18
Cənnət müəllim
İslamda idman
OLİMPİYA MƏSƏLİ
Olimpiya oyunlarında qaldırılan bayraqlarla yanaşı, açı
lış günü stadionda yandırılan alov da yadda qalır. Məşəlin
əldən ələ keçməsinin maraqlı tarixixçəsi vardır. Rəvayətə
görə insanlar alovun nə olduğunu bilmirdilər. Buna görə
də Protomey Hefesdən alovu oğurlayıb insanlara verir və
buna görə də onu Zevs cəzalandırır. Onu qafqazda bir da
ğa zəncirlətdirir. Qartala əmr edir ki, Protomeyin böyrək
lərini dimdikləməklə ona əzab versin. Ənənəyə görə, bu
alov Yunanastanın Afina şəhəri yaxınlığında yerləşən
Olimpiya məbədindən götürülür. Bundan sonra xüsusi
seçilən oğlan və qızlar bu məşəli Olipiya oyunları keçirilən
şəhərə doğru qaça-qaça bir-birilərinə ötürürlər. Son anda
məşəl adlı-sanlı bir idmançıya verilir, o, stadiona daxil
olub, Olipiya oyunlarının məşəlini yandırır. Bu məşəl yarış
ların açılışından bağlanışma qədər yanır.
İlk Olipiya Oyunları zamanı stadionda məşəli əsasən kişi
idmançı yandırırdı. Qadın idmançılar arasında ilk dəfə bu
şərəfə 1968-ci ildə mexikoda keçirilən Olimpiyadada mek-
siyalı enriketta Basilio Sotelo layiq görülmüşdür. Maraq
lıdır ki, BOK rəhbərliyi məşəli əlində tutan idmançını se
çəndə əsasən onun ad-sanına, qazandığı uğurlara və
yaraşıqlı olmasına fikir verir. Ancaq 1958-ci ildə Melburun
Olimpiadasında məşəli 18 yaşlı, heç kimin tanımadığı avs-
talyalı Ronald Klark yandırdı. Səkkiz il sonra Tokioda isə
məşəli yandırmaq hüququ Yaponyanın Xirosima şəhərinə
atom bombası düşən gün anadan olmuş İosinori Sakaiyə
verilmişdi.
OLİMPİYA ANDI
«Bütün idmançılar adından mən Olipiya Oyunlarında
idman qanunlarına hörmət edib, əsl idman ruhunda və ko-
Ruhi Seyfullayev
İslamda idman
19
mandalarımzm uğurunu düşünərək çıxış edəcəyimizə and
içirəm!». İlk dəfə 1920-ci ildə Antverpində keçirilən Olim-
piydada yerli qılmcoyanadan Viktor Buan bu andı söy
ləmişdi. Və həmin vaxtdan indiyədək hər Olipiya oyun
larında bir idmançı bu yarışların təmiz qanunlarla keçirə-
ləcəyinə and içir.
1968-ci ildə meksikada keçirilən Olimpiyadada idman
çılarla yanaşı, hakimlər də ilk dəfə and içir. Onun məz
munu belədir: «Hakimlərin adından mən Olimpiya yarış
larının bitərəf kçirələcəyinə və yarışların qanunlarına hör
mət ediləcəyinə and içirəm».
Onu da əlavə edək ki, Olipiya Oyunlarını yarışların
keçirildiyi ölkə priztenti açır və «Mən ... nömrəli Olim-
piyadanı açıq elan edirəm», - deyə nitqini tamamlayır.
Dörd illiyin ən əsas yarışını beynəlxalq Olipiya komi
təsinin priztenti bağlayır. 1952-ci il Helsinkdə keçirilən
Olipiya Oyunlarından sonra yeni bir ənənə yarandı. Yarış
bağlı elan edilən kimi stadionda olan tabloda «Əlvida, Hel
sinki, Melburn bizi gözləyir» sözləri yazıldı.
OLİMPİYA BAYRAĞI
Hər bir Olipiya Oyununun açılışı keçirilən stadionda ha
vaya Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin (BOK) bayrağı qal
dırılır. Ağ rəngli bu bayraqda dünyanın beş qitənin rəmzi
rənglərində - mavi (Avropa), sarı (Asiya), yaşıl (Avstralya),
qırmızı (Amerika) və qara (Afrika) olan bir-birinə ke
çirilmiş dairələr təsvir olunub. Bu 5 dairə dünyanın bir
liyini təmsil edir. Bu çəmbərlər müasir döviirdə yaranmış
simvol deyil, o da qədim köklərə malikdir. Onu müasir
Olimpiya oyunlarının banisi sayılan Pyer Kuberten adlı
şəxs Delf məbədində axtarıb çıxarmışdı. Bu 5 çəmbərlərlə
bəzədilmiş bayraq ilk dəfə 1920-ci ildə belçikanın Antvern
şəhərində keçirilən Olimpiya Oyunlarında qaldırıb. Məhz o
20
Cənnət müəllim
İslamda idman
vaxtdan etibarən, ənənəyə görə, əvvəlki Olimpiya oyun
larının keçirildiyi şəhərin nümayəndəsi bayrağı BOK prez-
tentinə təqdim edir. Beynəlxalq Olipiya Komitəsinin rəh
bəri isə bayrağı yeni Olimpiyada keçiriləcək şəhərin merinə
təhvil verir. Bu ənənə o vaxtdan indiyədək saxlanılıb. Onu
da əlavə edək ki, yarışların açılışından sonuna qədər Olim
piya bayrağı stadionda dalğalanır. Olipiya oyunları başa
çatandan sonra isə bayraq şəhərin merində dörd il ərzində
saxlanılılır. Olipiya bayrağı ideyasını 1913-cü ildə BOK
prezidenti Pyer de Kulberten vermişdir.
