Ġshaq Axundov xatġRƏLƏRĠMDƏ
Yüklə 1,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Muğan dəstəsinin iĢçilərindən bir qrup: 1.
10 Əllərində mal satan dəllallar, bazarı bu baĢ – o baĢa gəzərdilər. Bazar dalında neft və duz dükanları vardı, bir də bazarın sağ tərəfinin arxasında Fətəliyevlərin və həmin sıranın qurtaracağından sonra Kərimovların böyük taxıl anbarları yerləĢirdi. *** 1917-ci il Oktyabr inqilabı öz təsiri Lənkəranda da göstərmiĢ oldu. Bu vaxt qarmaqarıĢıqlıq olduğundan təhsilimi davam etdirə bilməyib dəmirçixanada iĢləyir, eyni zamanda dayımın dükanında ona kömək edirdim. ADR dövründə, xüsusən türklər Lənkərana gəldikdən sonra bolĢeviklər gizli fəaliyyətə keçdilər. AĢağıda gizli təĢkilatın bir qrup üzvünün adı verilir: Rəhbəri – Ağaməmmədəli Qva Haqverdiyev Həmidxan TalıĢinski Mustafa Quliyev Siviridov Moisey Ġsazadə Ġbrahim Xəlil Yaqub ġahbazi Səmədzadə Ġskəndər Medvedova Sara TalıĢlı Əkbərxan (Masallının Ərgivan kəndindən) MeĢə Mikayıl Bağırov Karapetov Xudadat Qəmbərov Ġsmayıl Ələkbər Əliyev Əliyev Hacıbaba Salman Məmmədəli oğlu Əkbərov Fərzəliyev Ələsgər Yusif oğlu Ağayev Musa Xanməmməd oğlu Zülfüqar Əhməd oğlu Əhmədzadə HaĢım Sadıqov Mütəllim Kələntərli Əli Məmmədov Panamayev Ġosif ġefer Fridrix TapıĢkin ġirəli Axundov Əhməd Axundov 11 Çəkməçi Abdulla Mirzəyev Bəhram Ağayev Ağaxan TalıĢinski Abdülxalıq Ġzzət Əliyev Qasımov Qulamhüseyn Süleyman oğlu Kazımov Ağamir Bağır oğlu Səfərəli Köçəri oğlu Axundov Musa Adlarını çəkdiyim 38 bolĢevikin hamısı repressiya qurbanı oldu. Onlara ―xalq düĢməni‖ damğası vurularaq, 1937 – 1938 –ci illərdə həbs olundular. Bir qismini Bakıda güllələdilər, bir qismini sürgünə göndərdilər. Sürgündən yalnız dörd nəfər qayıtmıĢdı: Axundov ġirəli, Səmədzadə Ġskəndər, Sadıqov HaĢım və ġefer Fridrix. Onların da cansağlıqları tamam pozulmuĢ! Odur ki, çox yaĢaya bilməyib, iki – üç ilin içində dördü də həyatdan köçdü. Bunlardan iyirmi nəfərini özüm görmüĢəm və tanıyırdım. Qalanlarını Sadıqov HəĢim, Səmədzadə Ġskəndər, ġirəli Axundov, Ağayev Musa, Haqverdiyev Qvanın söhbətlərindən eĢidib tanımıĢam. Muğan dəstəsinin iĢçilərindən bir qrup: 1. Sədr – ġıvkunov, 2. Çepayev (Alekseyevkada yaĢayırdı), 3. Səmsənov (özü iranlı idi, amma adını belə qoymuĢdu). Guya bu Ģəxslər bolĢevik idilər, amma bunlar yoxlama bəhanəsi ilə gedib – gələnləri qarət edərdilər və bəzən nahaq yerə günahsız adamları öldürürdülər. Həmin dövrdə Ġran inqilabçılarına kömək etməyə gedən Otryadnev Lənkərandan keçərkən bu qanunsuz iĢləri görərək məcbur oldu ki, müvəqqəti olaraq Lənkəranda qalıb, belə hərəkətlərin qarĢısını alsın. ġıvkunov bu iĢdən duyuq düĢüb Otryadnevi vurdurur, sonra Ģayiə yaydırır ki, guya onu qaçaqlar vurublar. Bir neçə müddətdən sonra bunlar yoxa çıxıb qaçırlar. Deyilənlərə görə, ġıvkunov yəhudi imiĢ, adı da Ġlyas. Bu sözün doğruluğu barədə mənə Bala ġürüklü Qulamhüseyn və sonra HaĢım Sadıqov ətraflı söhbət ediblər. ġIVKUNOVUN TÖRƏTDĠYĠ BĠR FACĠƏ 1917-ci ildə ġıvkunov özünü bolĢevik kimi qələmə verərək Mir Əhməd xanın birmərtəbəli evlərini özünə qərargah etmiĢdir. Əvvəllərdə yazdığım kimi, o dövrdə Lənkəran ətrafında meĢə və kəndlərdə