mühüm, fəal vasitələrindən birinə çevrilmişdir. İndi insan həyatını
və fəaliyyətini kitabsız və mütaliəsiz təsəvvür etmək qeyri-müm-
kündür. K itabın m üasir dövrdə yerinə yetirdiyi bu funksiya şəraitlə
əlaqədardır. H ər bir konkret xalqm , o cümlədən Azərbaycan xal-
qının tarixinə, kitab nəşri və inkişafm a, on u n öyrənilməsinə məhz
xalqm məxsus olduğu sosial-tarixi şəraitdən, kıtab nəşrinin təbliğı
və yayılmasm m form alaşm asm da və inkişafm da bu şəraitin rolun-
d a n çıxış etm ək lazım dır [1 4 ,167-168].
Ölkədə iqtisadiyyatın qətiyyətlə irəliləməsi, xalqın mədəni, mə-
nəvi yüksəlişi kitab nəşrinin səmərəli təşkili və inkişafından çox
asılıdır. K itabm stru k tu ru n u təkm illəşdirm ək, tipologiyasının inki-
şatı xüsusiyyətlərini m eydana çıxarm aq, kitab nəşrinin mövzu isti-
qam ətlərini müəyyənləşdirmək, nəşriyyatlann və kitab ticarəti sa-
hələrinin k a d r tərkibini yaxşılaşdırm aq qarşıda duran və həllini
gözləyən problem lərdəndir [14, 168}.
D oğrudur, kitab nəşri sahəsində ölkəmizdə müəyyən nailiyyət-
lər qazanılm ışdır. 1971-1985-ci illərdə A zərbaycanda bütün elm və
bilik sahələri üzrə 19587 adda 195243 m in nüsxədən çox kitab və
k itabça nəşr edilmişdir [1 4 ,168}.
70-80-ci illərdə ölkəmizdə dövlət səviyyəsində kitab nəşrinə,
təbliğinə və yayılm asm a diqqət və qayğı göstərilmişdir. Azərbay-
can K P M K və R espublika N azirlər Sovetinin «K.itab nəşri işini
təkm illəşdirm ək, poliqrafıyanın və kitab ticarətinin maddi-texniki
bazasmı m öhkəmləndirmək tədbirləri haqqında» (14 avqust 1982-ci
il) , Azərbaycan K P M ərkəzi K om itəsinin «Respublikada tərcümə
işinin vəziyyəti və onu yaxşılaşdırm aq tədbirləri haqqında» (aprel
1983-cü il) qərarlarm da respublikada nəşriyyat işinin, kitab nəşri-
nin. torcümə ədəbiyyatının inkişal istiqam ətləri müəyyənləşdiril-
m ışdir [276, 91-95]. 1980-ci illərdə ölkəmizdə aparılan sorğular oxu-
cuların ayn-ayn kitab tiplərınə m ünasibətini də aydınlaşdırdı. Oxu-
cu sorğularının öyrənilməsi nəticəsində məlum olm uşdur ki, oxucu-
larm 47,84 faizi elmi-texniki jum alları, 43,00 faizi soraq-m əlum at
ədəbiyyatını, 31,92 faizi elmi ədəbiyyatı... mütaliə edir [1 4 ,159].
Digər tərəfdən, müstəqillik şəraitində ölkənin sosial-iqtisadi tə-
rəqqisi, xalqm m addi-m ənəvi potensialının güclənməsi milli mədə-
niyyətimızin hərtərəfli inkişafı üçün geniş im kanlar yaradır. Ölkədə
dem okratiyanı genişləndirm ək, hüquqi, dünyəvi dövlət yaratm aq
istiqam ətində böyük tədbirlər həyata keçirilməyə başlanm ışdır. Be-
lə bir şəraitdə dövlət quruculuğunda fəal iştirak edəcək insanın
6
üm umm ədəni və intellektual səviyyəsınin ardıcıl olaraq yüksəldil-
məsi, informasiya ilə təm in edilməsi kitab nəşrini üm umdövlət əhə-
miyyətli bir məsələyə çevirir. Ölkədə kitab nəşri işinin müasir şərai-
tə uyğun şəkildə təşkili, inkişafı və təkmilləşdirilməsi işində «Nəş-
riyyat işi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu (30 may
2000-ci il) xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Bu qanun m üasir dövrdə və yaxın gələcəkdə A zərbaycan Res-
publikasında nəşriyyat işi sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsip-
lərini, kitab nəşri işinin ümumi əsaslarım və spesifik xüsusiyyətləri-
ni, nəşriyyat işinin təşkili və həyata keçirilməsini, nəşriyyat məh-
sullarm ı istehsal edənin hüquq və vəzifələrini, k ita b nəşri işi sahə-
sində beynəlxalq əməkdaşlığm prinsiplərini m üəyyənləşdirm işdir.
K itab nəşri, onun cəmiyyətin həyatında rolu, yeri, inform asiya-
nın əks olunması və yayılmasmdakı əhəmiyyəti xüsusi qeyd olun-
m uşdur. Problem in əhəmiyyəti və aktuallığı baxım m dan «Nəşriy-
yat işi haqqında» A zərbaycan R espublikasının Q a n u n u n d a qarşı-
ya qoyulan vəzifələr diqqotəlayiqdir. Q an u n d a uşaq ədəbiyyatı,
dərslik, elmi-texniki ədəbiyyat, tərcümə ədəbiyyatı, lüğət və ensik-
lopediyaların... nəşrinə əlavə güzəştlərin müəyyən edilməsi, milli
universal ensiklopediya nəşrlərinin dövlət vəsaiti hesabına həyata
keçirilməsi dövlətin əsas prinsipi və vəzifəsi kimi irəli sürülmüş və
məqsədəuyğun hesab edilmişdir [224, 523\.
Məhz buna görədir ki, A zərbaycanda yeni cəmıyyət quruculuğu
şəraitində soraq-m əlum at nəşrlərinin, bütövlükdə kitab nəşri işinin
elmi-nəzəri və m etodoloji problemlərinin yenidən işlənməsi zərurəti
qarşıya çıxır. K itab nəşri işinin aktuallığı cəmiyyətdə kitabın sosial
funksiyalarmın artm ası və genişlənməsi ilə də əlaqədardır.
A zərbaycanın milli öndəri m ərhum Iley d ər Əliyevin flkri bu
ınənada diqqətəlayıqdir. O demişdir: «K ıtab nəşri hər bır ölkənin,
xalqın mədəniyyətində, ümumiyyətlə, mənəvi, ictimai həyatında çox
görkəmli yer tutur. H ər birimiz ilk növbədə ancaq kitab vasitəsilə
təhsil, elm almışıq, həyatda yaşam ağa, foaliyyət göstərməyə hazır-
laşmışıq. O na görə də hər birm iz kitablara borcluyuq. H əm kitab-
ları yazıb-yaratm aq, həm də onları nəşr etmək əsas vəzifələrimiz-
dən biridir. Bunun üçün m üm kün olan bütün tədbirləri görməliyik.
M ən respublikanm prezidenti kimi bunu əsas vəzifələrimdən biri
sayıram». H eydər Əlıyev fıkrini belə yekunlaşdırm ışdır: «İndi biz
mülkiyyət form asını dəyişdiririk, bazar iqtisadiyyatı yolu ilə gedı-
rik, özəl bölməyə geniş im kanlar yaradırıq və b u n d a n sonra da ya-
7