OLİMPİYA MEDALLARI
Olipiya Oyunlarında and, bayraq və məşəllə yanaşı,
medallar da byük məna kəsb edir. İlk belə medalı 1896-cı
ildə Afinada keçirilən yarışda ameriyalı yüngülatlet Ceyms
Brendon Konnoli qazanıb. Üç təkanla tullanışda 13,71
metr nəticəylə birinci olan Ceymsin adi tarixə düşüb.
Qadınlar arasındca isə ilk medalı 1900-cü ildə Parisdə
amerikalı tennisçi Şeyla Kuper qazanıb. Onu da əlavə edək
ki, ilk Olipiyadalardan indiyəcən kişi və qadın yarışlarında
medalların sayı eyni deyil. Kişilər bir qədər çox medal əldə
ediblər.
OLİMPİYA REKORDLARI
İdmanın «şah»ı hesab olunan Olipiya oyunları özünün
rekordları ilə də yadda qalıb. Çoxları hesab edirlər ki, bu
rada ancaq cavanlar iştirak edə və medal qazana bilərlər.
Lakin 1972-ci ildə Almaniyanın Münhen şəhərində keçi
rilən Olipiya1 Oyunlarında iştirak edən ingiltərəli Xilda
Lorna Consonun ... 70 yaşı olub. Bu yaşa baxmayaraq,
Xilda atıcılıq idmanının çıxışetmə növündə böyük məharə
tini göstərir.
Ruhi Seyfullayev
İslamda idman
Kişilər arasında ən yaşlı Olipiya iştirakçısı isə isveçrəli
Oskar Svan olub. O, 1920-ci ildə Stokholmda keçirilən
Yay Olipiyadasında 73 yaşında güllə atıcılığı proqramında
iştirak edib. Maraqlıdır ki, Oskar svan dörd il sonra Paris
də keçirilən Olipiya Oyunlarına hazırlaşırmış, ancaq xəstə
lənir. Məhz Svan Olipiya Oyunlarının tarixində ən yaşlı
qalib olmuşdur. O, 1908-ci ildə 61 yaşında iki qızıl medal
qazanmışdır.
Olipiya tarixinə Norveç gəmisürəni (yaxtsmen) maqnus
Konovun adı da daxil olub. O, 40 il ərzində - 1908, 1912,
1920, 1936 və 1948-ci illərdə keçirilən beş Olipiya oyunun
da iştirak edib, iki qızıl və bir gümüş medal qazanıb.
Məşhur macar qılıncoynadanı Aldar Qereviç isə altı
Olimpiya oyununda medallara layiq görülüb. O, 1932-60 -
cı illərdə keçirilən oyunlarda 7 qızıl, 1 gümüş və 2 bürünc
medal qazanıb.
AĞIR ATLETİKA
Hələ ibidai icma vaxtı insan ağır daşları qaldırır, yeri
şumlayır və özünə yem tapmaqla məşğul olurdu. Yəqin ki,
o vaxtdan insanlar arasında pəhləvanlar hörmət qazan
mışlar. Ağır atletika idmanında isə daşlar ştanqla əvəz
olunmuşdur. Burada idmançı üçün güc hələ başlıca şərt
deyiil. Ağır atletika üzrə yarışlarda ştanqçı gücdən əlavə,
hərəkətləri kəskin və bir-biri lə əlaqəli yerinə yetirməlidir.
Ağır atletikada idmançılar iki proqramm üzrə çıxış edir
lər. Bu, tədricən və təkanla qaldırmadır. Birinci proqramda
idmançı ştanqı əvvəlcə yerdən sinəsinə qaldırır, sonra
qollarını açaraq ağırlığı başı üzərinə qaldırır. Bütün bun
ları o, yalnız əzələlərinin gücü ilə etməlidir. Bu zaman id
mançı azça çöməlib, bədəni ilə yorulmuş qollarına kömək
edərsə, hakimlər işıq yandırıb bu hərəkəti hesaba almaya
caqlar.