Sh. Sh. Shodmonov
Kreditning mohiyati, manbalari va vazifalari
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 7.2. Kreditning mohiyati, manbalari va vazifalari
Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul doimiy va uzluksiz harakatda bo‘lishi lozim. Buning uchun esa bo‘sh pul mablag‘lari ham pul-kredit muassasalari orqali to ‘planib, iqtisodiyotga investitsiyalar sifatida yo‘nal- tirilishi lozim. Bu jarayonlarni amalga oshirishda kredit munosabatlari muhim ahamiyat kasb etadi. K redit bo‘sh turgan pul mablag‘larini ssuda fondi shaklida to‘plash va ularni pulga muhtoj bo‘lib turgan huquqiy hamda jismoniy shaxslarga ishlab chiqarish va boshqa ehtiyojlari uchun ma’lum muddatga, foiz to ‘lovlari bilan qaytarish shartida qarzga berish munosabatlarini ifoda- laydi. Pul shaklidagi kapital ssuda kapitati deyilsa, uning harakati kreditning mazmunini tashkil qiladi. Kredit munosabatlari ikki subyekt o'rtasida, ya’ni pul egasi (qarz beruvchi) va qarz oluvchi o'rtasida yuzaga keladi. Turli xil korxona (firma)lar, tashkilotlar, davlat va uning muassasalari hamda aholining keng qatlami kredit munosabatlarining subyektlari hisoblanadi. Sanab o‘tilgan subyektlaming aynan har biri bir vaqtning o‘zida ham qarz oluvchi va ham qarz beruvchi o‘rnida chiqishi mumkin. Kredit munosabatlarining obyekti jamiyatda vaqtincha bo‘sh turgan pul mablag‘laridir. Takror ishlab chiqarish jarayonida tovarlar, iqtisodiy resurslar va pul mablag‘larining doiraviy aylanishi kredit munosabatla rining mavjud bo‘lishini taqozo qiladi. Shu bilan birga doiraviy aylanish jarayonida muqarrar suratda vaqtincha bo‘sh turadigan pul mablag‘lari va boshqa pul resurslari kredit mablag'larining manbayini tashkil qiladi. Kredit resurslarining asosiy manbalari quyidagilardan iborat: 1) korxonalarning amortizatsiya ajratmalari; 2) mahsulot sotishdan olingan pul tushumlari; 3) korxonalarning ishlab chiqarish, fan va texnikani rivojlantirish fondlari, moddiy rag‘batlantirish fondlari; 103 4) korxonalar foydasi. Ular davlat budjeti va kredit tizimi bilan hisob-kitob qilinguncha, shuningdek uning tegishli qismi korxona ehtiyojlari uchun foydalanguncha bankdagi hisoblarida saqlanadi; 5) bankdagi budjet muassasalari, kasaba uyushmalari va boshqa ijtimoiy tashkilotlarning joriy pul resurslari; 6) aholining bo‘sh pul mablagiari. Takror ishlab chiqarish jarayonida vaqtincha bo‘sh pul resurslari hosil bo‘lishi bilan bir vaqtda, iqtisodiyotning ayrim bo‘g‘inlari va sohalarida qo‘shimcha pul mablagMariga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Awalo kredit Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|