24
– Ağız‐burnunu əymə! Özün də az mırtda
14
! Gərək doğulan‐
da sənin göbəyini dibindən kəsəydim! Kefdən getmədim ərə...
Onda Rəhimin 4‐5 yaşı olardı. Uşağın oxumağı, geyimi, yeməyi,
kişi kimi böyüməsi üçün ataya ehtiyacı vardı. Axı bunlar dul
qalmış tək gəlinin işi deyildi. İsmayıl yaxşı, qeyrətli adamıydı.
İstədi, elçi göndərdi, mən də razılıq verdim... O vaxt indiki kimi
deyildi ey – əlli mükün
15
hoqqadan çıxasan! Adama min cür
şəbədə qoşurdular, hər yoldan keçən bir sifariş göndərirdi. Elə
bilirsən camaatın ağzını yığmaq asan işdi, – ərə getməyə məc‐
buruydum. İsmayıldan övladımız olmadı. Rəhmətlik hər dəfə
kiminsə uşağına baxanda ürəyi qubarlanırdı. Biri öz oğluynan ot
biçəndə, odun yığanda, at‐eşşək şələləyəndə kişi bütün günü
özünə gələ bilmirdi. Diliynən deməsə də, dərdini gözlərindən
duyurdum. Yazığı elə züryətsizlik dərdi çərlədib öldürdü...
Fərhad:
– Nənə, bəs qardaşın, bacın olmayıbmı?
– Anam 12 uşaq doğub. Hamısı da tələf olub. Bircə sənin
adaşın Fərhadı xatırlayıram, yazıq buzda sürüşərkən yarğan‐
dan düşüb belini qırmışdı. Sən doğulanda göbəyini mən kəs‐
mişəm, adını da mən qoymuşam. Onda atan indiki kimi acıdil
deyildi. Yuxa kimi ürəyi vardı, dedim, etiraz eləmədi. İndi sən
mənim qardaşımın adını daşıyırsan. Yoxsa gəlinim.., deyir, –
“Mən uşağıma ölmüş birinin adını qoymazdım”. Guya buna
yalvaran vardı..!
Fərhad hər ikisi üçün dürmək düzəltdi, isti samovar çayı
süzdü. Hazır yuxaları dama – tənəkələrə
16
, oradansa, yeni
xamır kündələrini sacın yanına daşıyırdı.
14
Çərənləmə! Zəvzəmə!
15
Əlli cür.
16
Quru yuxaları yığmaq üçün, siçan yeməsin deyə tavandan asılan, qamışdan toxunma
lövhədir
25
Fərhad aralanan kimi Familə ehmalca Durnadan soruşdu:
– Nənəsi, uşaq əməlli‐başlı kişiləşib, gözaltısı‐zadı yoxdu
ki, səndən heç nə gizlətməz. Allah saxlamış elə zəhmlidir ki,
özüm soruşmağa çəkinirəm.
Durna:
– Soruşmamışam. Nənəsi özü ona kəndin ən gözəl qızını
alacaq. Hələ ki, gözəgəlimli birini tapmamışam. Könlündən
Sədrəddinin qızı keçirdi, başa saldım ki, dədəsi nankordu, həm
də kirvənizdi, – qan qohumu sayılır, evlənmək günahdı. O da
deyəsən vaz keçdi. Həm də ki, uşaqdı, qabaqda oxumağı var,
indidən tezdi hələ.
Gün qalxıb günorta olmuş, hava isinmişdi. Talvarda otur‐
maq mümkün deyildi. Tüstü içəridə burulub gözləri yaşardır,
isti də bir tərəfdən adamı tıncıxdırırdı. Tüstü bayıra çıxsın deyə,
Fərhad talvarın alt şiferlərini sökdü. İçəri işıqlandı, havası
təmizləndi, talvar xeyli sərinlədi, – “Bıy səni işıqlığa çıxasan,
bala, gözümüzü bayaqdan havayı yerə niyə tökürmüşsən?” –
nənəsi dedi. Solmaz və Zümrüd məhəllənin yolağasından içəri
girdilər. Onları görcək Durna nənə:
– Gəldinizmi, ağız? Gəlin görüm yenə haranız göyərib,
göyərməsə özüm şişlə göyərdəcəyəm. Familə, sən dur yemək
iraxla
17
, biz qalanını qızlarla eliyərik.
Familə ehtiyatla qırçın donunu topalayıb üstündəki urvanı
çırpdı. Gələnlər hər ikisiylə hal‐əhval tutub yerlərini tutdular.
Solmaz bayıra çıxmaqda olan Durna nənəyə bir zərf uzadaraq:
– Sən hara gedirsən, ay arvad, qalıb başımızı qataydın.
Qapının ağzında bu məktubu poçtalyon Çingiz verdi, – sənə
çatacaq, yəqin Rəhim qardaşdandır.
Durna:
17
Rahatlamaq, burada “hazırlamaq” mənasındadır.
26
– İborniyə
18
dəyib gəlirəm, səhərdən at kimi cilov gəmiri‐
rəm, bir az da gec gəlsəydiniz, uşaq da bağışlasın, tumanımı
isladacaqdım. Ay Fərhad, ağrın alım, gəl gör nə yazır mənim bu
yaralı barmağa çişi gəlməyən şəhərli oğlum? – məktubu Fər‐
hada uzadıb, – qeybət eləməkdən cavcılarım
19
ağrıdı ağız, Allah
günaha yazmasın... – deyib ovurdlarını hövkələdi.
Fərhad zərfi açdı, içindəki məktubu ürəyində birdəfəyə
sürətlə oxuyub dedi:
– Salamatlıqdır. Salam deyirlər. “Dəli keçin” – Dilbər
nəvən gəlir.
Durna nənə:
– Başımıza xeyir, desənə bu qışı görmədən çərləyib ölə‐
cəyəm...
Fərhad:
– Namazını qılmısanmı?
Durna:
– Buy başıma xeyir! Yenə başımız qeybətə qarışdı, namazı
unutdum.
– Desənə axşam yenə yatdı yoxdu...
– Əşşi Allah böyük Allahdı, keçər günahımızdan – indi
olmasın, gecə sabahadək olsun. Guya ki, mənim namazıma
qalıb qadir Allah. Bəndənin işi günah eləmək, Allahınkı da
bağışlamaq deyilmi? Hələ qoy bu dəli keçi gəlsin, gör neçə
namazı qaçıracağam...
Familə:
– Ay arvad, bayaq qılmadınmı?
– Qılmışam? Nə bilim vallah, huş‐baş qalıb ki məndə..?
* * *
18
Ayaqyolu, tualet.
19
Ovurd.