.2.1. Amfetaminlerin Tarihçesi ...................................................................16
1.2.2. MDMA (3,4-metilendioksimetamfetamin) (ekstazi)..........................19
1.2.3. MDMA’nın Nörobiyolojik Etkileri ....................................................22
1.2.4. Amfetamin Türevi Maddelerin Üretim Metotları...............................24
1.2.4.1. Metamfetamin Sentezi............................................................26
1.2.4.2. Amfetamin türevi uyarıcı maddelerin sentezi ........................27
1.3. Analiz Teknikleri........................................................................................28
1.3.1. Bağımlılık Yapan Maddelerin Analizleri ...........................................28
1.3.2. Kromatografik Yöntemler ..................................................................29
1.3.3. Kromatografik Uygulamalar...............................................................31
1.3.3.1. Kromatografide Nitel Analiz..................................................31
1.3.3.2. Kromatografide Kantitatif Analiz ..........................................32
1.3.4.
Gaz Kromatografi (GC) ......................................................................34
iv
1.3.4.1. Gaz-Katı Kromatografi (GKK) ..............................................35
1.3.4.2. Gaz-Sıvı Kromatografi (GSK) ...............................................35
1.3.4.3. Gaz Kromatografi Uygulamaları............................................39
1.3.5. Gaz Kromatografi ile Spektroskopik Yöntemlerin Birlikte
Kullanımı ..........................................................................................41
1.3.5.1.Gaz Kromatografi-Kütle Spektrometri (GC-MS) ....................41
1.3.6. Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi Cihazı (HPLC) ........................43
1.3.6.1. Hareketli faz sistemi................................................................43
1.3.6.2. Pompalama sistemi .................................................................45
1.3.6.3. Numune enjeksiyon sistemi ....................................................45
1.3.6.4. Kolon sistemi ..........................................................................45
1.3.6.5. Dedektörler..............................................................................47
1.3.6.6. HPLC yöntemleri ....................................................................47
1.3.6.7. HPLC’nin uygulanması...........................................................48
2. GEREÇ ve YÖNTEM........................................................................................50
2.1. Gereçler .....................................................................................................50
2.1.1. Kimyasal Maddeler .............................................................................50
2.1.2. Ekipman ..............................................................................................51
2.2. Ön Hazırlık Đşlemleri ................................................................................52
2.2.1. GC-MS ve GC Analizlerinde Kullanılan
Çözeltilerin Hazırlanması....................................................................52
2.2.2. HPLC Analizlerinde Kullanılan Çözeltilerin
Hazırlanması .......................................................................................53
2.3. Analiz ve Yöntemler .................................................................................53
2.3.1. GC-MS Analiz Şartları........................................................................53
2.3.2. GC Analiz Şartları..............................................................................54
2.3.2.1. Sıcaklık Programı Optimizasyonu ..........................................54
2.3.2.2. Çözücü Optimizasyonu ...........................................................55
2.3.3. HPLC Analiz Şartları ..........................................................................55
2.3.3.1. Taşıyıcı Fazın Optimizasyonu ................................................55
2.3.3.2. Dalga Boyu Optimizasyonu ....................................................56
2.3.3.3. Kolon Optimizasyonu .............................................................56
2.3.4. Fiziksel Đnceleme ................................................................................57