qaçaq – quldur dəstələri əmələ gəlmiĢdi. Onlardan böyük dəstələr təĢkil edənlər bunlar idi: Astaralı Çer Hüseyn, ġüvülü Fəttah, Lerikli ġahverən, Pensərli Ġbrahim Xəlil və Təngərüdlü Hacı Osman. Bunlar Lənkəran ətrafına qədər gəlir, soyğunçuluq edib qayıdırdılar. Hətta 12 bir dəfə Lənkəran bazarını ələ keçirmiĢdilər. Lənkəran bolĢevikləri onlarla mübarizə aparırdılar. Qaçaqlar çox vaxt Sutəmurdov kəndinə gəlirdilər. AxĢamlar, bəzən də gündüzlər ġıvkunovun dəstəsi Sutəmurdovu atəĢ altında saxlayırdı. Buna görə də ara güllədən çoxlu adam ölüb və yaralananlar da olurdu. Bir müddət qaçaqlar Sutəmurdovu tərk etdilər. Amma ġıvkunovun dəstəsi atəĢi saxlamırdı. Buna görə bir dəstə Sutəmurdov ağsaqqalı yığıĢıb ġıvkunovun yanına xahiĢə gedib deyirlər ki, daha bu kənddə qaçaq yoxdur, atəĢi saxlayın. Bu on üç ağsaqqalı ġıvkunov girov saxlayaraq Sutəmurdova üç nəfər kəĢfiyyatçı əsgər göndərir. Əsgərlər kəndə gəlib, bəzi nalayiq iĢ tutmaq və xalqa hədə - qorxu gəlmək istəyirlər ki, gözlənilmədən ġahverənin dəstəsindən üç – dörd nəfər gəlib bura çıxır, atıĢma baĢlanır. Əsgərlərin birini ġahbağı yanında, birini məscidi keçəndən sonra vururlar, biri isə qaçıb ġıvkunova xəbər verir ki, iki əsgəri qaçaqlar öldürdülər. Bunu eĢidən ġıvkunov elə həmin axĢam, yəni 1917-ci il iyun ayının 19-da aĢağıda adları qeyd olunan on üç nəfər günahsız Sutəmurdov ağsaqqalını qolları bağlı çayın dəhnəsinə apararaq, qılıncla baĢlarını kəsir, bədənlərini tikə - tikə etdirir. Onların hamısını dəhnədə basdırırlar. Bir neçə gündən sonra bir dəstə itin meyidlər ətrafında ulaĢmasını eĢidən camaat gəlib yoxlayır, bu qanlı faciəni görür. Sutəmurdovlular onların meyitlərini çıxarıb yeĢiklərə dolduraraq gətirib kəndin məscidi qabağında dəfn edirlər. Həmin ağsaqqallar bunlardır: 1. Alim Fazil axund – molla həmid usta Məmmədəli oğlu, 2. Hacı baba Kəlbəlayı Məhəmmədqulu oğlu, 3. Əli Nağı MəĢədi Əbdül Hüseyn oğlu, 4. Xəlil MəĢədiəliqulu oğlu, 5. ĠbrahimpaĢa MəĢədi Mikayıl bəy oğlu Kələntərov, 6. Kəlbəlayi Əkbər Məhəmməd oğlu, 7. Kəlbəlayi Hüseyn Əhməd oğlu, 8.Kəlbəlayi Məlik MəĢədi Bağır oğlu, 9. Mirsadığ Kərbəlayi Mir Tahir oğlu, 10. Xəlil Məhəmməd Hüseyn oğlu, 11. Abdulla Məhəmməd oğlu, 12. Səfər Baba oğlu, 13. Məhəmməd Rza MəĢədi Əhməd oğlu (Bu siyahını Sutəmurdov mollası, 88 yaĢlı Mir Cavadın quranından köçürmüĢəm). BALA MƏMMƏD Bala Məmməd 1885-ci ildə Zuvandın Mistan kəndində anadan olmuĢdur. Bala Məmməd çar dövründə bir müddət qaçaqlıq etmiĢdir. Sonra bu iĢdən özü əl çəkib, Bakıda olan böyük qardaĢı Ġsrafilin yanına gedir, bir il orada fəhlə iĢlədikdən sonra yenə Lənkərana qayıdır. Lənkəranda iki yerdə emalatxana açıb primus, kirasinka, velosiped və baĢqa Ģeylər təmir edirdi. Birinci emalatxanası MəĢədi Əlinin evinin yanında, ikincisi isə Səmədgilin (Cin Bağır) evinə yaxın, kor dərzi Ġzzətlə üzbəüz yerdə idi. Orada Səmədin çopur Fatma adlı bacısını aldı və onu saxlamadı, tez boĢadı. ADR dövründə bolĢeviklərin tərəfində olmuĢdu. Lənkəranda müsavatın qərargahına gələrək Mirzə Səbi ilə sözü tərs gəlir və atıĢma nəticəsində öldürülür. Yüklə 1,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|